Danıştay İdari Dava Daireleri Şurası bir Dernekleri Federasyonu tarafınca Ulusal Eğitim Bakanlığının iki sürecine karşı açılan davayı yetkisizlik sebebi ile reddeden Daire kararlarını onadı.
Dava konusu edilen işlemler
– Ulusal Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı Güncellenen Eğitim Takviye Programları temalı sürecinin (d) ve (g) unsurlarının iptali
– Ulusal Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Şurasının… tarih ve …sayılı Takviye Eğitim Programları temalı sonucunın iptali
Danıştay İçtihatları Birleştirme Konseyinin 03/03/2006 tarih ve E:2005/1, K:2006/1 sayılı sonucu münasebet gösterildi
4688 sayılı Kanun’un 19/f unsurunun, sendika ve üst kuruluşlara, şahsen taraf oldukları tüzel bağlantılar ötürüsıyla davacı ve davalı oluş sıfatları ile ortak çıkarların korunması için tanınan davacı olabilme sıfatından öteki, tüzel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut bunların mirasçılarını her derecedeki yargı organları önünde temsil etme ve dava açma hakkını tanıdığı, kanun koyucunun anılan husus ile sendika ve üst kuruluşları, öteki hükmî kişiliklere genel kararlar uyarınca tanınan taraf olma ve dava açma ehliyetinin haricinde, üyelerini ve bunların mirasçılarını temsil etme ve ettirme yetkisi ile donattığı, buna nazaran, kelam konusu unsurun sendikalara ve üst kuruluşlarına tanıdığı yetkinin ehliyet değil, temsil bağlamında kıymetlendirilmesi gerektiği, diğer bir anlatımla kanun koyucunun, getirdiği bu düzenleme ile, yönetim tarafınca sendika üyesi kamu vazifelisi hakkında tesis edilen ferdi (subjektif) süreçler niçiniyle bu münasebetin tarafı olmayan sendika ve üst kuruluşa, üyesinin isteğine bağlı olarak uyuşmazlığın tahlilinde taraf olarak kendisini temsil etme yetki ve sorumluluğunu verdiği,
Aktarılan Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyeti sonucundan da anlaşılacağı üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f hususuyla, sırf sendikalara üyesi kamu bakılırsavlisinin menfaatini ihlal eden ferdî sürece karşı, onu temsilen dava açma ytesirinin tanındığı, konfederasyonun üyelerini, kamu bakılırsavlilerinin değil, sendikaların oluşturduğu dikkate alındığında; konfederasyonun, sendika üyesi kamu nazaranvlilerine yönelik düzenleyici süreçlere karşı dava açamayacağının anlaşıldığı, çünkü konfederasyonun, maddeyle verilen özel yetki haricinde, yalnızca kendi hukukî kişiliğine yönelen düzenlemelere karşı dava açmaya ehildir.
Dernek federasyonları bunlara dava açamaz
Yasal çerçevesi sendika konfederasyonlarına benzeyen bir üst kuruluş olan dernek federasyonları hakkında da uygulanması gerektiği, öteki bir anlatımla, dernek federasyonlarının, sadece kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyetinin bulunduğu anlaşılmaktadır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Temel No: 2022/6
Karar No: 2022/825
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Dernekleri Federasyonu
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/09/2021 tarih ve E:2021/5659, K:2021/4218 sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı Güncellenen Eğitim Takviye Programları temalı sürecinin (d) ve (g) unsurlarının iptali istenilmiştir.
