Birinci çeyrek geride kaldı. İkinci çeyrekten de iki hafta geçti. Yılın çabucak hemen başlarında sayılmamıza karşın, şöyleki bir getirilere bakalım dedik. Malum, enflasyonist ortamdayız, herkes parasının pahasını, alım gücünü müdafaa kaygısında. Bu süreçte herkes bir tercih yaptı; dolar, altın, borsa, konut ve kripto paralar içinde… Riski sevmeyenler de Kur Muhafazalı Hesaplarda yahut TL mevduatta bekledi. Ve ortaya şu biçimde bir tablo çıktı:
– Yılın birinci üç ayında enflasyon yüzde 21,37 olarak gerçekleşti. Enflasyon, kayıptır. ötürüsıyla birinci 3,5 ayda bu oranın altında getiri elde edenler, gerçek olarak kaybetmiş sayılırlar.
– 2022’nin birinci çeyreğinde “reel anlamda” kaybedenler kulübünde yer alanlar; hem de geçen yıl en çok getiriyi de elde edenler oldu. 1 Ocak prestijiyle dolar, altın ve Bitcoin’den yana tercihini kullananlar ve hala bu konumunu koruyanlar, tablomuzdan da görüldüğü üzere enflasyon karşısında negatif gerçek getiri elde etmiş durumdalar.
DOLAR VE ALTINDA DURUM
– Bu süreçte dolar, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Merkez Bankasının “tedbirleriyle” ve “çabalarıyla” aşikâr bir bant aralığında tutulmaya çalışılıyor. Buna karşın (artan emtia meblağlarının, ham husus tedarik edememe kaygısının ve global enflasyonist baskının da etkisiyle) ithalatın yükselmesi, dolar muhtaçlığını da artırıyor. Bütün bunlara artık bağıra bağıra gelen FED’in agresif faiz artırım süreci de eklenince, dolarla ilgili beklentiler de yılın geri kalanında “yukarı yönlü” revize edilmiş durumda… Son devirde dolarda bilhassa 14,50 TL’nin üzerinde bir tutunma uğraşı görülüyor.
– Bugün prestijiyle doların belirli bir bantta kalması, gram altın meblağlarını da “durağan” hale getiriyor. Lakin birinci çeyrekte “ons” tarafında yaşanan yükseliş, gram altını, dolara karşı “daha kazançlı” hale getirdi. FED’in faiz artışı ‘ons’u frenlese de, bütün dünyada hakim olan “negatif gerçek faiz” ortamı sebebiyle global çapta altına talep oluyor. Son devirde ‘ons’ta 1.920 dolar, ‘gram’da ise 900 TL’nin üzerinde kalma eforu dikkat çekiyor.
EN SAVUNMASIZ ‘MEVDUAT’
– Kur Muhafazalı Hesaplara da 1 Ocak tarihinden itibaren dahil olanlar, dolardaki getirinin üzerine çıkamayarak, enflasyon karşısındaki maçı mağlup gdolayıyorlar.
– TL mevduatta bekleyenler, bununla birlikte “en epeyce hırpalananlar” içinde yer aldı. 3 aylık enflasyon ve mevduat getirisi içindeki makas, pek açılmış durumda… Türkiye, 2000’li senelerda hiç duymadığı kadar “TL’de beklemek intihardır” üzere kelamlar duymaya başladı, son birkaç ayda… Her alanda yerli ve ulusal ataklar yaparken, yerli ve ulusal paranın da prestijini müdafaamız gerekiyordu. Dünyada “en çok kıymet kaydeden” para üniteleri içinde yer alıyoruz maalesef… Bu hususa öbür yazılarda değiniriz.
– Kripto paraların en popüleri olan Bitcoin ise, yılın birinci 105 gününde, nominal olarak bile negatife düşmüş görünüyor.
var ise YOKSA BORSA!..
Gelelim sevindirenlere…
– Borsa İstanbul… Adeta yıldızı parlıyor. Endeks bazında 1 Ocak’tan itibaren gerçekleştirdiği yüzde 34 getiri ile enflasyona da yaklaşık 13 sayı fark atarak “en çok kazandıran” yatırım enstrümanı oldu.
