Danıştay İdari Dava Daireleri Şurası, 2 yıl mahpus cezasına mahkum olan ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen davacının, Genel Bilgi Toplama kaydının silinmesi istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Kağıthane Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğünün süreci ile bu sürecin desteği olan İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının Bilgi Toplama Yönergesi’nin hukuka uygun olduğuna karar verdi.
Bu istikametteki Danıştay 10. Dairesinin sonucu onandı.
HAGB alınması GBT kaydının silinmesini gerektirmez
Yönergenin gayesinin, Devletin ülkesi ve milleti ile parçalanamaz bütünlüğüne, anayasa nizamına ve genel güvenliğe dair önleyici ve esirgeyici önlemleri almak üzere eski mahkumların, hata işleyip ele geçmeyen bireylerin, çalınan, kaybedilen yahut gasp edilen motorlu taşıtların, ateşli silahların, kimliği ispata yarayan her türlü dokümanların güvenlik kuvvetleri ile nazaranvli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde irtibatın sağlanmasının temel ve yollarını saptamak olduğunun açıklandıği,
İşlenen resmi dokümanda sahtecilik cürmü hakkında verilen mahkümiyet kararının açıklanmasının geri bırakılmasının, önleyici ve hami önlem maksadıyla kayıt tutma ve bilgi toplamaya dair düzenlemeler karşısında bilgi formunun düzenlenmemesini yahut iptalini gerektirmediği,
Bu durumda, güvenlik kuvvetleri ile bakılırsavli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde irtibatın sağlanması maksadıyla emniyet makamlarının istihbari nitelikte bilgi toplamaları, isimli soruşturma sonuçlarını kaydetmeleri ve bu ayrıntıları arşivleyip bilgi fişi düzenlemelerine ait yol ve temelleri belirleyen ve üst hukuk normlarına karşıtlık içermediği anlaşılan dava konusu Bilgi Toplama Yönergesinde ve anılan karar uyarınca davacının talebinin reddine ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmamaktadır.
Karşı oy öne sürülen nedeninden: Yönergenin desteği yok
yukarıda metnine yer verilen ve dava konusu Yönerge’nin desteği olan mevzuat kararları incelendiğinde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. hususunda düzenlenen kararın açıklanmasının geri bırakılmasına bahis kararların, önleyici ve esirgeyici önlemleri almak üzere güvenlik kuvvetleri tarafınca kayıt altına alınması konusunda rastgele bir düzenlemeye yer verilmediği, ötürüsıyla şahsi data niteliğindeki kararın açıklanmasının geri bırakılması kararlarını kapsayacak biçimde işlenen kabahatler hakkında bilgi formu düzenlenerek bu ayrıntıların kullanılması ve kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucu verilmesi halinde bu formların iptal edilmemesine yönelik dava konusu düzenlemelerin açıkça yasal desteğinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yasal desteği bulunmayan dava konusu Yönerge kararlarının ve bu kararlara dayanılarak tesis edilen davacı hakkındaki kaydın silinmesi talebiyle yapılan müracaatın reddine ait ferdî sürecin hukuka ters olduğu kararına varılmaktadır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Temel No: 2022/17
Karar No: 2022/835
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ: Av….
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- …Bakanlığı
VEKİLİ: I. Hukuk Müşaviri Yrd. V. …
2-…Valiliği – …
VEKİLİ: Av….
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Onuncu Dairesinin 28/12/2020 tarih ve E:2015/1649, K:2020/7026 sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Resmi evrakta sahtecilik cürmünden …. Asliye Ceza Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucu ile 2 yıl mahpus cezasına mahkum olan ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen davacının, Genel Bilgi Toplama kaydının silinmesi istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Kağıthane Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı süreci ile bu sürecin desteği olan İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının …tarih ve …sayılı Bilgi Toplama Yönergesi’nin 9. unsurunun ve 16. hususunun (b) bendinin iptali ile kelam konusu süreç niçiniyle uğranıldığı ileri sürülen ziyanlara karşılık 25.000,00 TL manevi tazminatın davanın açıldığı tarihten itibaren hesaplanacak yasal faiziyle bir arada ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Daire sonucunın özeti:
Danıştay Onuncu Dairesinin 28/12/2020 tarih ve E:2015/1649, K:2020/7026 sayılı sonucuyla;
Davalı İstanbul Valiliğinin yordama ait itirazları yerinde görülmeyerek işin aslına geçildiği,
Yönergenin davaya mevzu 9/b hususunda, sanığı yakalanmış olsa dahi hakkında bilgi formu açılacak hata tipleri içinde resmi dokümanda sahtecilik kabahatinin yirmi ikinci sırada gösterildiği; 16/b-1 hususunda, “Bu Yönergenin 9/b hususunun bentlerinde yazılı cürüm sayılan fiilleri işleyenler hakkında isimli makamlarca, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın düşmesi yahut dava zamanaşımı niçiniyle davanın ortadan kaldırılmasına karar verilmiş ve sonucun mutlaklaşmış olması halinde bilgi formları iptal edilir.” kararına yer verildiği,
Yönergenin emelinin, Devletin ülkesi ve milleti ile parçalanamaz bütünlüğüne, anayasa sistemine ve genel güvenliğe dair önleyici ve gözetici önlemleri almak üzere eski mahkumların, hata işleyip ele geçmeyen şahısların, çalınan, kaybedilen yahut gasp edilen motorlu taşıtların, ateşli silahların, kimliği ispata yarayan her türlü dokümanların güvenlik kuvvetleri ile bakılırsavli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde bağlantının sağlanmasının temel ve metotlarını saptamak olduğunun açıklandıği,
İşlenen resmi evrakta sahtecilik hatası hakkında verilen mahkumiyet kararının açıklanmasının geri bırakılmasının, önleyici ve gözetici önlem hedefiyle kayıt tutma ve bilgi toplamaya dair düzenlemeler karşısında bilgi formunun düzenlenmemesini yahut iptalini gerektirmediği,
