Kronik Böbrek Yetmezliği

  • Konuyu başlatan admin
  • Başlangıç tarihi
A

admin

Guest
Ne yazık ki fazlaca sefer bir böbrek hastalığı bedende şişlik, idrarda kan görülmesi, hipertansiyon üzere gürültülü semptomlar göstermeksizin, sinsi olarak ilerleyici bir seyir göstererek böbrekleri küçültmekte , işlev nazarann organcıklar (nefronlar) bağ dokusu ile kaplanarak işlev goremez hale gelebilmektedir. Sonunda süreç ‘’son periyot böbrek hastalığı” dediğimiz bir sonla bitmektedir. Bu durum günümüzde hastanın sonu olmamaktadır fakat bu vakitte hastanın hayatın sürdürülmesi diyaliz , böbrek nakli (böbrek transplantasyonu) üzere hastanın ömür kalitesini önemli oranda tesir eden, uygulaması çok güç ve kıymetli birtakım metotlarla mümkün olur. Bu hastalığın sinsi özelliğinin pek sık görülmesi birçok hastayı böbreklerindeki önemli sorunun geri dönüşsüz olduğu bu son noktada bardağı taşıran son bir damla ile hastaneye gitmek zorunda bırakır, hastalığını epey geç olarak öğrenmiş olur. Birden hasta ve hatta tüm ailesi bu acı gerçekle sarsılır. Bugün hemodiyaliz merkezlerindeki hastaların en az %60’ı ne yazık hastalıklarını diyalize girmek zorunda kaldıkları gün öğrenmişlerdir.

Konunun kıymeti nedir? Türk Nefroloji Derneği Kayıtlarına bakılırsa 2011 yılı sonu itibariyle 57.000 civarında son periyot hastası olduğunu biliyoruz. Bu milyon nüfus başına 800’den çok kişi demektir. Bugün Batı ülkeleriyle şimdi birebir olan bu orana bakılırsa hastaların yaklaşık 50.000 kadarı sayısı 800 civarında olan hemodiyaliz merkezlerinde, 3-4 bin kadarı periton diyaliz dediğimiz sistemle, 7-8 bin kadarı da işlev nazarann nakil böbrek ile hayatını sürdürüyor. Şunu belirtmek gereklidir ki bu hayatı mümkün kılan bu usuller yardımıyla bu sayılar artmaktadır. Yani bu hastalar bu yollar yardımıyla yaşama devam edebildikleri için sayıları artmaktadır. Ama bir daha de bizde ve tüm dünyada yeni kazanılan hasta sayısında da giderek artma görülmektedir. bir daha NHANES çalışmasında 2003 yılında ABD’de 300.000 kadar 5. evre kronik böbrek yetersizliği yani son devir böbrek hastası mevcut bulunmasına karşılık orta şiddette böbrek yetersizliği olan 8 milyon kadar Amerikalı mevcuttur. Ülkemizde de Türk Nefroloji Derneği dayanağı ile yapılan CREDIT çalışması Ülkemizde tüm bölgelerde direkt olağan nüfusta yaptığı epidemiyolojik tarama ile son üç evre böbrek yetmezliği (böbrek işlevleri %60’ın altındaki hastalar) oranı %9 olarak saptamıştır. Bu yaklaşık 3.5-4 milyon kişiyi temsil etmektedir. Yani gerçekte bizim farkında olmadığımız kıymetli sayıda insanımız bu hastalığa sahiptir. Bu hastalık toplumsal bir boyut kazanmıştır, büyüyen bir epidemi (salgın) durumundadır. Bu niçinle de bu makale kaleme alınmıştır.