– BİST30’da yer alan kimi pay senetleri ise yüzde 50 ve üzerinde getiri sağlayarak, yatırımcısını “ekstra” sevindirdi. Sabancı Holding, Türk Hava Yolları, TÜPRAŞ ve Yapı Kredi payları, en çok kazandıran “BİST30” payları içinde…
– Kimi pay senetlerinin getirilerinin ise yüzde 21,37 olan üç aylık enflasyonun altında kaldığı görüldü. Burada pay seçiminin kıymeti bir sefer daha ortaya çıktı. Bu süreçte borsada bilhassa ulaştırma, havacılık, holding, bankacılık, petrokimya ve sınai dal paylarının “önden koştuğu” görüldü.
KONUT, ASLINDA MUHTAÇLIK
– Bilhassa son 10 yılda yatırım aracı olarak görülen konutu da kıymetlendirme listesine aldık. Endeksa bilgilerine göre; yılın birinci üç ayında bir metrekare konutun Türkiye ortalama metrekare fiyatı, 5.887 TL’den 7.395 TL’ye yükselmiş. Kesinlikle vilayet, ilçe bazında ve proje, lokasyon özelinde farklılıklar vardır. Lakin ortalamalara nazaran bakıldığında, konut meblağlarında da birinci çeyrekte yaklaşık yüzde 25 primlenme kelam konusu… Yani enflasyonun da üzerinde… Konutla ilgili iki noktaya değinip bitireceğim;
1- Son bir yılda maliyetler yüzde 100’e yakın artmış olabilir. Fakat son periyotta aşikâr lokasyonlarda ve projelerde, bir metrekare için söylem edilen 50 bin TL’ler kadar da artmamıştır herbiçimde! Konut, insanoğlunun besin ile birlikte en temel iki gereksiniminden biri… Bu sebeple “tutarların speküle edilmemesi” gereken bir alan olarak kalmalı.
2- Konutta üretim patlamasının yaşandığı son 10 yılda, resmi bilgilere nazaran “kiracı” oranı yüzde 21’den yüzde 26’nın üzerine çıkmış. “Alt gelir” kümesinde konut sahipliği oranı yüzde 60 hududundan yüzde 52’lere kadar düşmüş. ‘Yatırımcı’ birkaç konut alırken, ‘yatmak’ için konut alabilen azalıyor!..
Ömer Faruk Bingöl
– Yılın birinci üç ayında enflasyon yüzde 21,37 olarak gerçekleşti. Enflasyon, kayıptır. ötürüsıyla birinci 3,5 ayda bu oranın altında getiri elde edenler, gerçek olarak kaybetmiş sayılırlar.
– 2022’nin birinci çeyreğinde “reel anlamda” kaybedenler kulübünde yer alanlar; hem de geçen yıl en çok getiriyi de elde edenler oldu. 1 Ocak prestijiyle dolar, altın ve Bitcoin’den yana tercihini kullananlar ve hala bu konumunu koruyanlar, tablomuzdan da görüldüğü üzere enflasyon karşısında negatif gerçek getiri elde etmiş durumdalar.
DOLAR VE ALTINDA DURUM
– Bu süreçte dolar, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Merkez Bankasının “tedbirleriyle” ve “çabalarıyla” aşikâr bir bant aralığında tutulmaya çalışılıyor. Buna karşın (artan emtia meblağlarının, ham husus tedarik edememe kaygısının ve global enflasyonist baskının da etkisiyle) ithalatın yükselmesi, dolar muhtaçlığını da artırıyor. Bütün bunlara artık bağıra bağıra gelen FED’in agresif faiz artırım süreci de eklenince, dolarla ilgili beklentiler de yılın geri kalanında “yukarı yönlü” revize edilmiş durumda… Son devirde dolarda bilhassa 14,50 TL’nin üzerinde bir tutunma uğraşı görülüyor.