Daire sonucunın özeti: Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/09/2021 tarih ve E:2021/5659, K:2021/4218 sayılı sonucuyla;
Her idari sürece karşı herkes tarafınca iptal davası açılmasının idari süreçlerde istikrarsızlığa niye olmaması ve idari işleyişin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek süreç ile dava açacak kişi içinde aşikâr ölçüler ortasında menfaat bağlantısı bulunmasını önbakılırsan kanun koyucunun, iptal davaları için “menfaat ihlali”ni, subjektif ehliyet şartı olarak getirdiği,
İdare hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zarurî nitelikte tesis edilen süreçlerin, fakat bu idari süreçle direkt legal, şahsi ve aktüel bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafınca iptal davasına mevzu edilebileceğinin kabulünün mecburî olduğu,
4721 sayılı Türk Uygar Kanunu’nun 96. hususunda, federasyonların, kuruluş hedefleri tıpkı olan en az beş derneğin, hedeflerini gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir ortaya gelmeleri suretiyle kurulacağı ve her federasyonun bir tüzüğünün bulunacağının kurala bağlandığı; 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 2. hususunda ise, üst kuruluşun, derneklerin oluşturduğu hukuksal kişiliği bulunan federasyonlar ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonlar formunda tanımlandığı,
Benzer bir düzenlemenin 4688 sayılı Kamu vazifelileri Sendikaları Kanunu’nun 3/(g) hususunda de yer aldığı, anılan unsurda sendikanın, kamu bakılırsavlilerinin ortak ekonomik, toplumsal ve mesleksel hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için oluşturdukları hukuksal kişiliğe sahip kuruluşlar; konfederasyon ise, değişik hizmet kollarında bu Kanun’a tabi olarak kurulmuş en az beş sendikanın bir ortaya gelerek oluşturdukları hukukî kişiliği olan üst kuruluşlar olarak tanımlandığı, birebir Kanun’un 19. hususunda de, üyelerin yönetim ile ilgili doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerinin izlenmesinde yahut tüzel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut mirasçılarını her seviyede ve derecedeki idare ve yargı organları önünde temsil etmek yahut ettirmek, dava açmak ve bu niçinle açılan davalarda taraf olmak konularının sendika ve konfederasyonların nazaranvlerinin içinde sayıldığı,
Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyetinin 03/03/2006 tarih ve E:2005/1, K:2006/1 sayılı sonucunda da açıklandıği üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f hususunun, sendika ve üst kuruluşlara, şahsen taraf oldukları türel alakalar ötürüsıyla davacı ve davalı oluş sıfatları ile ortak çıkarların korunması için tanınan davacı olabilme sıfatından diğer, hukuksal yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut bunların mirasçılarını her derecedeki yargı organları önünde temsil etme ve dava açma hakkını tanıdığı, kanun koyucunun anılan unsur ile sendika ve üst kuruluşları, başka hukukî kişiliklere genel kararlar uyarınca tanınan taraf olma ve dava açma ehliyetinin haricinde, üyelerini ve bunların mirasçılarını temsil etme ve ettirme yetkisi ile donattığı, buna göre, kelam konusu unsurun sendikalara ve üst kuruluşlarına tanıdığı yetkinin ehliyet değil, temsil bağlamında kıymetlendirilmesi gerektiği, öbür bir anlatımla kanun koyucunun, getirdiği bu düzenleme ile, yönetim tarafınca sendika üyesi kamu nazaranvlisi hakkında tesis edilen kişisel (subjektif) süreçler niçiniyle bu bağın tarafı olmayan sendika ve üst kuruluşa, üyesinin isteğine bağlı olarak uyuşmazlığın tahlilinde taraf olarak kendisini temsil etme yetki ve sorumluluğunu verdiği,
Aktarılan Danıştay İçtihatları Birleştirme Konseyi sonucundan da anlaşılacağı üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f hususuyla, sırf sendikalara üyesi kamu gorevlisinin menfaatini ihlal eden ferdi sürece karşı, onu temsilen dava açma ytesirinin tanındığı, konfederasyonun üyelerini, kamu bakılırsavlilerinin değil, sendikaların oluşturduğu dikkate alındığında; konfederasyonun, sendika üyesi kamu bakılırsavlilerine yönelik düzenleyici süreçlere karşı dava açamayacağının anlaşıldığı, çünkü konfederasyonun, kanunla verilen özel yetki haricinde, yalnızca kendi hukuksal kişiliğine yönelen düzenlemelere karşı dava açmaya ehil olduğu,
