Yaş haddi ile emeklilik, memurların azami bakılırsav yapabilecekleri sürenin belirli bir yaş belirlenerek, bu yaş tarihinden sonrasındasında nazaranv yapamayacaklarının tespit edilmesidir.
Memurların azami çalışabilecekleri yaş hadlerine 5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde yer verilmiştir. Bu hükümde belirlenen yaş hadleri 5510 sayılı Kanun’a tabi memurlar için de uygulanmaktadır.
5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirlenmiş bir yaş şartına tabi olmayan memurların azami gorev yapabilecekleri yaş hadleri 65 yaşın dolumu olarak belirlenmiştir. Ancak, bu maddede bazı meslek gruplarının ve kadro nazaranv unvanlarının yaş hadleri 65 yaşından daha önceki bir yaş hadleri belirlenirken, bazı meslek gruplarının ve kadro bakılırsav unvanlarının yaş hadleri ise 65 yaşını da geçebilmektedir.
Yaş haddi niçiniyle emeklilikte kişilerin şayet hizmetleri aylık bağlanmaya yetiyorsa, ki bu süre en az 15 yıldır ve 15 yıl hizmet olması halinde aylık bağlanabilmektedir.
Bu husus 5510 sayılı Kanunun 44 üncü madde hükmünde, “5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesi gereğince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması halinde,. yaşlılık aylığı bağlanır.” şeklinde belirtilmiştir.
5510 sayılı Kanuna tabi memurlardan yaş haddi niçiniyle emekli olanlara, 5434 sayılı Kanunun Ek 82 nci madde hükmü gereği, ilk aylık bağlandıktan daha sonra takip eden üç ay arasında emekli ikramiyesinin hesabında esas alınan katsayılarda artış meydana geldiğinde, artış oranı kadar emekli ikramiyesi farkı ödenmektedir.
5434 sayılı Kanunda yaş hadleri
5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde şu hükümlere yer verilmiştir;
“İştirakçilerin gorevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 65 yaşını doldurdukları tarihtir. Bu gorevlere, 65 yaşını dolduranların açıktan veya naklen atamaları yapılamaz.
.
b) Üniversite öğretim üyelerinin bakılırsavleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 67 yaşını doldurdukları tarihtir.
.
ç) Aşağıda yazılı olanların yaş hadleri, hizalarında gösterilen yaşları doldurdukları tarihlerdir:
I – Subay, askeri memur, gedikliler ve uzman erbaşlar:
1 – Asteğmen, teğmen ve üstteğmenler 41
2 – Yüzbaşı, kıdemli yüzbaşı ve önyüzbaşılar 46
3 – Binbaşılar 52
4 – Yarbaylar 55
5 – Albaylar 60
6 – Tuğ ve Tümgeneral ve amiraller 62
7 – Kor ve organeraller ve amiraller 65
8 – Mareşal ve büyük amiraller 68
9 – 6, 7 ve 8 inci sınıf askeri memurlarla memur yardımcıları ve askeri hastabakıcı hemşireler 55
10 – Daha yukarı sınıflardaki askeri memurlar 60
11 – Gedikli subaylar 52
12 – Gedikli çavuşlar (Astsubay astçavuşlar ve astsubay çavuşlar)(1) 43
13 – Gedikli üstçavuşlar (Astsubay üstçavuşlar) 46
14 – Gedikli başçavuşlar (Astsubay başçavuşlar) 49
15 – Başgedikliler (Astsubay kıdemli başçavuşlar)
16- Uzman erbaşlar 55
II – Emniyet mensupları:
1 – Her derecedeki emniyet müdürleri ve emniyet ve polis müfettişleri 60
2 – Emniyet müfettiş yardımcıları ve emniyet amirleri 58
3 – Başkomiser, komiser ve komiser yardımcıları 56
4 – Kıdemli başpolis memuru, başpolis memuru ve polis memurları 55
