Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyi, 696 sayılı Kanun Kararında Kararname ile daima emekçi takımlarına geçen işçinin ‘eş durumundan’ tayin taleplerine ait açılan davalarda yetkili mercie ait sonucunı verdi.
Davalar iş mahkemesinde açılabilir.
Somut hadiselerde, 696 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 127. hususu ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23. hususa istinaden daima personel takımına geçirilen davacıların, eş durumu mazeretine dayalı olarak naklen atama talepleri kamu kuruluşu olan davalı yönetimlerce reddedilmiştir.
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 5. hususunda yer alan, 4857 sayılı İş Kanunu’na yahut 11/01/2011 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun İkinci Kısmının Altıncı Kısmında düzenlenen hizmet mukavelelerine tabi emekçiler ile patron yahut patron vekilleri içinde, iş münasebeti niçiniyle kontrattan yahut kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıkların İş Mahkemelerinin bakılırsavinde olduğu istikametindeki düzenleme ile dava konusu süreçlerin yönetimin yetkili organı tarafınca patron sıfatıyla tesis edilmiş bir özel hukuk süreci olduğu ve kamuda çalışan personeller hakkında özel bir yasal düzenleme de öngörülmediği dikkate alındığında, personel statüsünde istihdam olunan personelin iş hukukuna tabi olduğu konusunda rastgele bir duraksama bulunmamaktadır.
Aksine bir fikir, patronun salt bir kamu kuruluşu olması niçiniyle, statü hukukuna tabi olmayan iş mevzuatına bakılırsa istihdam edilen emekçileri hakkındaki tüm yazılı irade beyanlarının idari süreç niteliğinde görülerek, özel hukuk alanına dahil bulunan uyuşmazlıkların da idari yargı kontrolüne tabi kılınması kararınu doğuracaktır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2022/19
Karar No: 2022/24
BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI ORTASINDAKİ TERSLİĞİN GİDERİLMESİ İSTEMİ HAKKINDA KARAR
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi Liderler Şurasının 12/11/2021 tarih ve E:2021/73, K:2021/73 sayılı sonucuyla;
vekili tarafınca Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 29/04/2021 tarih ve E:2020/4764, K:2021/1628 sayılı sonucu ile İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/11/2019 tarih ve E:2019/1102, K:2019/1373 sayılı sonucu içindeki tersliğin giderilmesinin istenmesi niçiniyle,
“Aykırılığın, davanın bakılırsav istikametinden reddi yolundaki Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi sonucu doğrultusunda giderilmesi gerektiği” görüşüyle, 2576 sayılı Bölge Yönetim Mahkemeleri, Yönetim Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve nazaranvleri Hakkında Kanun’un 3/C hususunun 5. fıkrası uyarınca karar verilmesi için belgenin Danıştay’a gönderilmesi üzerine,
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakimi ‘un açıklamaları dinlendikten daha sonra husus ile ilgili kararlar ve yasal düzenlemeler incelenerek gereği görüşüldü:
I- KARŞITLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE BAHİS BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI:
A- ANKARA BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ 1.İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2020/4764 SAYILI EVRAKINA BAHİS YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: Vilayet Müdürlüğü bünyesinde hizmet alım mukavelesi ile vazife yapmakta iken 696 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 127. unsuru ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23. unsura istinaden daima emekçi (antrenör) olarak misyon yapan davacı tarafınca; eşinin vilayetinden öbür yerde şubesi bulunmayan A.Ş. bünyesinde çalıştığından bahisle eş durumu mazeretine dayalı olarak Vilayet Müdürlüğü buyruğuna naklen atanması talebiyle 17/06/2020 tarihinde yaptığı müracaatın reddine ait 17/06/2020 tarih ve E.616427 sayılı Valiliği Vilayet Müdürlüğü sürecinin iptali istenilmiştir.
Kırıkkale Yönetim Mahkemesinin 22/09/2020 tarih ve E:2020/468, K:2020/310 sayılı sonucunın özeti:
Davacının daima emekçi statüsüne 2018 yılında geçiş yaptığı ve bu tarihten daha sonra artık daima personel statütüsünde çalıştığı ve davaya mevzu uyuşmazlığın da, davacının, eşinden dolayı Ankara vilayetine atamasının yapılıp yapılmayacağından kaynaklandığı dikkate alındığında, daima emekçi statüsüne geçiş yapıldıktan daha sonra işçi-işveren içinde ortaya çıkan uyuşmazlık kapsamında kaldığı anlaşılan davanın görüm ve tahlilinde 4857 sayılı Kanun ve 5521 sayılı Kanun uyarınca İş Mahkemelerinin (Adli Yargının) misyonlu olduğu kararına varıldığı nedeni öne sürülerek davanın bakılırsav tarafından reddine karar verilmiştir.