Bu durumda, güvenlik kuvvetleri ile nazaranvli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde irtibatın sağlanması emeliyle emniyet makamlarının istihbari nitelikte bilgi toplamaları, isimli soruşturma sonuçlarını kaydetmeleri ve bu ayrıntıları arşivleyip bilgi fişi düzenlemelerine ait yol ve asılları belirleyen ve üst hukuk normlarına terslik içermediği anlaşılan dava konusu Bilgi Toplama Yönergesinde ve anılan karar uyarınca davacının talebinin reddine ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı,
Ayrıca, davacının, kelam konusu süreç niçiniyle uğradığını ileri sürdüğü 25.000,00 TL manevi zararın, tazmin kaidelerinin dava konusu hadisede gerçekleşmediği kararına varıldığı sebebi öne sürülerek davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN ARGÜMANLARI:
Davacı tarafınca, kararın açıklanmasının geri bırakılmasına ait kararların farklı bir sistemde kayıt altında tutulması ve yalnızca soruşturma yahut kovuşturmayla kontaklı olarak Cumhuriyet savcısı, hakim yahut mahkeme tarafınca istenmesi halinde kullanılması gerektiği, dava konusu Yönerge’nin üst norm pozisyonunda bulunan Ceza Muhakemesi Kanunu’na açık bir biçimde muhalif olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetimlerden İçişleri Bakanlığı tarafınca, Danıştay Onuncu Dairesince verilen sonucun tarz ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen niçinlerin, sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuş olup, İstanbul Valiliği tarafınca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ FİKRİ:
Temyiz isteminin reddi ile Daire sonucunın onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki dokümanlar incelendikten daha sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin son kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Yordamı Kanunu’nun 49. unsurunda yer alan;
“a) nazaranv ve yetki haricinde bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka alışılmamış karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında sonucu etkileyebilecek nitelikte yanılgı yahut eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar yol ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen tezler sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın üstte özetlenen münasebetle reddine ait Danıştay Onuncu Dairesinin temyize bahis 28/12/2020 tarih ve E:2015/1649, K:2020/7026 sayılı sonucunın ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 14/03/2022 tarihinde manevi tazminat tarafından oybirliği, düzenleyici süreç ve ferdî süreç istikametinden oyoldukcaluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
X- Dava, resmi evrakta sahtecilik cürmünden …. Asliye Ceza Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucu ile 2 yıl mahpus cezasına mahkum olan ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen davacının, Genel Bilgi Toplama kaydının silinmesi istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Kağıthane Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı süreci ile bu sürecin desteği olan İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının …tarih ve …sayılı Bilgi Toplama Yönergesi’nin 9. unsurunun ve 16. unsurunun (b) bendinin iptali ile kelam konusu süreç niçiniyle uğranıldığı ileri sürülen ziyanlara karşılık 25.000,00 TL manevi tazminatın davanın açıldığı tarihten itibaren hesaplanacak yasal faiziyle bir arada ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Anayasa’nın 20. unsurunun 1. fıkrasında, her insanın özel hayatına ve aile ömrüne hürmet gösterilmesini isteme hakkına sahip olduğu, özel ömrün ve aile hayatının saklılığına dokunulamayacağı belirtilmiş; 13/05/2010 tarih ve 27580 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Kimi Hususlarında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 2. unsuruyla eklenen 3. fıkrasında; “Herkes, kendisiyle ilgili şahsi dataların korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili şahsi bilgiler hakkında bilgilendirilme, bu datalara erişme, bunların düzeltilmesini yahut silinmesini talep etme ve maksatları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. şahsi datalar, lakin kanunda öngörülen hallerde yahut kişinin açık isteğiyle işlenebilir. şahsi dataların korunmasına ait temel ve yöntemler kanunla düzenlenir.” denilerek şahsi dataların korunması, özel hayata hürmet gösterilmesini isteme hakkı kapsamında teminata kavuşturulmuş, 13. unsurunda de, temel hak ve hürriyetlerin sadece Anayasa’nın ilgili unsurlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve lakin kanunla sınırlanabileceği söz edilmiştir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. hususunun 5. fıkrasında; “Sanığa yüklenen cürümden dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl yahut daha az vadeli mahpus yahut isimli para cezası ise; mahkemece, kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ait kararlar gizlidir. Kararın açıklanmasının geri bırakılması, kurulan kararın sanık hakkında bir tüzel sonuç doğurmamasını söz eder.” kararına, anılan hususun 13. fıkrasında; “Hükmün açıklanmasının geri bırakılması sonucu, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, lakin bir soruşturma yahut kovuşturmayla kontaklı olarak Cumhuriyet savcısı, hakim yahut mahkeme tarafınca istenmesi halinde, bu unsurda belirtilen maksat için kullanılabilir.” kararına yer verilmiş ve anılan Kanun kararıyla tıpkı doğrultuda olacak biçimde 5352 sayılı İsimli Sicil Kanunu’nun dava konusu süreçler tarihli haliyle 6. hususunda de; “Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına ait kararlar, fakat bir soruşturma yahut kovuşturmayla irtibatlı olarak mahkeme, hakim, askeri hakim, Cumhuriyet Başsavcılığı yahut askeri savcılık tarafınca istenmesi halinde verilmek üzere kaydedilir.” kararı yer almıştır.