Hakikaten Danıştay İdari Dava Daireleri Şurasının bu istikamette verilmiş kararlarının bulunduğu,
Aynı yaklaşımın, yasal çerçevesi sendika konfederasyonlarına benzeyen bir üst kuruluş olan dernek federasyonları hakkında da uygulanması gerektiği, başka bir anlatımla, dernek federasyonlarının, sırf kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyetinin bulunduğu,
Evrakın incelenmesinden; Ulusal Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün …tarihindeki E-…sayılı Güncellenen Eğitim Dayanak Programları temalı sürecinin (d) ve (g) unsurlarının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı,
Dava konusu olayda, en az beş derneğin bir ortaya gelerek oluşturduğu davacı Federasyonun, kendi üyesi derneklere uygulanma imkanı bulunmayan dava konusu sürecin iptalini istemekte direkt bir menfaatinin bulunmadığı nedeni öne sürülerek, davanın ehliyet istikametinden reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN TEZLERİ:
Davacı tarafınca, temyize husus Daire sonucunda yer verilen Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyeti sonucunın sendika üst kuruluşlarına ait olduğu, dernek üst kuruluşları ile ilgili Türk Uygar Kanunu ve Dernekler Kanunu’nda, Sendikalar Kanunu’na rastgele bir atıfta bulunulmadığı, buna karşın, anılan sonucun karara temel alınmasının isabetli olmadığı, hakikaten, Dernekler Kanunu’nun 36. unsurunda 2020 yılında yapılan değişiklikle, federasyonların derneklerle ile birlikte tıpkı kararlara tabi tutulduğu, derneklerde olduğu üzere mülki yönetim amirince incelenip uygun bulunan Federasyon Tüzüğünün 5. hususunda, özel gereksinimlilerin eğitimi konusundaki meseleleri tahlile, Türk ulusal eğitim sisteminin gelişmesine katkı sunma, özel eğitim kurumlarının menfaatlerini muhafaza ve bu kurumların eğitim, öğretim ile idare kalitelerini arttırmaya yönelik hizmet verme konularının federasyonun gayeleri içinde sayıldığı, anılan Tüzüğün “Çalışma Mevzuları ve Çalışma Biçimleri” başlıklı 7. hususunda ise, federasyonun özel gereksinimlilerin eğitimi konusunda her türlü yasal müracaatta bulunup, dava açacağının öngörüldüğü, bu bağlamda temyize husus Daire sonucunın örgütlenme ve hak arama hürriyetlerinin özünü zedelediği belirtilerek, Daire sonucunın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetim tarafınca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
4721 sayılı Türk Uygar Kanunu’nun 96. unsurunda, federasyonların, kuruluş hedefleri birebir olan en az beş derneğin, hedeflerini gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir ortaya gelmeleri suretiyle kurulacağı; her federasyonun bir tüzüğünün bulunacağı kararına yer verilmiştir.
5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 2. unsurunda, üst kuruluşun, derneklerin oluşturduğu hukukî kişiliği bulunan federasyonları ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonları tabir ettiği belirtilmiş, birebir Kanun’un 36. hususunda ise, Kanun kararlarının, derneklerin şubeleri, dernek ve vakıfların üst kuruluşları hakkında da ceza kararları ile bir arada uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Buna nazaran, dernek federasyonlarının, sadece direkt federasyonu ilgilendiren konularda ve kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyeti bulunmaktadır.
Davacı Federasyonun Tüzüğü incelendiğinde, özel gereksinimlilerin eğitimi konusundaki problemleri tahlile, Türk ulusal eğitim sisteminin gelişmesine katkı sunma, özel eğitim kurumlarının menfaatlerini muhafaza ve bu kurumların eğitim, öğretim ile idare kalitelerini arttırmaya yönelik hizmet verme konularının federasyonun hedefleri içinde sayıldığı görülmektedir.