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 29/04/2021 tarih ve E:2020/4764, K:2021/1628 sayılı sonucunın özeti:
Mahkeme sonucunda hukuka terslik bulunmadığı sebebi öne sürülerek, davacının istinaf isteminin reddine kesin olarak karar verilmiştir.
B- İSTANBUL BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ 1. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2019/1102 SAYILI BELGESİNE MEVZU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti:
Valiliği Vilayet Müdürlüğü bünyesinde 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin süreksiz 23. hususu kararı kapsamında daima emekçi takımında istihdam edilen davacı tarafınca, eşinin… Jandarma Kriminal Laboratuvar Amirliğinde misyon yaptığından bahisle, eş durumu mazereti sebebiyle eşinin bulunduğu … vilayetine naklen atanma isteğiyle yaptığı müracaatın reddine ait 05/07/2018 tarih ve 25133186-929 sayılı sürecin iptali istenilmiştir.
İstanbul 8. Yönetim Mahkemesinin 23/01/2019 tarih ve E:2018/1866, K:2019/285 sayılı sonucunın özeti:
Mahkemece işin temeline girilerek, dava konusu süreçte hukuka uyarlılık görülmediği nedeni öne sürülerek dava konusu sürecin iptaline karar verilmiştir.
İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/11/2019 tarih ve E:2019/1102, K:2019/1373 sayılı sonucunın özeti:
Mahkeme sonucunda hukuka terslik bulunmadığı nedeni öne sürülerek, davalı yönetimin istinaf isteminin reddine kesin olarak karar verilmiştir.
II- LİDERLER ŞURASININ HUKUKSAL GÖRÜŞÜ:
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi Liderler Heyeti; yerleşik yargısal kararların, personel statüsüne girmedilk evvel güvenlik soruşturmasının olumsuz olması, sıhhat kurallarını yahut öteki şartları taşımaması v.b. niçinlerle atamama yahut açıktan atanma istemlerinin reddi biçiminde oluşan süreçlerle statü değişikliğine ait süreçlerin (geçici emekçi statüsünden daima emekçi statüsüne geçirilme-geçirilmeme, memurluğa atanmama vb) statüye geçmedilk evvelki süreçler olması ve bu etapta tesis edilen süreçlerin İş Kanunundan kaynaklanmayan yönetimin İş Kanunu haricindeki mevzuata dayanarak tek taraflı olarak tesis ettiği süreçler olması niçiniyle, bu çeşit süreçlerden doğan uyuşmazlıkların idari yargının bakılırsavine girdiği istikametinde olduğu, statüye girip iş akdi imzalandıktan daha sonra fiyat, iş akdi feshi, iş yeri değişikliği, konum ve takım değişikliği v.b. süreçler niçiniyle emekçi – patron içinde çıkan uyuşmazlıkların ise 4857 sayılı Kanun ve 5521 sayılı Kanun kararları uyarınca isimli yargının (İş Mahkemelerinin) nazaranvine girdiği,
Ayrıca anılan Kanunlarda bu mevzuda emekçinin kamu kurumu emekçisi yahut özel kesim emekçisi olması tarafından bir ayrım yapılmadığı,
Aksine bir yorumun, kamu kurum ve kuruluşlarında İş Kanununa tabi personel olarak çalışan şahısların iş akdi feshinden, fiyat uyuşmazlıklarından ve patronu ile içinde çıkan tüm
uyuşmazlıkların idari yargının misyon alanına alınması üzere bir sonuç doğuracağı, bu durumun Danıştayın ve Yargıtayın yerleşik içtihatlarına alışılmamış olacağı üzere 4857 sayılı Kanun’un ve 5521 sayılı Kanun’un kararlarına ve 2577 sayılı Kanunun 2. unsuruna alışılmamış bir durumun ortaya çıkmasına niye olacağı,
Uyuşmazlığın isimli yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği kararına ulaşıldığı nedeni öne sürülerek, karşıtlığın Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi sonucu doğrultusunda giderilmesi gerektiği görüşündedir.
III-İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
696 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 127. unsuru ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23.maddeye istinaden daima personel takımında istihdam edilen işçinin eş durumu mazeretine dayalı olarak naklen atama taleplerinin reddine ait süreçlere karşı açılan davalarda nazaranvli yargı merciinin belirlenmesi noktasında verilen farklı nitelikteki kararların nihaileşmesi üzerine incelenen tersliğin oluştuğu görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT:
1-Anayasa
Madde 128- Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve başka kamu tüzelkişilerinin genel yönetim temellerine göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve daima nazaranvler, memurlar ve başka kamu nazaranvlileri eliyle görülür.