Dava konusu düzenlemenin tesis edildiği tarihteki ismiyle 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve nazaranvleri Hakkında Kanun’un 13. unsurunda, Kaçakçılık, İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının misyonları düzenlenmiş ve anılan hususun 1. fıkrasının (c) bendinde, “suç işleyip ele geçmeyen şahısların, çalınan yahut kaybedilen motorlu taşıtların, ateşli silahların, kimliği ispata yarayan her türlü evrakların kayıtlarını tutarak güvenlik kuvvetlerine bildirmek, misyonlu kuruluşlarla ilgili kuvvetleri içinde uyum sağlamak” bunlar içinde sayılmış olup; 33. unsurunda, İçişleri Bakanlığının kanunla yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetleri tüzük, yönetmelik, bildiri, genelge ve başka idari metinlerle düzenlemekle nazaranvli ve yetkili olduğu belirtilmiştir.
2559 sayılı Polis Görev ve Salahiyet Kanunu’nun dava konusu sürecin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle ek 7. unsurunda; “Polis, Devletin ülkesi ve milletiyle parçalanamaz bütünlüğüne, Anayasa tertibine ve genel güvenliğe dair önleyici ve hami önlemleri almak, emniyet ve asayişi sağlamak üzere, ülke düzeyinde istihbarat faaliyetlerinde bulunur, bu emelle bilgi toplar, kıymetlendirir, yetkili mercilere yahut kullanma alanına ulaştırır. Devletin öbür istihbarat kuruluşlarıyla işbirliği yapar.” kararına yer verilmiştir.
Dava konusu süreçlerin tesis edildiği tarihlerde yürürlükte bulunan 17/12/1983 tarih ve 18254 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Jandarma Teşkilatı bakılırsav ve Yetkileri Yönetmeliği’nin 42. hususunun 1. fıkrasında; “Jandarma; emniyet ve asayişi sağlamak, kamu nizamını korumakla yükümlü olup, bu vazifelerini iki biçimde yürütür. … e. Eski mahkumların, sabıkalı ya da kuşkulu ve serserilerin, iş ve bağlantılarını araştırır. Belli vakit aralıklarıyla etraflarında gizlice soruşturur ve elde ettiği ayrıntıları kayıtlara geçirerek; toplumun emniyet ve asayişi istikametinden, gerekli tedbirleri alır. Bu gibilerin cürüm işlemesini önler. Jandarmanın bu bahse ait nazaranvleri bir yönergede gösterilir. f. Cürüm faili olarak aranan bireylerin, izlenmesi ve elegeçirilmesi hedefiyle gerekli teşkilatı kurar, kayıtlarını fiyat, öteki kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği sağlar. Bu mevzuyla ilgili detaylar, bir yönergeyle düzenlenir…” kararı yer almıştır.