Artışın en değerli sebebi diyabet ve hipertansiyondur: Gerek üstte kelam ettiğimiz NHANES çalışması üzere yabancı epidemiyolojik çalışmalar gerekse Türk Nefroloji Derneğimizin yapmış olduğu çalışmalarda ve kayıt sisteminde bu artıştan birkaç faktör sorumlu görünmektedir. Bunların başında diyabet yani şeker hastalığı gelmektedir. Türkiye’de 2011 yılında hemodiyaliz hastaları içindeki diyabetik oranı %34, Avrupa’da %40 civarındadır. Ancak asıl kıymetli olan, bu oranların son 10 yıl ortasında iki katından fazla artarak bu noktalara gelmesidir. Diyaliz hastalarında altta yatan hastalık niçinlerinin ikincisi ülkemizde ve dünyada hipertansiyondur . Hipertansif hastalarda arteriosklerozun yani damar sertliğinin artışı böbrekleri de hastalandırmaktadır. Nüfusumuz kıymetli ölçüde yaşlanmıştır. İlerleyen yaşla birlikte böbreklerde damarsal problemlerle gelişen yetmezlik oranı da artırmaktadır. Bugün kontrast unsur dediğimiz ilaçlarla radyolojik görüntüleme halleri (tomografi, anjiografi ve benzeri) fazlaca fazla ölçüde kullanılmaktadır. Bunlar direkt böbrek hastalığı yapmasa da başlangıç halindeki böbrek sıkıntılarını ağırlaştırabilmektedir. bir daha benzeri biçimde romatizmal ilaçlar (nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar ) bu tıp sonuçlar doğurabilir. Günümüzde böbrek yetmezliğinin genç yaşlarda görülen niçinleri içindeki nefritler ve taş, iltihap, ileri yaşta görülen prostat büyümesi üzere ürolojik niçinler erken tanınarak tedavi edildikleri için olmalı giderek azalmaktadır.

Böbrek hastalığının belirtileri nelerdir? : Bilhassa bir böbrek hastalığını düşündürür belirtilerin başında ödem gelir. Ödem hasta yahut gözlemleyen yakınları tarafınca göz altında şişme yahut bacaklarda parmak basınca göçen şişlikler halinde yahut yüzüğün yahut eteğin sıkması kimi vakit ani kilo artışının saptanması ile fark edilebilir. Burada kıymetli olan ödemin her vakit böbrek hastalığı niçiniyle olmamasıdır. Ayırıcı teşhis yapılırken de kuşkusuz evvel böbrek hastalığı düşünülecektir. İdrar renginde gözle görünür yoğunlaşma formunda fark edilecek idrarda kan görülmesi birtakım taş tümör üzere ürolojik niçinler haricinde bir nefrit belirtisi de olabilir. Hipertansiyon hele erken yaşlarda tansiyon yüksekliğinin varlığı durumunda bir böbrek hastalığı akla gelmelidir. kimi vakit erken yaşta bilinen bir tansiyon yüksekliğine hiç bir biçimde yaklaşımda bulunulmayıp yalnızca tansiyona yönelik tedavi verildiği daha sonra da yıllar daha sonra hastada böbrek yetersizliği geliştiğini üzülerek görmekteyiz. bu biçimde nispeten daha gürültülü belirtiler haricinde, aslında bir epeyce hastalıkta var olabilecek halsizlik, sebebi besbelli olmayan kansızlık, açıklanamayan kaşıntı nihayet iştahsızlık, bulantı kusma üzere belirtiler de böbrek yetersizliğinin birinci işareti olabilir. Bayan hastalarda gebeliğin erken periyotlarında ödem ve tansiyon yüksekliği, son aylarda görülen eklampsi dediğimiz gebelik zehirlenmesi, yenidenlayan düşük meyyit doğumlar, adet bakılırsamememe de dikkati çekmeli gebelikten daha sonra böbrek hastalığı istikametinden değerlendirilmelidir. Çok sefer halsizlik yahut kansızlık üzere durumlar o kadar ölçülü seyreder ki böbrek yetmezliği fazlaca ilerlediği biçimde hastalar hastalanmakta olduklarını fark edemezler. Rutin manada her türlü niçinle bir tabibe başvuran hastaya bir idrar tetkiki ve böbrek işlevlerini yansıtan testler yapılmalıdır. bir daha rastgele bir niçinle bir ilaç kullanılacaksa(özellikle kimi antibiyotikler, nonsteroid anti romatizmal ilaçlar gibi), bir kontrast unsur verilerek bir radyolojik görüntüleme ( anjio ve BT gibi) yapılacaksa yahut rastgele bir operasyon yapılacaksa böbreklerle ilgili inceleme yapılmalıdır.