Memurların ve başka kamu bakılırsavlilerinin nitelikleri, atanmaları, vazife ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve öbür özlük işleri kanunla düzenlenir. Lakin, mali ve toplumsal haklara ait toplu mukavele kararları gizlidir.
Üst kademe yöneticilerinin yetiştirilme tarz ve asılları, kanunla özel olarak düzenlenir.
2-657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
“İstihdam sistemleri:” başlıklı 4. unsur:
Madde 4 – Kamu hizmetleri; memurlar, kontratlı işçi, süreksiz işçi ve çalışanlar eliyle gördürülür.
(…)
D) Çalışanlar:
(A), (B) ve (C) fıkralarında belirtilenler haricinde kalan ve ilgili mevzuatı yeterince tahsis edilen daima personel takımlarında belgisiz müddetli iş mukaveleleriyle çalıştırılan daima emekçiler ile mevsimlik yahut kampanya işlerinde ya da orman yangınıyla gayret hizmetlerinde ilgili mevzuatına nazaran süreksiz iş durumlarında altı aydan az olmak üzere muhakkak periyodik iş kontratlarıyla çalıştırılan süreksiz personellerdir. Bunlar hakkında bu Kanun kararları uygulanmaz.
3-375 sayılı Kanun Kararında Kararname:
Geçici Husus 23 –
5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu yönetimleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, bu Kanun Kararında Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan yönetimlerin merkez ve taşra teşkilatlarında; ödemeleri merkezi idare, toplumsal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve uyum başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor vilayet müdürlüğü bütçelerinden yahut döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki başka yönetimler için ise kendi bütçelerinden karşılanan 4734 sayılı Kanun ve başka mevzuattaki kararlar uyarınca işçi çalıştırılmasına dayalı hizmet alım kontratları kapsamında yükleniciler tarafınca 4/12/2017 tarihi prestijiyle çalıştırılmakta olanlar;
a)657 sayılı Kanunun 48 inci unsurunun (A) bendinin (1), (4), (5), (6), (7) ve (8) numaralı alt bentlerinde belirtilen koşulları taşımak,
b)Herhangi bir toplumsal güvenlik kurumundan emeklilik, yaşlılık yahut malullük aylığı almaya hak kazanmamış olmak,
ç) En son çalıştığı yönetim ile daha evvel kamu kurum ve kuruluşlarında alt patron emekçisi olarak çalıştığı iş kontratlarından dolayı bu unsur ile tanınan haklar karşılığında rastgele bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh kontratı yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmek,
kaydıyla, bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on gün ortasında yönetiminin hizmet alım mukavelesinin yapıldığı ünitesine, daima emekçi takımlarında istihdam edilmek üzere yazılı olarak başvurabilirler. Başvuranların kaideleri taşıyıp taşımadıklarının tespiti, bu tespite itirazların karara bağlanması, kuralları taşıyanların yönetimlerince belirlenen yordam ve temellere göre yapılacak yazılı ve/veya kelamlı ya da uygulamalı imtihana alınması, imtihan neticelerina itirazların karara bağlanması ve imtihanda başarılı olanların takıma geçirilmesine ait süreç bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren doksan gün ortasında yönetimlerince sonuçlandırılır.
(…)
4-4857 sayılı İş Kanunu
“Amaç ve kapsam” başlıklı 1. unsur:
Madde 1 – Bu Kanunun hedefi patronlar ile bir iş mukavelesine dayanarak çalıştırılan çalışanların çalışma kuralları ve çalışma ortamına ait hak ve sorumluluklarını düzenlemektir.
Bu Kanun, 4 üncü Unsurdaki istisnalar haricinde kalan bütün işyerlerine, bu işyerlerinin patronları ile patron vekillerine ve personellerine faaliyet bahislerine bakılmaksızın uygulanır.
İşyerleri, patronlar, patron vekilleri ve emekçiler, 3 üncü husustaki bildirim gününe bakılmaksızın bu Kanun kararları ile bağlı olurlar.