3152 ve 2559 sayılı Kanun’ların ve Jandarma Teşkilatı bakılırsav ve Yetkileri Yönetmeliği’nin üstte metnine yer verilen kararları destek alınarak hazırlanan dava konusu Yönerge’nin 1. unsurunda, maksadının, İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekat ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığı ile vilayet, ilçe ve şube güvenlik kuvvetlerinde kurulan bilgi toplama, ofis ve kısımlarının misyon, yetki ve sorumluluklarını ve çalışma asıllarını, Devletin ülkesi ve milleti ile ayrılamaz bütünlüğüne, anayasa tertibine ve genel güvenliğe dair önleyici ve kollayıcı önlemleri almak üzere; hata işlemesi sebebiyle aranmasına karar verilen, kaybolan, yakalansalar dahi birtakım cürümleri işlemiş olan, kamu haklarından yararlanmaları konusunda sınırlama getirilen bireyler ile çalınan, kaybolan, gasp edilen yahut bir olaya karışmaktan dolayı aranan ve müsaderesine karar verilip de ele geçirilemeyen motorlu taşıtların, ateşli silahların ve kimliği ispata yarayan her türlü evrakların, güvenlik kuvvetleri ile bakılırsavli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde bağlantının sağlanmasının temel ve yollarını düzenlemek olduğu belirtilmiş, 4. unsurunda; “Form açma: Güvenlik kuvvetleri tarafınca, cürüm işleyen şahısların Yönerge’de belirtilen temel ve yöntemlere göre kayıt altına alınması sürecidir. Form iptali: Yönerge’nin 9/b unsuruna girmeyen cürümlerden açılan bilgi formlarının şahısların yakalanmaları halinde tasniften çıkarılarak imha edilmesi, 9/b unsuruna giren cürümler için açılan bilgi formlarının ise iptal şartları oluştuğunda tasniften çıkarılarak iptal evrakı ekinde arşive alınması sürecidir. İptaller bilgi toplama üniteleri tarafınca re’sen yahut kelam konusu şahıs ya da vekilinin yazılı müracaatı üzerine Yönerge’de belirlenen yöntem ve temellere göre yapılır.” kararına yer verilerek 9. hususunda, sanıkların yakalanması halinde dahi bilgi formu düzenlenecek hata çeşitleri ve bunlar hakkında yapılacak süreçler düzenlenmiş, 16. hususunun (b) bendinde, Yönerge’nin 9/b hususu kapsamına giren kabahatlere ilişkin bilgi formlarının iptal edilmesine yönelik kurallara yer verilmiştir.
Diğer taraftan, misal nitelikteki, kamu nazaranvlerinde çalıştırılacak işçi hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmasının desteği olan 4045 sayılı Kanun’un 1. hususunun ikinci fıkrasının iptali istemiyle açılan davada, Anayasa Mahkemesinin 19/02/2020 tarih ve E:2018/163, K:2020/13 sayılı sonucu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. unsurunun (A) bendinin (8) numaralı alt bendinin iptali istemiyle açılan davada, Anayasa Mahkemesinin 24/07/2019 tarih ve E:2018/73; K:2019/65 sayılı sonucuyla, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kararında şahsi data niteliğindeki ayrıntıların alınmasına, kullanılmasına, işlenmesine yönelik garantiler ve temel unsurlar kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına müsaade verilmesinin Anayasa’nın 13. ve 20. unsurlarıyla bağdaşmadığı sebebi öne sürülerek anılan kararların iptallerine karar verilmiş, ardından iptal öne sürülen nedeni dikkate alınarak birinci sefer yahut bir daha memuriyete veya kamu vazifesine atanacaklar hakkında yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına yönelik 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu kabul edilmiş ve bu Kanun 17/04/2021 tarih ve 31457 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Uyuşmazlıkta, üstte metnine yer verilen ve dava konusu Yönerge’nin desteği olan mevzuat kararları incelendiğinde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. hususunda düzenlenen kararın açıklanmasının geri bırakılmasına bahis kararların, önleyici ve gözetici önlemleri almak üzere güvenlik kuvvetleri tarafınca kayıt altına alınması konusunda rastgele bir düzenlemeye yer verilmediği, ötürüsıyla şahsi data niteliğindeki kararın açıklanmasının geri bırakılması kararlarını kapsayacak biçimde işlenen kabahatler hakkında bilgi formu düzenlenerek bu ayrıntıların kullanılması ve kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucu verilmesi halinde bu formların iptal edilmemesine yönelik dava konusu düzenlemelerin açıkça yasal desteğinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yasal desteği bulunmayan dava konusu Yönerge kararlarının ve bu kararlara dayanılarak tesis edilen davacı hakkındaki kaydın silinmesi talebiyle yapılan müracaatın reddine ait kişisel sürecin hukuka karşıt olduğu kararına varılmaktadır.
Kaldı ki, dava konusu Yönerge’nin gayesi ve düzenleme alanı göz önünde bulundurulduğunda, 3011 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanun’un 1. hususunda tabir edilen, kamuyu ilgilendiren bir düzenleme niteliğinde olduğu anlaşıldığından, Resmi Gazete’de yayımlanacak yönetmelikle düzenlenmesi gerekirken, bu hususta yönerge halinde düzenleme yapılmasında da hukuka uyarlık bulunmadığı kararına varılmaktadır.
Bu prestijle, davacının temyiz isteminin kısmen kabulü ile temyize mevzu sonucun, düzenleyici ve ferdi süreçler tarafından bozulması gerektiği oyuyla, çoğunluk sonucunın bu kısmına katılmıyoruz.
Bu istikametteki Danıştay 10. Dairesinin sonucu onandı.
