Donbass operasyonu daha sonrası Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar, global krizlere davetiye çıkarmaya devam ediyor. Rusya’ya karşı ambargo kararları daha sonrası Avrupa’da rekor enflasyon sayıları görülürken, Batı artık de kendi uyguladığı yaptırımların sonuçlarını besin dalında görmeye başladı.
Birleşmiş Milletler’in Dünya Besin Programı (WFP) Lideri David Beasley bahisle ilgili olarak, pandeminin ekonomik artçı sarsıntılarına bir yenisinin daha eklendiğini belirterek 13 yılın tepesine yaklaşan ham petrol fiyatlarının da tesiriyle, “Gıda için şimdiden 2019’a nazaran yüzde 30 daha fazla ödeme yapılıyor” açıklamasında bulunmuştu.
Besin fiyat endeksi grafiklerinde patlama yaşandı
Emtia sepeti için milletlerarası fiyatlardaki aylık değişiklikleri izleyen BM Besin ve Tarım Örgütü (FAO) de, besin fiyat endeksinin şubat ayına bakılırsa yüzde 12.6 artarak ortalama 159.3 puana ulaştığını duyurdu. FAO tahıl fiyat endeksi, 2021’deki fiyatların ekonomik buhran yaşanan 2008 düzeylerine ulaştığını gösterirken, Ukrayna krizinden bu yana grafiklerde patlama yaşandığı gözlemlendi.
‘Çiftçi, artan yakıt ve gübre maliyetlerine ek olarak, yaptırımlar yüzünden tedarik sıkıntılarıyla da karşı karşıya’
FAO datalarına bakılırsa 2019 ile Mart 2022 içindeki farka bakıldığında; tahıl fiyatlarında yüzde 48, akaryakıt meblağlarında yüzde 86, gübre meblağlarında ise yüzde 35 artış yaşandı. Bu niçinle ABD merkezli Wall Street Journal gazetesine nazaran çiftçiler, artan yakıt ve gübre maliyetlerine ek olarak yaptırımlar niçiniyle yaşanan tedarik sıkıntılarıyla da karşı karşıya.
Yaptırım uygulanan Rusya, kıymetli emtia kümelerinde dünya ihracatının büyük bir kısmını oluşturuyor
FAO Genel Yöneticisi Qu Dongyu tarafınca Mart ayında yayınlanan makaleye nazaran; buğday, bitkisel yağ ve mısır dahil olmak üzere birfazlaca kıymetli tarım eserinde dünya ihracatının büyük bir kısmını oluşturan Rusya, kimyasal gübre üretiminde de başkan pozisyonunda. Makaleye bakılırsa biroldukça Avrupa ve Orta Asya ülkesi, kimyasal gübre muhtaçlığının yarıdan fazlasını Rusya’dan karşılıyor. Ayrıyeten azotlu gübrelerin hammaddesi olan doğalgazın en büyük kaynağı da bir daha Rusya’dan sağlanıyor. Bunun yanı sıra petrol ihracatının da yüzde 11’ini karşılayan Rusya’ya karşı Batı’nın yaptırımlarından kaynaklanan aksamalar, zincirleme tesirlerin halihazırda kendini göstermeye başladığı bir tablo ortaya koymuş oldu. Tarım bölümü; akaryakıt, doğalgaz ve elektrik kullanması yanında, kimyasal gübreler, tarım ilaçları ve mineral yağların üretimi için ihtiyaç duyduğu güçten yoksun kalmış oluyor.
Bu meseleler, global besin sistemini alarm durumuna geçirdi. Uzmanlara göre Rus iktisadının izolasyonunu artırmaya yönelik uygulanan yasaklar; besin, yakıt ve gübre fiyatlarını senelerca yüksek tutma potansiyeline sahip.
Avrupa’da besin krizi kapıyı çalıyor
BM mart ayında dünya besin meblağlarının tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine ulaştığını ve dünyadaki açlık riskine ait telaşları artırdığını söylerken Avrupa da kapıdaki krizin tesirlerini hissetmeye başladı. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, 23 Mart’ta düzenlenen Avrupa İnsani Forumu’nda konuşarak, Avrupa Birliği’ni ‘son derece ciddi’ bir global besin krizinin başlayabileceği konusunda uyardı.