5- Çarşı ve mahalle bekçileri 60
III- Gümrük Muhafaza mensupları:
1 – Gümrük Muhafaza Memurları 55
2- Gümrük Muhafaza Kısım Amirleri 60
IV – Posta, telgraf ve telefon hat başbakıcı ve başdağıtıcıları ile hat bakıcıları ve dağıtıcıları 55
V -Milli İstihbarat Teşkilatı kadrolarındaki kadro karşılığı sözleşmeli çalıştırılanlar dahil memurlardan:
1. Müsteşar Yardımcısı, Başkan, Hukuk Müşaviri, Öğretim Kurulu Başkanı, Başkan Yardımcısı, Hukuk Müşavir Başyardımcısı, Müşavir, Başmüfettiş, Öğretim Kurulu Üyesi, Başmüşavir 60
2. Daire Başkanı, Hukuk Müşavir 1 inci Sınıf Yardımcısı, Başmüfettiş, Öğretim Üyesi, Müşavir 58
3. 1 inci Sınıf İstihbarat Uzmanı, 1 inci Sınıf Uzman, Hukuk Müşaviri 1 inci Sınıf Yardımcısı, Müfettiş, Öğretim Üyesi, Müşavir, Savunma Sekreteri, Daire Başkan Yardımcısı, Öğretim Üyesi Yardımcısı 56
4. 2 nci Sınıf İstihbarat Uzmanı, 2 nci Sınıf Uzman, Hukuk Müşavir 2 nci Sınıf Yardımcısı, Müfettiş Yardımcısı, Öğretim Üyesi Yardımcısı 54
5. Diğer kadrodakiler 52
Yukarıdaki (ç) fıkrasının (I) işaretli bendinin (15) numaralı alt bendinde gösterilenlerin yaş hadleri ilgisine bakılırsa 27/7/1967 tarihindeki ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 9/7/1982 tarihindeki ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu veya 10/3/1983 tarihindeki ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, gorev ve Yetkileri Kanununda belirtilen esaslara gore 60 yaşını geçmemek kaydıyla uzatılabilir. Yukarıdaki (ç) fıkrasının (III) ve (IV) işaretli bendlerinde gösterilenlerden vazifelerinde kalmaları yararlı görülenlerin yaş hadleri, ilgili bakanlarca, (V) işaretli bendinde gösterilenlerin yaş hadleri de atamaya yetkili amir tarafınca birer yıllık müddetlerle beş yıl uzatılabilir.
.
Yukarıdaki hükümler 31/5/2006 tarihindeki ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılar ile hak sahipleri hakkında ilgisine nazaran uygulanır.
g) Diyanet İşleri Başkanı ve Din İşleri Yüksek Kurulu üyelerinin gorevleri ile ilişkilerinin kesilmesini gerektiren yaş sınırı 67 yaşını doldurdukları tarihtir.
5434 sayılı Kanunun Ek 82 nci maddesinde ;
“.Bu madde kapsamında emekli ikramiyesi ödenenlerden vazife malüllüğü, kanunlarla belirlenen bekleme süresi sonunda kadrosuzluk, yaş haddi veya ölüm sebebiyle haklarında 5510 sayılı Kanunun uzun vadeli sigorta kolları kapsamında aylık bağlanmış veya toptan ödeme yapılmış olanlara; aylığa veya toptan ödemeye hak kazandıkları tarihi takip eden üç ay arasında emekli ikramiyesinin hesabında esas alınan katsayılarda meydana gelecek artış niçiniyle oluşacak ikramiye farkları ile ilk mali yılın birinci ayında katsayılar haricindeki diğer unsurlarda meydana gelecek artışa bu tarihte yürürlükte olan katsayılar uygulanmak suretiyle bulunacak ikramiye farkları, emekli ikramiyesi ile ilgili hükümlere bakılırsa ayrıca ödenir. Ancak, aylığa veya toptan ödemeye hak kazandıkları tarihi takip eden üç ay arasında katsayılarda artış yapılmadığı takdirde, müteakiben katsayılarda altı ay arasında yapılacak ilk artıştan doğan ikramiye farkları da ayrıca ödenir.”
