– Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Lideri Prof. Dr. Uğur Ünal, tasnifi süren 95 milyona yakın evrak ve 400 bin defterin değerli bir kısmının internet üzerinden araştırmaya açıldığını belirterek, vatandaşların da memleketleriyle ilgili biroldukca belgeyi bakılırsabileceğini belirtti.
Ünal, Necmettin Erbakan Üniversitesi tarafınca düzenlenen bir konferansa katılmak üzere geldiği Konya’da, AA muhabirine, Türkiye’nin arşivcilik tarihinin epey varlıklı ve kapsamlı olduğunu söylemiş oldu.
Türkiye’deki arşivlerin 2018’de tek bir merkez yönetimine bağlandığını hatırlatan Ünal, devlet arşivlerinin statüsünün olması gereken yerde konuşlandırıldığını lisana getirdi.
– 50’ye yakın devletin tarihi Devlet Arşivleri’nde
Ünal, arşivlerin yalnızca Türkiye’nin değil yakın coğrafyanın tarihini de yakından ilgilendirdiğini vurgulayarak, “Özellikle Osmanlı Devleti’nin idaresi altında bulunan coğrafya düşünüldüğünde Devlet Arşivleri bugün 50’ye yakın devletin tarihini direkt ilgilendiren dokümanları ihtiva ediyor. Sayısı 100 milyona yakın evraktan ve binlerce defter kaydından bahsediyoruz. Her biri bölge ülkelerinin tarihini yakından ilgilendiren kayıtlar içeriyor.” diye konuştu.
– e-Devlet üzerinden sisteme giriş yapılabiliyor
Kurumlardaki Osmanlı devri başta olmak üzere tarihi dokümanları toparladıklarını anlatan Ünal, şu biçimde konuştu:
“Şu an arşivimizde 95 milyona yakın evrak, 400 bin defter var. Bunların değerli bir kısmının tasnifi sürüyor. Âlâ bir noktaya geldik. Kıymetli bir kısmını e-Devlet üzerinden ve resmi internet sitemizde araştırmaya açtık. Vatandaşlarımız da memleketleriyle ilgili pek fazlaca belgeyi nazaranbilir ve kıymetlendirebilir. Osmanlı devri olduğu için Osmanlı Türkçesi’ni bilmek gerekiyor yahut bilen birisiyle inceleyebilirler. Vatandaş, kendi köyü ile ilgili en azından nüfus kaydı, o köye ilişkin bir kayıt, gereksinim, imam atanması, nazaranvli yahut bir vukuat, olay vardır, onlarla ilgili kaydı tarayabilir. Bunları Latin harflerle tarayabilir ancak karşısına Osmanlı Türkçesi ve Latin harfleri ile evrak çıkabilir. e-Devlet üzerinden sisteme giriş yapılabiliyor, kayıtlar araştırılabiliyor. Osmanlı periyoduna ilişkin evraklar hayli eskidir ancak illa kendine ilişkin evrakın fazlaca eski olacağı manasına gelmiyor. Çok fazla kaydımız var lakin 16. yüzyılın başlarından itibaren hayli sayıda evrak vardır arşivlerimizde.”
– 300 yıllık tarihi dokümanda “ince detay” ortaya çıktı
Ünal, Osmanlı ferman ve beratlarının değerli evraklardan olduğuna işaret ederek, şunları söylemiş oldu:
“Bunların içerdiği karar kıymetli. Padişah şahsen görmüştür, onun tuğrasını çektirmiştir. Olağan daha sonradan padişah tuğraları çekiliyor ya da süslemeler yapılıyor. Beratlarda onları görüyoruz. O beratlardan birinde, fazlaca özel bir ortamda ve stüdyoda 15-20 katına kadar büyüttüğümüzde, çiçeğin küçücük sap kısmında kıl ile ‘Mustafa’ yazıldığını gördük. Onu yapan kişi adeta mührünü oraya vurmuş. Tahminen de yalnızca kendisinin haberi var, onun haricinde kimsenin haberi yok lakin günümüzde, 300 yıl daha sonra bunu bir stüdyo ortamında görme fırsatı bulduk.”
– Arşiv evrakları kültürel diplomaside de kıymetli rol oynuyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın arşiv dokümanlarına kültürel diplomasi ismine epeyce değer verdiğinin altını çizen Ünal, şunları kaydetti:
“Yabancı devletlere geldiklerinde bir grup evraklar veriliyor. Küba Cumhurbaşkanı geldiğinde eski periyoda ilişkin bir kaydı, Sayın Cumhurbaşkanımız kendilerine takdim ettiler. Şaşkınlıkla karşıladı, şaşırdı ve bu dokümandan hiç bir haberi olmadığını belirtti. Küba’dan, 110 yıl evvel gönderilen, kendinin tanınmasını isteyen ve İkinci Abdülhamid’e gönderilen bir evraktır. Sultan İkinci Abdülhamid ise buna karşılık vermiş, ‘ben sizi ve idarenizi tanıyorum’ demiş. İkili ilgiler manasında fazlaca kıymetli bir doküman. Bu ilgilerimizi daima güçlendirmesi ismine, sultanın yahut bir devlet yöneticisinin dedesine ilişkin bir mührü, kaydı ve belgeyi bizim arşivlerimizde bulabilirler. Arşivlerimiz yalnızca Türkiye’nin değil pek fazlaca dünya ülkesinin de arşivi durumundadır, bir müracaat deposudur.”