– Bugün prestijiyle doların belirli bir bantta kalması, gram altın meblağlarını da “durağan” hale getiriyor. Lakin birinci çeyrekte “ons” tarafında yaşanan yükseliş, gram altını, dolara karşı “daha kazançlı” hale getirdi. FED’in faiz artışı ‘ons’u frenlese de, bütün dünyada hakim olan “negatif gerçek faiz” ortamı sebebiyle global çapta altına talep oluyor. Son devirde ‘ons’ta 1.920 dolar, ‘gram’da ise 900 TL’nin üzerinde kalma eforu dikkat çekiyor.
EN SAVUNMASIZ ‘MEVDUAT’
– Kur Muhafazalı Hesaplara da 1 Ocak tarihinden itibaren dahil olanlar, dolardaki getirinin üzerine çıkamayarak, enflasyon karşısındaki maçı mağlup gdolayıyorlar.
– TL mevduatta bekleyenler, bununla birlikte “en epeyce hırpalananlar” içinde yer aldı. 3 aylık enflasyon ve mevduat getirisi içindeki makas, pek açılmış durumda… Türkiye, 2000’li senelerda hiç duymadığı kadar “TL’de beklemek intihardır” üzere kelamlar duymaya başladı, son birkaç ayda… Her alanda yerli ve ulusal ataklar yaparken, yerli ve ulusal paranın da prestijini müdafaamız gerekiyordu. Dünyada “en çok kıymet kaydeden” para üniteleri içinde yer alıyoruz maalesef… Bu hususa öbür yazılarda değiniriz.
– Kripto paraların en popüleri olan Bitcoin ise, yılın birinci 105 gününde, nominal olarak bile negatife düşmüş görünüyor.
var ise YOKSA BORSA!..
Gelelim sevindirenlere…
– Borsa İstanbul… Adeta yıldızı parlıyor. Endeks bazında 1 Ocak’tan itibaren gerçekleştirdiği yüzde 34 getiri ile enflasyona da yaklaşık 13 sayı fark atarak “en çok kazandıran” yatırım enstrümanı oldu.
– BİST30’da yer alan kimi pay senetleri ise yüzde 50 ve üzerinde getiri sağlayarak, yatırımcısını “ekstra” sevindirdi. Sabancı Holding, Türk Hava Yolları, TÜPRAŞ ve Yapı Kredi payları, en çok kazandıran “BİST30” payları içinde…
– Kimi pay senetlerinin getirilerinin ise yüzde 21,37 olan üç aylık enflasyonun altında kaldığı görüldü. Burada pay seçiminin kıymeti bir sefer daha ortaya çıktı. Bu süreçte borsada bilhassa ulaştırma, havacılık, holding, bankacılık, petrokimya ve sınai dal paylarının “önden koştuğu” görüldü.
KONUT, ASLINDA MUHTAÇLIK
– Bilhassa son 10 yılda yatırım aracı olarak görülen konutu da kıymetlendirme listesine aldık. Endeksa bilgilerine göre; yılın birinci üç ayında bir metrekare konutun Türkiye ortalama metrekare fiyatı, 5.887 TL’den 7.395 TL’ye yükselmiş. Kesinlikle vilayet, ilçe bazında ve proje, lokasyon özelinde farklılıklar vardır. Lakin ortalamalara nazaran bakıldığında, konut meblağlarında da birinci çeyrekte yaklaşık yüzde 25 primlenme kelam konusu… Yani enflasyonun da üzerinde… Konutla ilgili iki noktaya değinip bitireceğim;
1- Son bir yılda maliyetler yüzde 100’e yakın artmış olabilir. Fakat son periyotta aşikâr lokasyonlarda ve projelerde, bir metrekare için söylem edilen 50 bin TL’ler kadar da artmamıştır herbiçimde! Konut, insanoğlunun besin ile birlikte en temel iki gereksiniminden biri… Bu sebeple “tutarların speküle edilmemesi” gereken bir alan olarak kalmalı.
2- Konutta üretim patlamasının yaşandığı son 10 yılda, resmi bilgilere nazaran “kiracı” oranı yüzde 21’den yüzde 26’nın üzerine çıkmış. “Alt gelir” kümesinde konut sahipliği oranı yüzde 60 hududundan yüzde 52’lere kadar düşmüş. ‘Yatırımcı’ birkaç konut alırken, ‘yatmak’ için konut alabilen azalıyor!..
Ömer Faruk Bingöl