HAGB alınması GBT kaydının silinmesini gerektirmez
Yönergenin gayesinin, Devletin ülkesi ve milleti ile parçalanamaz bütünlüğüne, anayasa nizamına ve genel güvenliğe dair önleyici ve esirgeyici önlemleri almak üzere eski mahkumların, hata işleyip ele geçmeyen bireylerin, çalınan, kaybedilen yahut gasp edilen motorlu taşıtların, ateşli silahların, kimliği ispata yarayan her türlü dokümanların güvenlik kuvvetleri ile nazaranvli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde irtibatın sağlanmasının temel ve yollarını saptamak olduğunun açıklandıği,
İşlenen resmi dokümanda sahtecilik cürmü hakkında verilen mahkümiyet kararının açıklanmasının geri bırakılmasının, önleyici ve hami önlem maksadıyla kayıt tutma ve bilgi toplamaya dair düzenlemeler karşısında bilgi formunun düzenlenmemesini yahut iptalini gerektirmediği,
Bu durumda, güvenlik kuvvetleri ile bakılırsavli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde irtibatın sağlanması maksadıyla emniyet makamlarının istihbari nitelikte bilgi toplamaları, isimli soruşturma sonuçlarını kaydetmeleri ve bu ayrıntıları arşivleyip bilgi fişi düzenlemelerine ait yol ve temelleri belirleyen ve üst hukuk normlarına karşıtlık içermediği anlaşılan dava konusu Bilgi Toplama Yönergesinde ve anılan karar uyarınca davacının talebinin reddine ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmamaktadır.
Karşı oy öne sürülen nedeninden: Yönergenin desteği yok
yukarıda metnine yer verilen ve dava konusu Yönerge’nin desteği olan mevzuat kararları incelendiğinde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. hususunda düzenlenen kararın açıklanmasının geri bırakılmasına bahis kararların, önleyici ve esirgeyici önlemleri almak üzere güvenlik kuvvetleri tarafınca kayıt altına alınması konusunda rastgele bir düzenlemeye yer verilmediği, ötürüsıyla şahsi data niteliğindeki kararın açıklanmasının geri bırakılması kararlarını kapsayacak biçimde işlenen kabahatler hakkında bilgi formu düzenlenerek bu ayrıntıların kullanılması ve kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucu verilmesi halinde bu formların iptal edilmemesine yönelik dava konusu düzenlemelerin açıkça yasal desteğinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yasal desteği bulunmayan dava konusu Yönerge kararlarının ve bu kararlara dayanılarak tesis edilen davacı hakkındaki kaydın silinmesi talebiyle yapılan müracaatın reddine ait ferdî sürecin hukuka ters olduğu kararına varılmaktadır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Temel No: 2022/17
Karar No: 2022/835
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ: Av….
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- …Bakanlığı
VEKİLİ: I. Hukuk Müşaviri Yrd. V. …
2-…Valiliği – …
VEKİLİ: Av….
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Onuncu Dairesinin 28/12/2020 tarih ve E:2015/1649, K:2020/7026 sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Resmi evrakta sahtecilik cürmünden …. Asliye Ceza Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucu ile 2 yıl mahpus cezasına mahkum olan ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen davacının, Genel Bilgi Toplama kaydının silinmesi istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Kağıthane Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı süreci ile bu sürecin desteği olan İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının …tarih ve …sayılı Bilgi Toplama Yönergesi’nin 9. unsurunun ve 16. hususunun (b) bendinin iptali ile kelam konusu süreç niçiniyle uğranıldığı ileri sürülen ziyanlara karşılık 25.000,00 TL manevi tazminatın davanın açıldığı tarihten itibaren hesaplanacak yasal faiziyle bir arada ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Daire sonucunın özeti:
Danıştay Onuncu Dairesinin 28/12/2020 tarih ve E:2015/1649, K:2020/7026 sayılı sonucuyla;
Davalı İstanbul Valiliğinin yordama ait itirazları yerinde görülmeyerek işin aslına geçildiği,
Yönergenin davaya mevzu 9/b hususunda, sanığı yakalanmış olsa dahi hakkında bilgi formu açılacak hata tipleri içinde resmi dokümanda sahtecilik kabahatinin yirmi ikinci sırada gösterildiği; 16/b-1 hususunda, “Bu Yönergenin 9/b hususunun bentlerinde yazılı cürüm sayılan fiilleri işleyenler hakkında isimli makamlarca, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın düşmesi yahut dava zamanaşımı niçiniyle davanın ortadan kaldırılmasına karar verilmiş ve sonucun mutlaklaşmış olması halinde bilgi formları iptal edilir.” kararına yer verildiği,
Yönergenin emelinin, Devletin ülkesi ve milleti ile parçalanamaz bütünlüğüne, anayasa sistemine ve genel güvenliğe dair önleyici ve gözetici önlemleri almak üzere eski mahkumların, hata işleyip ele geçmeyen şahısların, çalınan, kaybedilen yahut gasp edilen motorlu taşıtların, ateşli silahların, kimliği ispata yarayan her türlü dokümanların güvenlik kuvvetleri ile bakılırsavli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde bağlantının sağlanmasının temel ve metotlarını saptamak olduğunun açıklandıği,
İşlenen resmi evrakta sahtecilik hatası hakkında verilen mahkumiyet kararının açıklanmasının geri bırakılmasının, önleyici ve gözetici önlem hedefiyle kayıt tutma ve bilgi toplamaya dair düzenlemeler karşısında bilgi formunun düzenlenmemesini yahut iptalini gerektirmediği,