5-7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu
“bakılırsav” başlıklı 5. husus:
MADDE 5- (1) İş mahkemeleri;
a)5953 sayılı Kanuna tabi gazeteciler, 854 sayılı Kanuna tabi gemiadamları, 22/5/2003 tarihindeki ve 4857 sayılı İş Kanununa yahut 11/1/2011 tarihindeki ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun İkinci Kısmının Altıncı Kısmında düzenlenen hizmet mukavelelerine tabi emekçiler ile patron yahut patron vekilleri içinde, iş münasebeti niçiniyle kontrattan yahut kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıklarına,
b)İdari para cezalarına itirazlar ile 5510 sayılı Kanunun süreksiz 4 üncü unsuru kapsamındaki uyuşmazlıklar hariç olmak üzere Toplumsal Güvenlik Kurumu yahut Türkiye İş Kurumunun taraf olduğu iş ve toplumsal güvenlik mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklara,
c)Diğer kanunlarda iş mahkemelerinin nazaranvli olduğu belirtilen uyuşmazlıklara, ait dava ve işlere bakar.
6-2576 sayılı Bölge Yönetim Mahkemeleri, Yönetim Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve vazifeleri Hakkında Kanun:
Bölge yönetim mahkemesi liderler heyeti:
Madde 3/C-
6-Bölge yönetim mahkemesi liderler konseyinin nazaranvleri şunlardır:
c) Benzeri hadiselerde, bölge yönetim mahkemesi dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar içinde yahut farklı bölge yönetim mahkemeleri dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar içinde terslik yahut uyuşmazlık bulunması halinde; resen yahut ilgili bölge yönetim mahkemesi dairelerinin ya da istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların bu karşıtlığın yahut uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, istemin uygun görülmesi halinde kendi görüşlerini de ekleyerek Danıştaydan bu hususta karar verilmesini istemek. …
7-Dördüncü fıkranın (c) bendine göre yapılacak istemler, konusuna nazaran İdari yahut Vergi Dava Daireleri Heyetine iletilir. İlgili dava daireleri kurulunca üç ay ortasında karar verilir. Karşıtlık yahut uyuşmazlığın giderilmesine ait olarak bu fıkra uyarınca verilen kararlar katidir.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda işçi istihdam usullerinin; memur, kontratlı işçi ve çalışanlar olarak belirlendiği, bu istihdam usulleri içinde yer alan emekçilerin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda memur ve kontratlı işçi istihdam halinin haricinde kalan şahıslar olarak tanımlandığı ve bu kapsamda istihdam edilenler hakkında, 657 sayılı Kanun kararlarının uygulanmayacağı düzenlemesine yer verildiği anlaşılmaktadır.
Aykırılığa mevzu yargı kararlarına ait somut olaylarda, 696 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 127. unsuru ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23. hususa istinaden daima emekçi takımına geçirilen davacıların, eş durumu mazeretine dayalı olarak naklen atama talepleri kamu kuruluşu olan davalı yönetimlerce reddedilmiştir.
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 5. unsurunda yer alan, 4857 sayılı İş Kanunu’na yahut 11/01/2011 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun İkinci Kısmının Altıncı Kısmında düzenlenen hizmet mukavelelerine tabi çalışanlar ile patron yahut patron vekilleri içinde, iş münasebeti niçiniyle kontrattan yahut kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıkların İş Mahkemelerinin bakılırsavinde olduğu istikametindeki düzenleme ile dava konusu süreçlerin yönetimin yetkili organı tarafınca patron sıfatıyla tesis edilmiş bir özel hukuk süreci olduğu ve kamuda çalışan personeller hakkında özel bir yasal düzenleme de öngörülmediği dikkate alındığında, emekçi statüsünde istihdam olunan işçinin iş hukukuna tabi olduğu konusunda rastgele bir duraksama bulunmamaktadır.
Aksine bir niyet, patronun salt bir kamu kuruluşu olması niçiniyle, statü hukukuna tabi olmayan iş mevzuatına nazaran istihdam edilen emekçileri hakkındaki tüm yazılı irade beyanlarının idari süreç niteliğinde görülerek, özel hukuk alanına dahil bulunan uyuşmazlıkların da idari yargı kontrolüne tabi kılınması kararınu doğuracaktır.
Nitekim, Uyuşmazlık Mahkemesinin 29/11/2021 tarih ve E:2021/461, K:2021/608 sayılı sonucu da bu istikamettedir.
IV-SONUÇ:
Açıklanan niçinlerle; Bölge Yönetim Mahkemesi kararları içindeki karşıtlığın, davada isimli yargıyı bakılırsavli nazarann Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1.İdari Dava Dairesinin 29/04/2021 tarih ve E:2020/4764, K:2021/1628 sayılı sonucu doğrultusunda giderilmesine kesin olarak, 01/06/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Davalar iş mahkemesinde açılabilir.