Besin bankalarından Boris Johnson’a mektup: ‘İnsanların aç kalmasını tedbire kapasitemizden derin tasa duyuyoruz’
Durum, İngiltere genelinde 550’den çok besin bankasından oluşan Bağımsız Besin Yardım Ağı’nın (IFAN) bilgilerine de yansıdı. IFAN, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Maliye Bakanı Rishi Sunak’ı, ‘hızla artan’ yoksulluk ve açlığı azaltmak için derhal harekete geçmeye çağıran bir mektup yazdı.
Johnson’a gönderilen mektubunda azalan alım gücünden bahsedilerek, “aslına bakarsan şahit olduğumuz ıstırabın ölçeğinden ve gelecek haftalarda ve aylarda insanların aç kalmasını tedbire kapasitemizden derin kaygı duyuyoruz. İnsanların gelirlerini kararlı bir biçimde artıracak tedbirler hemen alınmalı. Besin bankaları kırılma noktasına geliyor” denildi.
Besin krizi konusunda Rusya’ya uygulanan ambargoların hissesini masaya yatıran emekli öğretim üyesi ve Vatan Partisi Merkez İdare Heyeti Üyesi Çiftçi Ofisi Lideri Prof. Dr. Cengiz Çakır, mevcut durumu ve yaşanabilecek senaryoları Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Şimdiki enflasyon hiç sayılır, kısa müddette yanılgıdan dönmezlerse ekonomik yıkıma uğrarlar, Rusya’ya yaptırım silahı geri tepecektir’
Avrupa Birliği ve NATO’nun zoraki kurulmuş, hantal örgütler olduğuna vurgu yapan Çakır, “Karar alma ve harekete geçme süreçleri ve refleksleri yavaş. Çok konuşup az iş yapan yöneticileri var. ABD ile birlikte Ukrayna’yı kışkırtarak, Rusya Federasyonu’nu tahrik ederek çatışmayı tetiklediler. Doğalgaz başta olmak üzere güç, kimyasal gübreler ve tarım eserleri açısından Rusya’ya bağımlılar. Rusya büyük bir pazar ve Almanya başta olmak üzere birfazlaca AB ülkesinin ticari ve ekonomik alakaları var. Rusya’ya yaptırım silahı geri tepecektir. Kış günü doğalgaz vanası kapatılırsa donacaklar. Güç yokluğunda sanayi çarkları duracak. Önemli bir pazarı kaybedecekler. ABD’nin kuyruğuna takılarak yaptıkları blöfü sürdürmeleri mümkün değil. Şimdiki enflasyon hiç sayılır, kısa müddette yanılgıdan dönmezlerse ekonomik yıkıma uğrarlar. Ukrayna’yı ateşe süren ABD onları da çökertmiş olur. Avrupa Birliği’nin kuruluş ideolojisi ABD sermayesine karşı durma aslına dayanmaktadır. Artık ABD’nin dümen suyunda gitmeleri akılla uyuşmaz. NATO Sovyet Rusya tehdidine karşı kurulmuştu. NATO 30 yıl evvel varlık niçini ortadan kalkmış bir mevtadır” dedi.
‘Avrupa’da toplumsal reaksiyonlar hayli sert ve yıkıcı olabilir’
Yaptırımlar kararı oluşan kriz tablolarında Batılı hükümetlerin kendi halklarından bir reaksiyon görmesinin de ihtimal dahilinde olduğuna dikkat çeken Çakır, “Aile dayanışmasının olmadığı Avrupa’da toplumsal reaksiyonlar epeyce sert ve yıkıcı olabilir. Almanya üzere en kuvvetli iktisada sahip ülkede bile zincir marketlerin kamulaştırılması isteniyor” dedi.
‘Rusya Avrupa’ya bağımlı değil lakin Avrupa Rusya’ya bağımlı, süreç uzarsa Avrupa ya ekonomik olarak çöker ya da diz çöker’
Çakır, Rusya’nın ‘oldukça büyük ve kuvvetli bir ülke’ olduğunu söyleyerek şu sözleri kullandı:
“Bir kez caydırıcı askeri gücü var. Hatta bütün dünyayı yok edecek güçte nükleer silahlara bile sahip. Uzay teknolojisi var. Çeşitli ve güçlü enerji kaynakları var. Çin, Türkiye, İran ve Orta Asya ile dayanışma halinde. Yerli paralarla ticaret yaygınlaşıyor. Rusya Avrupa’ya bağımlı değil lakin Avrupa Rusya’ya bağımlıdır. Kısa devirde öteki tahlilleri de yok. Süreç uzarsa Avrupa ya ekonomik olarak çöker, ya da diz çöker.”