Bu durumda, güvenlik kuvvetleri ile nazaranvli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde irtibatın sağlanması emeliyle emniyet makamlarının istihbari nitelikte bilgi toplamaları, isimli soruşturma sonuçlarını kaydetmeleri ve bu ayrıntıları arşivleyip bilgi fişi düzenlemelerine ait yol ve asılları belirleyen ve üst hukuk normlarına terslik içermediği anlaşılan dava konusu Bilgi Toplama Yönergesinde ve anılan karar uyarınca davacının talebinin reddine ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı,
Ayrıca, davacının, kelam konusu süreç niçiniyle uğradığını ileri sürdüğü 25.000,00 TL manevi zararın, tazmin kaidelerinin dava konusu hadisede gerçekleşmediği kararına varıldığı sebebi öne sürülerek davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN ARGÜMANLARI:
Davacı tarafınca, kararın açıklanmasının geri bırakılmasına ait kararların farklı bir sistemde kayıt altında tutulması ve yalnızca soruşturma yahut kovuşturmayla kontaklı olarak Cumhuriyet savcısı, hakim yahut mahkeme tarafınca istenmesi halinde kullanılması gerektiği, dava konusu Yönerge’nin üst norm pozisyonunda bulunan Ceza Muhakemesi Kanunu’na açık bir biçimde muhalif olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetimlerden İçişleri Bakanlığı tarafınca, Danıştay Onuncu Dairesince verilen sonucun tarz ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen niçinlerin, sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuş olup, İstanbul Valiliği tarafınca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ FİKRİ:
Temyiz isteminin reddi ile Daire sonucunın onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve belgedeki dokümanlar incelendikten daha sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin son kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Yordamı Kanunu’nun 49. unsurunda yer alan;
“a) nazaranv ve yetki haricinde bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka alışılmamış karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında sonucu etkileyebilecek nitelikte yanılgı yahut eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar yol ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen tezler sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın üstte özetlenen münasebetle reddine ait Danıştay Onuncu Dairesinin temyize bahis 28/12/2020 tarih ve E:2015/1649, K:2020/7026 sayılı sonucunın ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 14/03/2022 tarihinde manevi tazminat tarafından oybirliği, düzenleyici süreç ve ferdî süreç istikametinden oyoldukcaluğu ile karar verildi.
KARŞI OY
X- Dava, resmi evrakta sahtecilik cürmünden …. Asliye Ceza Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı sonucu ile 2 yıl mahpus cezasına mahkum olan ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen davacının, Genel Bilgi Toplama kaydının silinmesi istemiyle yaptığı müracaatın reddine ait Kağıthane Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı süreci ile bu sürecin desteği olan İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının …tarih ve …sayılı Bilgi Toplama Yönergesi’nin 9. unsurunun ve 16. unsurunun (b) bendinin iptali ile kelam konusu süreç niçiniyle uğranıldığı ileri sürülen ziyanlara karşılık 25.000,00 TL manevi tazminatın davanın açıldığı tarihten itibaren hesaplanacak yasal faiziyle bir arada ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Anayasa’nın 20. unsurunun 1. fıkrasında, her insanın özel hayatına ve aile ömrüne hürmet gösterilmesini isteme hakkına sahip olduğu, özel ömrün ve aile hayatının saklılığına dokunulamayacağı belirtilmiş; 13/05/2010 tarih ve 27580 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Kimi Hususlarında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 2. unsuruyla eklenen 3. fıkrasında; “Herkes, kendisiyle ilgili şahsi dataların korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili şahsi bilgiler hakkında bilgilendirilme, bu datalara erişme, bunların düzeltilmesini yahut silinmesini talep etme ve maksatları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. şahsi datalar, lakin kanunda öngörülen hallerde yahut kişinin açık isteğiyle işlenebilir. şahsi dataların korunmasına ait temel ve yöntemler kanunla düzenlenir.” denilerek şahsi dataların korunması, özel hayata hürmet gösterilmesini isteme hakkı kapsamında teminata kavuşturulmuş, 13. unsurunda de, temel hak ve hürriyetlerin sadece Anayasa’nın ilgili unsurlarında belirtilen sebeplere bağlı olarak ve lakin kanunla sınırlanabileceği söz edilmiştir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. hususunun 5. fıkrasında; “Sanığa yüklenen cürümden dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl yahut daha az vadeli mahpus yahut isimli para cezası ise; mahkemece, kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ait kararlar gizlidir. Kararın açıklanmasının geri bırakılması, kurulan kararın sanık hakkında bir tüzel sonuç doğurmamasını söz eder.” kararına, anılan hususun 13. fıkrasında; “Hükmün açıklanmasının geri bırakılması sonucu, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, lakin bir soruşturma yahut kovuşturmayla kontaklı olarak Cumhuriyet savcısı, hakim yahut mahkeme tarafınca istenmesi halinde, bu unsurda belirtilen maksat için kullanılabilir.” kararına yer verilmiş ve anılan Kanun kararıyla tıpkı doğrultuda olacak biçimde 5352 sayılı İsimli Sicil Kanunu’nun dava konusu süreçler tarihli haliyle 6. hususunda de; “Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına ait kararlar, fakat bir soruşturma yahut kovuşturmayla irtibatlı olarak mahkeme, hakim, askeri hakim, Cumhuriyet Başsavcılığı yahut askeri savcılık tarafınca istenmesi halinde verilmek üzere kaydedilir.” kararı yer almıştır.