Somut hadiselerde, 696 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 127. hususu ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23. hususa istinaden daima personel takımına geçirilen davacıların, eş durumu mazeretine dayalı olarak naklen atama talepleri kamu kuruluşu olan davalı yönetimlerce reddedilmiştir.
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 5. hususunda yer alan, 4857 sayılı İş Kanunu’na yahut 11/01/2011 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun İkinci Kısmının Altıncı Kısmında düzenlenen hizmet mukavelelerine tabi emekçiler ile patron yahut patron vekilleri içinde, iş münasebeti niçiniyle kontrattan yahut kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıkların İş Mahkemelerinin bakılırsavinde olduğu istikametindeki düzenleme ile dava konusu süreçlerin yönetimin yetkili organı tarafınca patron sıfatıyla tesis edilmiş bir özel hukuk süreci olduğu ve kamuda çalışan personeller hakkında özel bir yasal düzenleme de öngörülmediği dikkate alındığında, personel statüsünde istihdam olunan personelin iş hukukuna tabi olduğu konusunda rastgele bir duraksama bulunmamaktadır.
Aksine bir fikir, patronun salt bir kamu kuruluşu olması niçiniyle, statü hukukuna tabi olmayan iş mevzuatına bakılırsa istihdam edilen emekçileri hakkındaki tüm yazılı irade beyanlarının idari süreç niteliğinde görülerek, özel hukuk alanına dahil bulunan uyuşmazlıkların da idari yargı kontrolüne tabi kılınması kararınu doğuracaktır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2022/19
Karar No: 2022/24
BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI ORTASINDAKİ TERSLİĞİN GİDERİLMESİ İSTEMİ HAKKINDA KARAR
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi Liderler Şurasının 12/11/2021 tarih ve E:2021/73, K:2021/73 sayılı sonucuyla;
vekili tarafınca Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 29/04/2021 tarih ve E:2020/4764, K:2021/1628 sayılı sonucu ile İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/11/2019 tarih ve E:2019/1102, K:2019/1373 sayılı sonucu içindeki tersliğin giderilmesinin istenmesi niçiniyle,
“Aykırılığın, davanın bakılırsav istikametinden reddi yolundaki Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi sonucu doğrultusunda giderilmesi gerektiği” görüşüyle, 2576 sayılı Bölge Yönetim Mahkemeleri, Yönetim Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve nazaranvleri Hakkında Kanun’un 3/C hususunun 5. fıkrası uyarınca karar verilmesi için belgenin Danıştay’a gönderilmesi üzerine,
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakimi ‘un açıklamaları dinlendikten daha sonra husus ile ilgili kararlar ve yasal düzenlemeler incelenerek gereği görüşüldü:
I- KARŞITLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE BAHİS BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ KARARLARI:
A- ANKARA BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ 1.İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2020/4764 SAYILI EVRAKINA BAHİS YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: Vilayet Müdürlüğü bünyesinde hizmet alım mukavelesi ile vazife yapmakta iken 696 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 127. unsuru ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23. unsura istinaden daima emekçi (antrenör) olarak misyon yapan davacı tarafınca; eşinin vilayetinden öbür yerde şubesi bulunmayan A.Ş. bünyesinde çalıştığından bahisle eş durumu mazeretine dayalı olarak Vilayet Müdürlüğü buyruğuna naklen atanması talebiyle 17/06/2020 tarihinde yaptığı müracaatın reddine ait 17/06/2020 tarih ve E.616427 sayılı Valiliği Vilayet Müdürlüğü sürecinin iptali istenilmiştir.
Kırıkkale Yönetim Mahkemesinin 22/09/2020 tarih ve E:2020/468, K:2020/310 sayılı sonucunın özeti:
Davacının daima emekçi statüsüne 2018 yılında geçiş yaptığı ve bu tarihten daha sonra artık daima personel statütüsünde çalıştığı ve davaya mevzu uyuşmazlığın da, davacının, eşinden dolayı Ankara vilayetine atamasının yapılıp yapılmayacağından kaynaklandığı dikkate alındığında, daima emekçi statüsüne geçiş yapıldıktan daha sonra işçi-işveren içinde ortaya çıkan uyuşmazlık kapsamında kaldığı anlaşılan davanın görüm ve tahlilinde 4857 sayılı Kanun ve 5521 sayılı Kanun uyarınca İş Mahkemelerinin (Adli Yargının) misyonlu olduğu kararına varıldığı nedeni öne sürülerek davanın bakılırsav tarafından reddine karar verilmiştir.