‘Açlık çekmekte olan fakir ülkelerin durumu düzgünce güçleşecek, bu yapay krizin bir an evvel sönümlenmesi en akılcı yol’
Avrupa’nın kâfi nakdî kaynaklara sahip olduğuna vurgu yapan Çakır, “Pahalı da olsa bir biçimde besin meselesini çözer. Lakin besin unsurları değerlenince, hala açlık çekmekte olan fakir ülkelerin durumu yeterlice güçleşecek. Lojistik faaliyetlerin aksaması ve taşıma maliyetlerinin artması mevcut besinlerin sevkiyatını bile olanaksız kılabilir. hiç bir mantıksal tarafı olmayan bu yapay krizin bir an evvel sönümlenmesi en akılcı yoldur” halinde konuştu.
‘Buğday ithalatına bağımlı olan ülkelerin global arz üzerinde daha fazla baskı yaratacak biçimde ithalata sürat verme mümkünlüğü var’
Besin konusunda dünyayı ne üzere zorluklar beklediğine değinen Çakır, araştırmalarından yaptığı alıntıları da paylaşarak şunları kaydetti:
“Yaptırımlar niçiniyle limanlar kapatılmış, girdi meblağları ve taşıma maliyetleri artmıştır. Bu durum Şubat 2022’de besin meblağlarının tüm vakit içinderın en yüksek düzebir daha çıkmasına yol açmıştı. Örneğin, buğday ve arpa meblağları 2021 boyunca yüzde 31, kolza yağı ve ayçiçek yağı meblağları yüzde 60’tan fazla arttı. Buğday ithalatına bağımlı olan ülkelerin global arz üzerinde daha fazla baskı yaratacak biçimde ithalata sürat verme mümkünlüğü var. Mısır, Türkiye, Bangladeş ve İran, buğdayın yüzde 60’dan fazlasını Rusya ve Ukrayna’dan satın almakta olan dünyanın en büyük buğday ithalatçıları. Bunların hepsinin olağanüstü ölçüde dışalımı var. Lübnan, Tunus, Yemen, Libya ve Pakistan da buğday arzı için büyük ölçüde bu iki ülkeye bel bağlıyordu.”
Birleşmiş Milletler’in Dünya Besin Programı (WFP) Lideri David Beasley bahisle ilgili olarak, pandeminin ekonomik artçı sarsıntılarına bir yenisinin daha eklendiğini belirterek 13 yılın tepesine yaklaşan ham petrol fiyatlarının da tesiriyle, “Gıda için şimdiden 2019’a nazaran yüzde 30 daha fazla ödeme yapılıyor” açıklamasında bulunmuştu.
Besin fiyat endeksi grafiklerinde patlama yaşandı
Emtia sepeti için milletlerarası fiyatlardaki aylık değişiklikleri izleyen BM Besin ve Tarım Örgütü (FAO) de, besin fiyat endeksinin şubat ayına bakılırsa yüzde 12.6 artarak ortalama 159.3 puana ulaştığını duyurdu. FAO tahıl fiyat endeksi, 2021’deki fiyatların ekonomik buhran yaşanan 2008 düzeylerine ulaştığını gösterirken, Ukrayna krizinden bu yana grafiklerde patlama yaşandığı gözlemlendi.
‘Çiftçi, artan yakıt ve gübre maliyetlerine ek olarak, yaptırımlar yüzünden tedarik sıkıntılarıyla da karşı karşıya’
FAO datalarına bakılırsa 2019 ile Mart 2022 içindeki farka bakıldığında; tahıl fiyatlarında yüzde 48, akaryakıt meblağlarında yüzde 86, gübre meblağlarında ise yüzde 35 artış yaşandı. Bu niçinle ABD merkezli Wall Street Journal gazetesine nazaran çiftçiler, artan yakıt ve gübre maliyetlerine ek olarak yaptırımlar niçiniyle yaşanan tedarik sıkıntılarıyla da karşı karşıya.