Dava konusu düzenlemenin tesis edildiği tarihteki ismiyle 3152 sayılı İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve nazaranvleri Hakkında Kanun’un 13. unsurunda, Kaçakçılık, İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığının misyonları düzenlenmiş ve anılan hususun 1. fıkrasının (c) bendinde, “suç işleyip ele geçmeyen şahısların, çalınan yahut kaybedilen motorlu taşıtların, ateşli silahların, kimliği ispata yarayan her türlü evrakların kayıtlarını tutarak güvenlik kuvvetlerine bildirmek, misyonlu kuruluşlarla ilgili kuvvetleri içinde uyum sağlamak” bunlar içinde sayılmış olup; 33. unsurunda, İçişleri Bakanlığının kanunla yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetleri tüzük, yönetmelik, bildiri, genelge ve başka idari metinlerle düzenlemekle nazaranvli ve yetkili olduğu belirtilmiştir.
2559 sayılı Polis Görev ve Salahiyet Kanunu’nun dava konusu sürecin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle ek 7. unsurunda; “Polis, Devletin ülkesi ve milletiyle parçalanamaz bütünlüğüne, Anayasa tertibine ve genel güvenliğe dair önleyici ve hami önlemleri almak, emniyet ve asayişi sağlamak üzere, ülke düzeyinde istihbarat faaliyetlerinde bulunur, bu emelle bilgi toplar, kıymetlendirir, yetkili mercilere yahut kullanma alanına ulaştırır. Devletin öbür istihbarat kuruluşlarıyla işbirliği yapar.” kararına yer verilmiştir.
Dava konusu süreçlerin tesis edildiği tarihlerde yürürlükte bulunan 17/12/1983 tarih ve 18254 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Jandarma Teşkilatı bakılırsav ve Yetkileri Yönetmeliği’nin 42. hususunun 1. fıkrasında; “Jandarma; emniyet ve asayişi sağlamak, kamu nizamını korumakla yükümlü olup, bu vazifelerini iki biçimde yürütür. … e. Eski mahkumların, sabıkalı ya da kuşkulu ve serserilerin, iş ve bağlantılarını araştırır. Belli vakit aralıklarıyla etraflarında gizlice soruşturur ve elde ettiği ayrıntıları kayıtlara geçirerek; toplumun emniyet ve asayişi istikametinden, gerekli tedbirleri alır. Bu gibilerin cürüm işlemesini önler. Jandarmanın bu bahse ait nazaranvleri bir yönergede gösterilir. f. Cürüm faili olarak aranan bireylerin, izlenmesi ve elegeçirilmesi hedefiyle gerekli teşkilatı kurar, kayıtlarını fiyat, öteki kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği sağlar. Bu mevzuyla ilgili detaylar, bir yönergeyle düzenlenir…” kararı yer almıştır.