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 29/04/2021 tarih ve E:2020/4764, K:2021/1628 sayılı sonucunın özeti:
Mahkeme sonucunda hukuka terslik bulunmadığı sebebi öne sürülerek, davacının istinaf isteminin reddine kesin olarak karar verilmiştir.
B- İSTANBUL BÖLGE YÖNETİM MAHKEMESİ 1. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2019/1102 SAYILI BELGESİNE MEVZU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti:
Valiliği Vilayet Müdürlüğü bünyesinde 375 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin süreksiz 23. hususu kararı kapsamında daima emekçi takımında istihdam edilen davacı tarafınca, eşinin… Jandarma Kriminal Laboratuvar Amirliğinde misyon yaptığından bahisle, eş durumu mazereti sebebiyle eşinin bulunduğu … vilayetine naklen atanma isteğiyle yaptığı müracaatın reddine ait 05/07/2018 tarih ve 25133186-929 sayılı sürecin iptali istenilmiştir.
İstanbul 8. Yönetim Mahkemesinin 23/01/2019 tarih ve E:2018/1866, K:2019/285 sayılı sonucunın özeti:
Mahkemece işin temeline girilerek, dava konusu süreçte hukuka uyarlılık görülmediği nedeni öne sürülerek dava konusu sürecin iptaline karar verilmiştir.
İstanbul Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 28/11/2019 tarih ve E:2019/1102, K:2019/1373 sayılı sonucunın özeti:
Mahkeme sonucunda hukuka terslik bulunmadığı nedeni öne sürülerek, davalı yönetimin istinaf isteminin reddine kesin olarak karar verilmiştir.
II- LİDERLER ŞURASININ HUKUKSAL GÖRÜŞÜ:
Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi Liderler Heyeti; yerleşik yargısal kararların, personel statüsüne girmedilk evvel güvenlik soruşturmasının olumsuz olması, sıhhat kurallarını yahut öteki şartları taşımaması v.b. niçinlerle atamama yahut açıktan atanma istemlerinin reddi biçiminde oluşan süreçlerle statü değişikliğine ait süreçlerin (geçici emekçi statüsünden daima emekçi statüsüne geçirilme-geçirilmeme, memurluğa atanmama vb) statüye geçmedilk evvelki süreçler olması ve bu etapta tesis edilen süreçlerin İş Kanunundan kaynaklanmayan yönetimin İş Kanunu haricindeki mevzuata dayanarak tek taraflı olarak tesis ettiği süreçler olması niçiniyle, bu çeşit süreçlerden doğan uyuşmazlıkların idari yargının bakılırsavine girdiği istikametinde olduğu, statüye girip iş akdi imzalandıktan daha sonra fiyat, iş akdi feshi, iş yeri değişikliği, konum ve takım değişikliği v.b. süreçler niçiniyle emekçi – patron içinde çıkan uyuşmazlıkların ise 4857 sayılı Kanun ve 5521 sayılı Kanun kararları uyarınca isimli yargının (İş Mahkemelerinin) nazaranvine girdiği,
Ayrıca anılan Kanunlarda bu mevzuda emekçinin kamu kurumu emekçisi yahut özel kesim emekçisi olması tarafından bir ayrım yapılmadığı,
Aksine bir yorumun, kamu kurum ve kuruluşlarında İş Kanununa tabi personel olarak çalışan şahısların iş akdi feshinden, fiyat uyuşmazlıklarından ve patronu ile içinde çıkan tüm
uyuşmazlıkların idari yargının misyon alanına alınması üzere bir sonuç doğuracağı, bu durumun Danıştayın ve Yargıtayın yerleşik içtihatlarına alışılmamış olacağı üzere 4857 sayılı Kanun’un ve 5521 sayılı Kanun’un kararlarına ve 2577 sayılı Kanunun 2. unsuruna alışılmamış bir durumun ortaya çıkmasına niye olacağı,
Uyuşmazlığın isimli yargı yerinde çözümlenmesi gerektiği kararına ulaşıldığı nedeni öne sürülerek, karşıtlığın Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi sonucu doğrultusunda giderilmesi gerektiği görüşündedir.
III-İNCELEME VE MÜNASEBET:
MADDİ OLAY:
696 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 127. unsuru ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23.maddeye istinaden daima personel takımında istihdam edilen işçinin eş durumu mazeretine dayalı olarak naklen atama taleplerinin reddine ait süreçlere karşı açılan davalarda nazaranvli yargı merciinin belirlenmesi noktasında verilen farklı nitelikteki kararların nihaileşmesi üzerine incelenen tersliğin oluştuğu görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT:
1-Anayasa
Madde 128- Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve başka kamu tüzelkişilerinin genel yönetim temellerine göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve daima nazaranvler, memurlar ve başka kamu nazaranvlileri eliyle görülür.