Yaptırım uygulanan Rusya, kıymetli emtia kümelerinde dünya ihracatının büyük bir kısmını oluşturuyor
FAO Genel Yöneticisi Qu Dongyu tarafınca Mart ayında yayınlanan makaleye nazaran; buğday, bitkisel yağ ve mısır dahil olmak üzere birfazlaca kıymetli tarım eserinde dünya ihracatının büyük bir kısmını oluşturan Rusya, kimyasal gübre üretiminde de başkan pozisyonunda. Makaleye bakılırsa biroldukça Avrupa ve Orta Asya ülkesi, kimyasal gübre muhtaçlığının yarıdan fazlasını Rusya’dan karşılıyor. Ayrıyeten azotlu gübrelerin hammaddesi olan doğalgazın en büyük kaynağı da bir daha Rusya’dan sağlanıyor. Bunun yanı sıra petrol ihracatının da yüzde 11’ini karşılayan Rusya’ya karşı Batı’nın yaptırımlarından kaynaklanan aksamalar, zincirleme tesirlerin halihazırda kendini göstermeye başladığı bir tablo ortaya koymuş oldu. Tarım bölümü; akaryakıt, doğalgaz ve elektrik kullanması yanında, kimyasal gübreler, tarım ilaçları ve mineral yağların üretimi için ihtiyaç duyduğu güçten yoksun kalmış oluyor.
Bu meseleler, global besin sistemini alarm durumuna geçirdi. Uzmanlara göre Rus iktisadının izolasyonunu artırmaya yönelik uygulanan yasaklar; besin, yakıt ve gübre fiyatlarını senelerca yüksek tutma potansiyeline sahip.
Avrupa’da besin krizi kapıyı çalıyor
BM mart ayında dünya besin meblağlarının tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine ulaştığını ve dünyadaki açlık riskine ait telaşları artırdığını söylerken Avrupa da kapıdaki krizin tesirlerini hissetmeye başladı. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, 23 Mart’ta düzenlenen Avrupa İnsani Forumu’nda konuşarak, Avrupa Birliği’ni ‘son derece ciddi’ bir global besin krizinin başlayabileceği konusunda uyardı.
Besin bankalarından Boris Johnson’a mektup: ‘İnsanların aç kalmasını tedbire kapasitemizden derin tasa duyuyoruz’
Durum, İngiltere genelinde 550’den çok besin bankasından oluşan Bağımsız Besin Yardım Ağı’nın (IFAN) bilgilerine de yansıdı. IFAN, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Maliye Bakanı Rishi Sunak’ı, ‘hızla artan’ yoksulluk ve açlığı azaltmak için derhal harekete geçmeye çağıran bir mektup yazdı.
Johnson’a gönderilen mektubunda azalan alım gücünden bahsedilerek, “aslına bakarsan şahit olduğumuz ıstırabın ölçeğinden ve gelecek haftalarda ve aylarda insanların aç kalmasını tedbire kapasitemizden derin kaygı duyuyoruz. İnsanların gelirlerini kararlı bir biçimde artıracak tedbirler hemen alınmalı. Besin bankaları kırılma noktasına geliyor” denildi.
Besin krizi konusunda Rusya’ya uygulanan ambargoların hissesini masaya yatıran emekli öğretim üyesi ve Vatan Partisi Merkez İdare Heyeti Üyesi Çiftçi Ofisi Lideri Prof. Dr. Cengiz Çakır, mevcut durumu ve yaşanabilecek senaryoları Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Şimdiki enflasyon hiç sayılır, kısa müddette yanılgıdan dönmezlerse ekonomik yıkıma uğrarlar, Rusya’ya yaptırım silahı geri tepecektir’
Avrupa Birliği ve NATO’nun zoraki kurulmuş, hantal örgütler olduğuna vurgu yapan Çakır, “Karar alma ve harekete geçme süreçleri ve refleksleri yavaş. Çok konuşup az iş yapan yöneticileri var. ABD ile birlikte Ukrayna’yı kışkırtarak, Rusya Federasyonu’nu tahrik ederek çatışmayı tetiklediler. Doğalgaz başta olmak üzere güç, kimyasal gübreler ve tarım eserleri açısından Rusya’ya bağımlılar. Rusya büyük bir pazar ve Almanya başta olmak üzere birfazlaca AB ülkesinin ticari ve ekonomik alakaları var. Rusya’ya yaptırım silahı geri tepecektir. Kış günü doğalgaz vanası kapatılırsa donacaklar. Güç yokluğunda sanayi çarkları duracak. Önemli bir pazarı kaybedecekler. ABD’nin kuyruğuna takılarak yaptıkları blöfü sürdürmeleri mümkün değil. Şimdiki enflasyon hiç sayılır, kısa müddette yanılgıdan dönmezlerse ekonomik yıkıma uğrarlar. Ukrayna’yı ateşe süren ABD onları da çökertmiş olur. Avrupa Birliği’nin kuruluş ideolojisi ABD sermayesine karşı durma aslına dayanmaktadır. Artık ABD’nin dümen suyunda gitmeleri akılla uyuşmaz. NATO Sovyet Rusya tehdidine karşı kurulmuştu. NATO 30 yıl evvel varlık niçini ortadan kalkmış bir mevtadır” dedi.