Memurların azami çalışabilecekleri yaş hadlerine 5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde yer verilmiştir. Bu hükümde belirlenen yaş hadleri 5510 sayılı Kanun’a tabi memurlar için de uygulanmaktadır.
5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirlenmiş bir yaş şartına tabi olmayan memurların azami gorev yapabilecekleri yaş hadleri 65 yaşın dolumu olarak belirlenmiştir. Ancak, bu maddede bazı meslek gruplarının ve kadro nazaranv unvanlarının yaş hadleri 65 yaşından daha önceki bir yaş hadleri belirlenirken, bazı meslek gruplarının ve kadro bakılırsav unvanlarının yaş hadleri ise 65 yaşını da geçebilmektedir.
Yaş haddi niçiniyle emeklilikte kişilerin şayet hizmetleri aylık bağlanmaya yetiyorsa, ki bu süre en az 15 yıldır ve 15 yıl hizmet olması halinde aylık bağlanabilmektedir.
Bu husus 5510 sayılı Kanunun 44 üncü madde hükmünde, “5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesi gereğince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması halinde,. yaşlılık aylığı bağlanır.” şeklinde belirtilmiştir.
5510 sayılı Kanuna tabi memurlardan yaş haddi niçiniyle emekli olanlara, 5434 sayılı Kanunun Ek 82 nci madde hükmü gereği, ilk aylık bağlandıktan daha sonra takip eden üç ay arasında emekli ikramiyesinin hesabında esas alınan katsayılarda artış meydana geldiğinde, artış oranı kadar emekli ikramiyesi farkı ödenmektedir.
5434 sayılı Kanunda yaş hadleri
5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde şu hükümlere yer verilmiştir;
“İştirakçilerin gorevleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 65 yaşını doldurdukları tarihtir. Bu gorevlere, 65 yaşını dolduranların açıktan veya naklen atamaları yapılamaz.
.
b) Üniversite öğretim üyelerinin bakılırsavleri ile ilişiklerinin kesilmesini gerektiren yaş haddi 67 yaşını doldurdukları tarihtir.
.
ç) Aşağıda yazılı olanların yaş hadleri, hizalarında gösterilen yaşları doldurdukları tarihlerdir:
I – Subay, askeri memur, gedikliler ve uzman erbaşlar:
1 – Asteğmen, teğmen ve üstteğmenler 41
2 – Yüzbaşı, kıdemli yüzbaşı ve önyüzbaşılar 46
3 – Binbaşılar 52
4 – Yarbaylar 55
5 – Albaylar 60
6 – Tuğ ve Tümgeneral ve amiraller 62
7 – Kor ve organeraller ve amiraller 65
8 – Mareşal ve büyük amiraller 68
9 – 6, 7 ve 8 inci sınıf askeri memurlarla memur yardımcıları ve askeri hastabakıcı hemşireler 55
10 – Daha yukarı sınıflardaki askeri memurlar 60
11 – Gedikli subaylar 52
12 – Gedikli çavuşlar (Astsubay astçavuşlar ve astsubay çavuşlar)(1) 43
13 – Gedikli üstçavuşlar (Astsubay üstçavuşlar) 46
14 – Gedikli başçavuşlar (Astsubay başçavuşlar) 49
15 – Başgedikliler (Astsubay kıdemli başçavuşlar)
16- Uzman erbaşlar 55
II – Emniyet mensupları:
1 – Her derecedeki emniyet müdürleri ve emniyet ve polis müfettişleri 60
2 – Emniyet müfettiş yardımcıları ve emniyet amirleri 58
3 – Başkomiser, komiser ve komiser yardımcıları 56
4 – Kıdemli başpolis memuru, başpolis memuru ve polis memurları 55
5- Çarşı ve mahalle bekçileri 60
III- Gümrük Muhafaza mensupları:
1 – Gümrük Muhafaza Memurları 55
2- Gümrük Muhafaza Kısım Amirleri 60
IV – Posta, telgraf ve telefon hat başbakıcı ve başdağıtıcıları ile hat bakıcıları ve dağıtıcıları 55
V -Milli İstihbarat Teşkilatı kadrolarındaki kadro karşılığı sözleşmeli çalıştırılanlar dahil memurlardan:
1. Müsteşar Yardımcısı, Başkan, Hukuk Müşaviri, Öğretim Kurulu Başkanı, Başkan Yardımcısı, Hukuk Müşavir Başyardımcısı, Müşavir, Başmüfettiş, Öğretim Kurulu Üyesi, Başmüşavir 60
2. Daire Başkanı, Hukuk Müşavir 1 inci Sınıf Yardımcısı, Başmüfettiş, Öğretim Üyesi, Müşavir 58
3. 1 inci Sınıf İstihbarat Uzmanı, 1 inci Sınıf Uzman, Hukuk Müşaviri 1 inci Sınıf Yardımcısı, Müfettiş, Öğretim Üyesi, Müşavir, Savunma Sekreteri, Daire Başkan Yardımcısı, Öğretim Üyesi Yardımcısı 56
4. 2 nci Sınıf İstihbarat Uzmanı, 2 nci Sınıf Uzman, Hukuk Müşavir 2 nci Sınıf Yardımcısı, Müfettiş Yardımcısı, Öğretim Üyesi Yardımcısı 54
5. Diğer kadrodakiler 52
Yukarıdaki (ç) fıkrasının (I) işaretli bendinin (15) numaralı alt bendinde gösterilenlerin yaş hadleri ilgisine bakılırsa 27/7/1967 tarihindeki ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 9/7/1982 tarihindeki ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu veya 10/3/1983 tarihindeki ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, gorev ve Yetkileri Kanununda belirtilen esaslara gore 60 yaşını geçmemek kaydıyla uzatılabilir. Yukarıdaki (ç) fıkrasının (III) ve (IV) işaretli bendlerinde gösterilenlerden vazifelerinde kalmaları yararlı görülenlerin yaş hadleri, ilgili bakanlarca, (V) işaretli bendinde gösterilenlerin yaş hadleri de atamaya yetkili amir tarafınca birer yıllık müddetlerle beş yıl uzatılabilir.
.
Yukarıdaki hükümler 31/5/2006 tarihindeki ve 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılar ile hak sahipleri hakkında ilgisine nazaran uygulanır.
g) Diyanet İşleri Başkanı ve Din İşleri Yüksek Kurulu üyelerinin gorevleri ile ilişkilerinin kesilmesini gerektiren yaş sınırı 67 yaşını doldurdukları tarihtir.
5434 sayılı Kanunun Ek 82 nci maddesinde ;
“.Bu madde kapsamında emekli ikramiyesi ödenenlerden vazife malüllüğü, kanunlarla belirlenen bekleme süresi sonunda kadrosuzluk, yaş haddi veya ölüm sebebiyle haklarında 5510 sayılı Kanunun uzun vadeli sigorta kolları kapsamında aylık bağlanmış veya toptan ödeme yapılmış olanlara; aylığa veya toptan ödemeye hak kazandıkları tarihi takip eden üç ay arasında emekli ikramiyesinin hesabında esas alınan katsayılarda meydana gelecek artış niçiniyle oluşacak ikramiye farkları ile ilk mali yılın birinci ayında katsayılar haricindeki diğer unsurlarda meydana gelecek artışa bu tarihte yürürlükte olan katsayılar uygulanmak suretiyle bulunacak ikramiye farkları, emekli ikramiyesi ile ilgili hükümlere bakılırsa ayrıca ödenir. Ancak, aylığa veya toptan ödemeye hak kazandıkları tarihi takip eden üç ay arasında katsayılarda artış yapılmadığı takdirde, müteakiben katsayılarda altı ay arasında yapılacak ilk artıştan doğan ikramiye farkları da ayrıca ödenir.”