Memurların ve başka kamu bakılırsavlilerinin nitelikleri, atanmaları, vazife ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve öbür özlük işleri kanunla düzenlenir. Lakin, mali ve toplumsal haklara ait toplu mukavele kararları gizlidir.
Üst kademe yöneticilerinin yetiştirilme tarz ve asılları, kanunla özel olarak düzenlenir.
2-657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
“İstihdam sistemleri:” başlıklı 4. unsur:
Madde 4 – Kamu hizmetleri; memurlar, kontratlı işçi, süreksiz işçi ve çalışanlar eliyle gördürülür.
(…)
D) Çalışanlar:
(A), (B) ve (C) fıkralarında belirtilenler haricinde kalan ve ilgili mevzuatı yeterince tahsis edilen daima personel takımlarında belgisiz müddetli iş mukaveleleriyle çalıştırılan daima emekçiler ile mevsimlik yahut kampanya işlerinde ya da orman yangınıyla gayret hizmetlerinde ilgili mevzuatına nazaran süreksiz iş durumlarında altı aydan az olmak üzere muhakkak periyodik iş kontratlarıyla çalıştırılan süreksiz personellerdir. Bunlar hakkında bu Kanun kararları uygulanmaz.
3-375 sayılı Kanun Kararında Kararname:
Geçici Husus 23 –
5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu yönetimleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, bu Kanun Kararında Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan yönetimlerin merkez ve taşra teşkilatlarında; ödemeleri merkezi idare, toplumsal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve uyum başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor vilayet müdürlüğü bütçelerinden yahut döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki başka yönetimler için ise kendi bütçelerinden karşılanan 4734 sayılı Kanun ve başka mevzuattaki kararlar uyarınca işçi çalıştırılmasına dayalı hizmet alım kontratları kapsamında yükleniciler tarafınca 4/12/2017 tarihi prestijiyle çalıştırılmakta olanlar;
a)657 sayılı Kanunun 48 inci unsurunun (A) bendinin (1), (4), (5), (6), (7) ve (8) numaralı alt bentlerinde belirtilen koşulları taşımak,
b)Herhangi bir toplumsal güvenlik kurumundan emeklilik, yaşlılık yahut malullük aylığı almaya hak kazanmamış olmak,
ç) En son çalıştığı yönetim ile daha evvel kamu kurum ve kuruluşlarında alt patron emekçisi olarak çalıştığı iş kontratlarından dolayı bu unsur ile tanınan haklar karşılığında rastgele bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh kontratı yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmek,
kaydıyla, bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on gün ortasında yönetiminin hizmet alım mukavelesinin yapıldığı ünitesine, daima emekçi takımlarında istihdam edilmek üzere yazılı olarak başvurabilirler. Başvuranların kaideleri taşıyıp taşımadıklarının tespiti, bu tespite itirazların karara bağlanması, kuralları taşıyanların yönetimlerince belirlenen yordam ve temellere göre yapılacak yazılı ve/veya kelamlı ya da uygulamalı imtihana alınması, imtihan neticelerina itirazların karara bağlanması ve imtihanda başarılı olanların takıma geçirilmesine ait süreç bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren doksan gün ortasında yönetimlerince sonuçlandırılır.
(…)
4-4857 sayılı İş Kanunu
“Amaç ve kapsam” başlıklı 1. unsur:
Madde 1 – Bu Kanunun hedefi patronlar ile bir iş mukavelesine dayanarak çalıştırılan çalışanların çalışma kuralları ve çalışma ortamına ait hak ve sorumluluklarını düzenlemektir.
Bu Kanun, 4 üncü Unsurdaki istisnalar haricinde kalan bütün işyerlerine, bu işyerlerinin patronları ile patron vekillerine ve personellerine faaliyet bahislerine bakılmaksızın uygulanır.
İşyerleri, patronlar, patron vekilleri ve emekçiler, 3 üncü husustaki bildirim gününe bakılmaksızın bu Kanun kararları ile bağlı olurlar.