‘Avrupa’da toplumsal reaksiyonlar hayli sert ve yıkıcı olabilir’
Yaptırımlar kararı oluşan kriz tablolarında Batılı hükümetlerin kendi halklarından bir reaksiyon görmesinin de ihtimal dahilinde olduğuna dikkat çeken Çakır, “Aile dayanışmasının olmadığı Avrupa’da toplumsal reaksiyonlar epeyce sert ve yıkıcı olabilir. Almanya üzere en kuvvetli iktisada sahip ülkede bile zincir marketlerin kamulaştırılması isteniyor” dedi.
‘Rusya Avrupa’ya bağımlı değil lakin Avrupa Rusya’ya bağımlı, süreç uzarsa Avrupa ya ekonomik olarak çöker ya da diz çöker’
Çakır, Rusya’nın ‘oldukça büyük ve kuvvetli bir ülke’ olduğunu söyleyerek şu sözleri kullandı:
“Bir kez caydırıcı askeri gücü var. Hatta bütün dünyayı yok edecek güçte nükleer silahlara bile sahip. Uzay teknolojisi var. Çeşitli ve güçlü enerji kaynakları var. Çin, Türkiye, İran ve Orta Asya ile dayanışma halinde. Yerli paralarla ticaret yaygınlaşıyor. Rusya Avrupa’ya bağımlı değil lakin Avrupa Rusya’ya bağımlıdır. Kısa devirde öteki tahlilleri de yok. Süreç uzarsa Avrupa ya ekonomik olarak çöker, ya da diz çöker.”
‘Açlık çekmekte olan fakir ülkelerin durumu düzgünce güçleşecek, bu yapay krizin bir an evvel sönümlenmesi en akılcı yol’
Avrupa’nın kâfi nakdî kaynaklara sahip olduğuna vurgu yapan Çakır, “Pahalı da olsa bir biçimde besin meselesini çözer. Lakin besin unsurları değerlenince, hala açlık çekmekte olan fakir ülkelerin durumu yeterlice güçleşecek. Lojistik faaliyetlerin aksaması ve taşıma maliyetlerinin artması mevcut besinlerin sevkiyatını bile olanaksız kılabilir. hiç bir mantıksal tarafı olmayan bu yapay krizin bir an evvel sönümlenmesi en akılcı yoldur” halinde konuştu.
‘Buğday ithalatına bağımlı olan ülkelerin global arz üzerinde daha fazla baskı yaratacak biçimde ithalata sürat verme mümkünlüğü var’
Besin konusunda dünyayı ne üzere zorluklar beklediğine değinen Çakır, araştırmalarından yaptığı alıntıları da paylaşarak şunları kaydetti:
“Yaptırımlar niçiniyle limanlar kapatılmış, girdi meblağları ve taşıma maliyetleri artmıştır. Bu durum Şubat 2022’de besin meblağlarının tüm vakit içinderın en yüksek düzebir daha çıkmasına yol açmıştı. Örneğin, buğday ve arpa meblağları 2021 boyunca yüzde 31, kolza yağı ve ayçiçek yağı meblağları yüzde 60’tan fazla arttı. Buğday ithalatına bağımlı olan ülkelerin global arz üzerinde daha fazla baskı yaratacak biçimde ithalata sürat verme mümkünlüğü var. Mısır, Türkiye, Bangladeş ve İran, buğdayın yüzde 60’dan fazlasını Rusya ve Ukrayna’dan satın almakta olan dünyanın en büyük buğday ithalatçıları. Bunların hepsinin olağanüstü ölçüde dışalımı var. Lübnan, Tunus, Yemen, Libya ve Pakistan da buğday arzı için büyük ölçüde bu iki ülkeye bel bağlıyordu.”