Ünal, Necmettin Erbakan Üniversitesi tarafınca düzenlenen bir konferansa katılmak üzere geldiği Konya’da, AA muhabirine, Türkiye’nin arşivcilik tarihinin epey varlıklı ve kapsamlı olduğunu söylemiş oldu.
Türkiye’deki arşivlerin 2018’de tek bir merkez yönetimine bağlandığını hatırlatan Ünal, devlet arşivlerinin statüsünün olması gereken yerde konuşlandırıldığını lisana getirdi.
– 50’ye yakın devletin tarihi Devlet Arşivleri’nde
Ünal, arşivlerin yalnızca Türkiye’nin değil yakın coğrafyanın tarihini de yakından ilgilendirdiğini vurgulayarak, “Özellikle Osmanlı Devleti’nin idaresi altında bulunan coğrafya düşünüldüğünde Devlet Arşivleri bugün 50’ye yakın devletin tarihini direkt ilgilendiren dokümanları ihtiva ediyor. Sayısı 100 milyona yakın evraktan ve binlerce defter kaydından bahsediyoruz. Her biri bölge ülkelerinin tarihini yakından ilgilendiren kayıtlar içeriyor.” diye konuştu.
– e-Devlet üzerinden sisteme giriş yapılabiliyor
Kurumlardaki Osmanlı devri başta olmak üzere tarihi dokümanları toparladıklarını anlatan Ünal, şu biçimde konuştu:
“Şu an arşivimizde 95 milyona yakın evrak, 400 bin defter var. Bunların değerli bir kısmının tasnifi sürüyor. Âlâ bir noktaya geldik. Kıymetli bir kısmını e-Devlet üzerinden ve resmi internet sitemizde araştırmaya açtık. Vatandaşlarımız da memleketleriyle ilgili pek fazlaca belgeyi nazaranbilir ve kıymetlendirebilir. Osmanlı devri olduğu için Osmanlı Türkçesi’ni bilmek gerekiyor yahut bilen birisiyle inceleyebilirler. Vatandaş, kendi köyü ile ilgili en azından nüfus kaydı, o köye ilişkin bir kayıt, gereksinim, imam atanması, nazaranvli yahut bir vukuat, olay vardır, onlarla ilgili kaydı tarayabilir. Bunları Latin harflerle tarayabilir ancak karşısına Osmanlı Türkçesi ve Latin harfleri ile evrak çıkabilir. e-Devlet üzerinden sisteme giriş yapılabiliyor, kayıtlar araştırılabiliyor. Osmanlı periyoduna ilişkin evraklar hayli eskidir ancak illa kendine ilişkin evrakın fazlaca eski olacağı manasına gelmiyor. Çok fazla kaydımız var lakin 16. yüzyılın başlarından itibaren hayli sayıda evrak vardır arşivlerimizde.”
– 300 yıllık tarihi dokümanda “ince detay” ortaya çıktı
Ünal, Osmanlı ferman ve beratlarının değerli evraklardan olduğuna işaret ederek, şunları söylemiş oldu:
“Bunların içerdiği karar kıymetli. Padişah şahsen görmüştür, onun tuğrasını çektirmiştir. Olağan daha sonradan padişah tuğraları çekiliyor ya da süslemeler yapılıyor. Beratlarda onları görüyoruz. O beratlardan birinde, fazlaca özel bir ortamda ve stüdyoda 15-20 katına kadar büyüttüğümüzde, çiçeğin küçücük sap kısmında kıl ile ‘Mustafa’ yazıldığını gördük. Onu yapan kişi adeta mührünü oraya vurmuş. Tahminen de yalnızca kendisinin haberi var, onun haricinde kimsenin haberi yok lakin günümüzde, 300 yıl daha sonra bunu bir stüdyo ortamında görme fırsatı bulduk.”
– Arşiv evrakları kültürel diplomaside de kıymetli rol oynuyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın arşiv dokümanlarına kültürel diplomasi ismine epeyce değer verdiğinin altını çizen Ünal, şunları kaydetti:
“Yabancı devletlere geldiklerinde bir grup evraklar veriliyor. Küba Cumhurbaşkanı geldiğinde eski periyoda ilişkin bir kaydı, Sayın Cumhurbaşkanımız kendilerine takdim ettiler. Şaşkınlıkla karşıladı, şaşırdı ve bu dokümandan hiç bir haberi olmadığını belirtti. Küba’dan, 110 yıl evvel gönderilen, kendinin tanınmasını isteyen ve İkinci Abdülhamid’e gönderilen bir evraktır. Sultan İkinci Abdülhamid ise buna karşılık vermiş, ‘ben sizi ve idarenizi tanıyorum’ demiş. İkili ilgiler manasında fazlaca kıymetli bir doküman. Bu ilgilerimizi daima güçlendirmesi ismine, sultanın yahut bir devlet yöneticisinin dedesine ilişkin bir mührü, kaydı ve belgeyi bizim arşivlerimizde bulabilirler. Arşivlerimiz yalnızca Türkiye’nin değil pek fazlaca dünya ülkesinin de arşivi durumundadır, bir müracaat deposudur.”