Önemli belirti idrarda protein varlığıdır: İdrarla olağanda kanda bulunan protein atılmaz. İdrarda proteinin varlığı böbrekteki hasarın en değerli göstergesidir. Ödemli bir hastada, idrarda kan bulunan bir hastada, hipertansiyon kelam konusu olan hastada bu durumların böbrek hastalığı niçinli oldukları fakat hastanın idrarında proteinin varlığı ile anlaşılabilir. Mevzuya başlarken bu hastaların her vakit gürültülü tablolarla gelmediğini söz etmiştim. Ancak yanlışsız yapılıp yanlışsız yorumlanan sıradan bir idrar tetkiki hastalığı ele verebilir. Çabucak bütün böbrek hastalarında kesinlikle bir idrar bulgusu mevcuttur. Bu kuralın pek az istisnası vardır.

Erken teşhis değerli mi?: Hastalığın süratli ve alevli gidişi esnasında genel olarak kimi tedavi formları ile hastalığı tedavi etmek yahut büsbütün tedavi olmasa bile durdurulması, en azından frenlenmesi kelam konusu olabilir. Örneğin ‘’ süratli ilerleyen glomerulonefrit” dediğimiz hastaya günler haftalar içerisinde böbrek işlevlerini kaybettiren bir akut nefrit durumunda erken böbrek biyopsisi ile patolojik görünümün evresine bağlı olarak muhakkak oranda tedavi talihi olabilir.

Diyabetik hastalarda erken periyotta güzel şeker denetimi, tansiyonu yüksek hastaların tedavisinin uygun yapılması beraberinde böbrek hastalığının korunması manasına gelir. Bu hastaların erken olarak – hastalar diyaliz noktasına gelmeden- nefroloji kliniklerince takibi hastalığın akıbetini olumlu istikamette etkilediğine dair kıymetli sayıda yayın mevcuttur

Ürolojik olayların sık yenidenlayan idrar yolu enfeksiyonu, idrarın işeme esnasında mesaniçin böbreklere gerçek geri kaçışı (refluks), tıkayıcı taşlar, prostat büyümesi üzere durumlar ihmal edilir de, hakikat olarak gerçek vakitte müdahale edilmediği taktirde de kronik böbrek yetmezliğine yol açabilir. Her şeye karşın pek epey böbrek hastalığının tedavisi yok. Tahminen bu hastalıklardan gelişen böbrek yetersizliği bir baht olarak algılanabilir. Lakin üstte belirtmeye çalıştığım önlenebilir durumlar asla mukadderat değildir.

Kronik böbrek yetmezliği önlenemezse her şey bitmiş midir?: Bu çeşit fikir bugünün nefrolojisi için geride kalmıştır. Son devir böbrek hastalığı süreci içerisinde dikkatle izlenerek günün birinde diyaliz ve/veya böbrek nakliyle son bulacak süreç içerisinde tedavi edilecektir. Burada tedavinin maksadı böbrek işlev kaybının suratını yavaşlatmak olduğu kadar bundan daha değerlisi bu süreç içerisinde böbrek yetersizliğinin ortaya çıkarabileceği birtakım aksilikler niçiniyle ilerde böbrek nakli dahi yapılsa asla telafi edilemeyecek hasarlar bırakmamaktır. Burada şunu söz etmek istiyorum: mesela denetimi uygun yapılmayan bir hipertansiyonun kalp büyümesi yahut beyin kanamasına felce yol açması daha sonradan telafi edilemeyeceği üzere.
 
Üst