Bu prestijle, davacı Federasyonun, dava konusu sürecin iptalinde yasal, şahsi ve şimdiki bir menfaat ilgisinin bulunduğu kararına varıldığından, temyiz isteminin kabulü ile Daire sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten daha sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin kesin kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Tarzı Kanunu’nun 49. unsurunda yer alan;
“a) vazife ve yetki haricinde bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka muhalif karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında sonucu etkileyebilecek nitelikte yanılgı yahut eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar tarz ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen savlar sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın ehliyet tarafından reddine ait Danıştay Sekizinci Dairesinin temyize mevzu 29/09/2021 tarih ve E:2021/5659, K:2021/4218 sayılı sonucunın ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 14/03/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Temel No: 2022/7
Karar No: 2022/826
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Dernekleri Federasyonu
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/09/2021 tarih ve E:2021/5660, K:2021/4219 sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Heyetinin… tarih ve …sayılı Takviye Eğitim Programları temalı sonucunın iptali istenilmiştir.
Daire sonucunın özeti: Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/09/2021 tarih ve E:2021/5660, K:2021/4219 sayılı sonucuyla;
Her idari sürece karşı herkes tarafınca iptal davası açılmasının idari süreçlerde istikrarsızlığa niye olmaması ve idari işleyişin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek süreç ile dava açacak kişi içinde muhakkak ölçüler ortasında menfaat bağı bulunmasını önbakılırsan kanun koyucunun, iptal davaları için “menfaat ihlali”ni, subjektif ehliyet şartı olarak getirdiği,
İdare hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zarurî nitelikte tesis edilen süreçlerin, lakin bu idari süreçle direkt yasal, şahsi ve aktüel bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafınca iptal davasına husus edilebileceğinin kabulünün zarurî olduğu,
4721 sayılı Türk Uygar Kanunu’nun 96. unsurunda, federasyonların, kuruluş hedefleri birebir olan en az beş derneğin, gayelerini gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir ortaya gelmeleri suretiyle kurulacağı ve her federasyonun bir tüzüğünün bulunacağının kurala bağlandığı; 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 2. unsurunda ise, üst kuruluşun, derneklerin oluşturduğu hükmî kişiliği bulunan federasyonlar ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonlar biçiminde tanımlandığı,
Benzer bir düzenlemenin 4688 sayılı Kamu bakılırsavlileri Sendikaları Kanunu’nun 3/(g) unsurunda de yer aldığı, anılan hususta sendikanın, kamu vazifelilerinin ortak ekonomik, toplumsal ve mesleksel hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için oluşturdukları hukukî kişiliğe sahip kuruluşlar; konfederasyon ise, değişik hizmet kollarında bu Kanun’a tabi olarak kurulmuş en az beş sendikanın bir ortaya gelerek oluşturdukları hukuksal kişiliği olan üst kuruluşlar olarak tanımlandığı, tıpkı Kanun’un 19. hususunda de, üyelerin yönetim ile ilgili doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerinin izlenmesinde yahut tüzel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut mirasçılarını her seviyede ve derecedeki idare ve yargı organları önünde temsil etmek yahut ettirmek, dava açmak ve bu niçinle açılan davalarda taraf olmak konularının sendika ve konfederasyonların bakılırsavlerinin içinde sayıldığı,