3152 ve 2559 sayılı Kanun’ların ve Jandarma Teşkilatı bakılırsav ve Yetkileri Yönetmeliği’nin üstte metnine yer verilen kararları destek alınarak hazırlanan dava konusu Yönerge’nin 1. unsurunda, maksadının, İçişleri Bakanlığı Kaçakçılık İstihbarat Harekat ve Bilgi Toplama Daire Başkanlığı ile vilayet, ilçe ve şube güvenlik kuvvetlerinde kurulan bilgi toplama, ofis ve kısımlarının misyon, yetki ve sorumluluklarını ve çalışma asıllarını, Devletin ülkesi ve milleti ile ayrılamaz bütünlüğüne, anayasa tertibine ve genel güvenliğe dair önleyici ve kollayıcı önlemleri almak üzere; hata işlemesi sebebiyle aranmasına karar verilen, kaybolan, yakalansalar dahi birtakım cürümleri işlemiş olan, kamu haklarından yararlanmaları konusunda sınırlama getirilen bireyler ile çalınan, kaybolan, gasp edilen yahut bir olaya karışmaktan dolayı aranan ve müsaderesine karar verilip de ele geçirilemeyen motorlu taşıtların, ateşli silahların ve kimliği ispata yarayan her türlü evrakların, güvenlik kuvvetleri ile bakılırsavli kuruluşlar içinde uyum sağlamak suretiyle kayıtlarının tutulması ve bu kuruluşlar içinde bağlantının sağlanmasının temel ve yollarını düzenlemek olduğu belirtilmiş, 4. unsurunda; “Form açma: Güvenlik kuvvetleri tarafınca, cürüm işleyen şahısların Yönerge’de belirtilen temel ve yöntemlere göre kayıt altına alınması sürecidir. Form iptali: Yönerge’nin 9/b unsuruna girmeyen cürümlerden açılan bilgi formlarının şahısların yakalanmaları halinde tasniften çıkarılarak imha edilmesi, 9/b unsuruna giren cürümler için açılan bilgi formlarının ise iptal şartları oluştuğunda tasniften çıkarılarak iptal evrakı ekinde arşive alınması sürecidir. İptaller bilgi toplama üniteleri tarafınca re’sen yahut kelam konusu şahıs ya da vekilinin yazılı müracaatı üzerine Yönerge’de belirlenen yöntem ve temellere göre yapılır.” kararına yer verilerek 9. hususunda, sanıkların yakalanması halinde dahi bilgi formu düzenlenecek hata çeşitleri ve bunlar hakkında yapılacak süreçler düzenlenmiş, 16. hususunun (b) bendinde, Yönerge’nin 9/b hususu kapsamına giren kabahatlere ilişkin bilgi formlarının iptal edilmesine yönelik kurallara yer verilmiştir.
Diğer taraftan, misal nitelikteki, kamu nazaranvlerinde çalıştırılacak işçi hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmasının desteği olan 4045 sayılı Kanun’un 1. hususunun ikinci fıkrasının iptali istemiyle açılan davada, Anayasa Mahkemesinin 19/02/2020 tarih ve E:2018/163, K:2020/13 sayılı sonucu ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. unsurunun (A) bendinin (8) numaralı alt bendinin iptali istemiyle açılan davada, Anayasa Mahkemesinin 24/07/2019 tarih ve E:2018/73; K:2019/65 sayılı sonucuyla, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kararında şahsi data niteliğindeki ayrıntıların alınmasına, kullanılmasına, işlenmesine yönelik garantiler ve temel unsurlar kanunla belirlenmeksizin bunların alınmasına ve kullanılmasına müsaade verilmesinin Anayasa’nın 13. ve 20. unsurlarıyla bağdaşmadığı sebebi öne sürülerek anılan kararların iptallerine karar verilmiş, ardından iptal öne sürülen nedeni dikkate alınarak birinci sefer yahut bir daha memuriyete veya kamu vazifesine atanacaklar hakkında yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasına yönelik 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu kabul edilmiş ve bu Kanun 17/04/2021 tarih ve 31457 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Uyuşmazlıkta, üstte metnine yer verilen ve dava konusu Yönerge’nin desteği olan mevzuat kararları incelendiğinde, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. hususunda düzenlenen kararın açıklanmasının geri bırakılmasına bahis kararların, önleyici ve gözetici önlemleri almak üzere güvenlik kuvvetleri tarafınca kayıt altına alınması konusunda rastgele bir düzenlemeye yer verilmediği, ötürüsıyla şahsi data niteliğindeki kararın açıklanmasının geri bırakılması kararlarını kapsayacak biçimde işlenen kabahatler hakkında bilgi formu düzenlenerek bu ayrıntıların kullanılması ve kararın açıklanmasının geri bırakılması sonucu verilmesi halinde bu formların iptal edilmemesine yönelik dava konusu düzenlemelerin açıkça yasal desteğinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, yasal desteği bulunmayan dava konusu Yönerge kararlarının ve bu kararlara dayanılarak tesis edilen davacı hakkındaki kaydın silinmesi talebiyle yapılan müracaatın reddine ait kişisel sürecin hukuka karşıt olduğu kararına varılmaktadır.
Kaldı ki, dava konusu Yönerge’nin gayesi ve düzenleme alanı göz önünde bulundurulduğunda, 3011 sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanacak Olan Yönetmelikler Hakkında Kanun’un 1. hususunda tabir edilen, kamuyu ilgilendiren bir düzenleme niteliğinde olduğu anlaşıldığından, Resmi Gazete’de yayımlanacak yönetmelikle düzenlenmesi gerekirken, bu hususta yönerge halinde düzenleme yapılmasında da hukuka uyarlık bulunmadığı kararına varılmaktadır.
Bu prestijle, davacının temyiz isteminin kısmen kabulü ile temyize mevzu sonucun, düzenleyici ve ferdi süreçler tarafından bozulması gerektiği oyuyla, çoğunluk sonucunın bu kısmına katılmıyoruz.