5-7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu
“bakılırsav” başlıklı 5. husus:
MADDE 5- (1) İş mahkemeleri;
a)5953 sayılı Kanuna tabi gazeteciler, 854 sayılı Kanuna tabi gemiadamları, 22/5/2003 tarihindeki ve 4857 sayılı İş Kanununa yahut 11/1/2011 tarihindeki ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun İkinci Kısmının Altıncı Kısmında düzenlenen hizmet mukavelelerine tabi emekçiler ile patron yahut patron vekilleri içinde, iş münasebeti niçiniyle kontrattan yahut kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıklarına,
b)İdari para cezalarına itirazlar ile 5510 sayılı Kanunun süreksiz 4 üncü unsuru kapsamındaki uyuşmazlıklar hariç olmak üzere Toplumsal Güvenlik Kurumu yahut Türkiye İş Kurumunun taraf olduğu iş ve toplumsal güvenlik mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklara,
c)Diğer kanunlarda iş mahkemelerinin nazaranvli olduğu belirtilen uyuşmazlıklara, ait dava ve işlere bakar.
6-2576 sayılı Bölge Yönetim Mahkemeleri, Yönetim Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve vazifeleri Hakkında Kanun:
Bölge yönetim mahkemesi liderler heyeti:
Madde 3/C-
6-Bölge yönetim mahkemesi liderler konseyinin nazaranvleri şunlardır:
c) Benzeri hadiselerde, bölge yönetim mahkemesi dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar içinde yahut farklı bölge yönetim mahkemeleri dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar içinde terslik yahut uyuşmazlık bulunması halinde; resen yahut ilgili bölge yönetim mahkemesi dairelerinin ya da istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların bu karşıtlığın yahut uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, istemin uygun görülmesi halinde kendi görüşlerini de ekleyerek Danıştaydan bu hususta karar verilmesini istemek. …
7-Dördüncü fıkranın (c) bendine göre yapılacak istemler, konusuna nazaran İdari yahut Vergi Dava Daireleri Heyetine iletilir. İlgili dava daireleri kurulunca üç ay ortasında karar verilir. Karşıtlık yahut uyuşmazlığın giderilmesine ait olarak bu fıkra uyarınca verilen kararlar katidir.
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda işçi istihdam usullerinin; memur, kontratlı işçi ve çalışanlar olarak belirlendiği, bu istihdam usulleri içinde yer alan emekçilerin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda memur ve kontratlı işçi istihdam halinin haricinde kalan şahıslar olarak tanımlandığı ve bu kapsamda istihdam edilenler hakkında, 657 sayılı Kanun kararlarının uygulanmayacağı düzenlemesine yer verildiği anlaşılmaktadır.
Aykırılığa mevzu yargı kararlarına ait somut olaylarda, 696 sayılı Kanun Kararında Kararnamenin 127. unsuru ile 375 sayılı Kanun Kararında Kararnameye eklenen süreksiz 23. hususa istinaden daima emekçi takımına geçirilen davacıların, eş durumu mazeretine dayalı olarak naklen atama talepleri kamu kuruluşu olan davalı yönetimlerce reddedilmiştir.
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 5. unsurunda yer alan, 4857 sayılı İş Kanunu’na yahut 11/01/2011 tarih ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun İkinci Kısmının Altıncı Kısmında düzenlenen hizmet mukavelelerine tabi çalışanlar ile patron yahut patron vekilleri içinde, iş münasebeti niçiniyle kontrattan yahut kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıkların İş Mahkemelerinin bakılırsavinde olduğu istikametindeki düzenleme ile dava konusu süreçlerin yönetimin yetkili organı tarafınca patron sıfatıyla tesis edilmiş bir özel hukuk süreci olduğu ve kamuda çalışan personeller hakkında özel bir yasal düzenleme de öngörülmediği dikkate alındığında, emekçi statüsünde istihdam olunan işçinin iş hukukuna tabi olduğu konusunda rastgele bir duraksama bulunmamaktadır.
Aksine bir niyet, patronun salt bir kamu kuruluşu olması niçiniyle, statü hukukuna tabi olmayan iş mevzuatına nazaran istihdam edilen emekçileri hakkındaki tüm yazılı irade beyanlarının idari süreç niteliğinde görülerek, özel hukuk alanına dahil bulunan uyuşmazlıkların da idari yargı kontrolüne tabi kılınması kararınu doğuracaktır.
Nitekim, Uyuşmazlık Mahkemesinin 29/11/2021 tarih ve E:2021/461, K:2021/608 sayılı sonucu da bu istikamettedir.
IV-SONUÇ:
Açıklanan niçinlerle; Bölge Yönetim Mahkemesi kararları içindeki karşıtlığın, davada isimli yargıyı bakılırsavli nazarann Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 1.İdari Dava Dairesinin 29/04/2021 tarih ve E:2020/4764, K:2021/1628 sayılı sonucu doğrultusunda giderilmesine kesin olarak, 01/06/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.