Danıştay İçtihatları Birleştirme Konseyinin 03/03/2006 tarih ve E:2005/1, K:2006/1 sayılı sonucunda da açıklandıği üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f hususunun, sendika ve üst kuruluşlara, şahsen taraf oldukları tüzel bağlantılar ötürüsıyla davacı ve davalı oluş sıfatları ile ortak çıkarların korunması için tanınan davacı olabilme sıfatından öteki, türel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut bunların mirasçılarını her derecedeki yargı organları önünde temsil etme ve dava açma hakkını tanıdığı, kanun koyucunun anılan unsur ile sendika ve üst kuruluşları, öteki hukuksal kişiliklere genel kararlar uyarınca tanınan taraf olma ve dava açma ehliyetinin haricinde, üyelerini ve bunların mirasçılarını temsil etme ve ettirme yetkisi ile donattığı, buna nazaran, kelam konusu unsurun sendikalara ve üst kuruluşlarına tanıdığı yetkinin ehliyet değil, temsil bağlamında kıymetlendirilmesi gerektiği, diğer bir anlatımla kanun koyucunun, getirdiği bu düzenleme ile, yönetim tarafınca sendika üyesi kamu nazaranvlisi hakkında tesis edilen ferdî (subjektif) süreçler niçiniyle bu bağlantının tarafı olmayan sendika ve üst kuruluşa, üyesinin isteğine bağlı olarak uyuşmazlığın tahlilinde taraf olarak kendisini temsil etme yetki ve sorumluluğunu verdiği,
Aktarılan Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyeti sonucundan da anlaşılacağı üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f unsuruyla, sırf sendikalara üyesi kamu gorevlisinin menfaatini ihlal eden ferdî sürece karşı, onu temsilen dava açma ytesirinin tanındığı, konfederasyonun üyelerini, kamu vazifelilerinin değil, sendikaların oluşturduğu dikkate alındığında; konfederasyonun, sendika üyesi kamu gorevlilerine yönelik düzenleyici süreçlere karşı dava açamayacağının anlaşıldığı, çünkü konfederasyonun, kanunla verilen özel yetki haricinde, yalnızca kendi hukuksal kişiliğine yönelen düzenlemelere karşı dava açmaya ehil olduğu,
Gerçekten Danıştay İdari Dava Daireleri Şurasının bu tarafta verilmiş kararlarının bulunduğu,
Aynı yaklaşımın, yasal çerçevesi sendika konfederasyonlarına benzeyen bir üst kuruluş olan dernek federasyonları hakkında da uygulanması gerektiği, öteki bir anlatımla, dernek federasyonlarının, sırf kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyetinin bulunduğu,
Belgenin incelenmesinden; Ulusal Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Konseyinin …tarih ve …sayılı Dayanak Eğitim Programları temalı sonucunın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı,
Dava konusu hadisede, en az beş derneğin bir ortaya gelerek oluşturduğu davacı Federasyonun, kendi üyesi derneklere uygulanma imkanı bulunmayan dava konusu sürecin iptalini istemekte direkt bir menfaatinin bulunmadığı sebebi öne sürülerek davanın ehliyet tarafından reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN SAVLARI:
Davacı tarafınca, temyize husus Daire sonucunda yer verilen Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyeti sonucunın sendika üst kuruluşlarına ait olduğu, dernek üst kuruluşları ile ilgili Türk Uygar Kanunu ve Dernekler Kanunu’nda, Sendikalar Kanunu’na rastgele bir atıfta bulunulmadığı, buna karşın, anılan sonucun karara temel alınmasının isabetli olmadığı, gerçekten, Dernekler Kanunu’nun 36. unsurunda 2020 yılında yapılan değişiklikle, federasyonların derneklerle ile birlikte tıpkı kararlara tabi tutulduğu, derneklerde olduğu üzere mülki yönetim amirince incelenip uygun bulunan Federasyon Tüzüğünün 5. unsurunda, özel gereksinimlilerin eğitimi konusundaki meseleleri tahlile, Türk ulusal eğitim sisteminin gelişmesine katkı sunma, özel eğitim kurumlarının menfaatlerini müdafaa ve bu kurumların eğitim, öğretim ile idare kalitelerini arttırmaya yönelik hizmet verme konularının federasyonun gayeleri içinde sayıldığı, anılan Tüzüğün “Çalışma Mevzuları ve Çalışma Biçimleri” başlıklı 7. hususunda ise, federasyonun özel gereksinimlilerin eğitimi konusunda her türlü yasal müracaatta bulunup, dava açacağının öngörüldüğü, bu bağlamda temyize mevzu Daire sonucunın örgütlenme ve hak arama hürriyetlerinin özünü zedelediği belirtilerek, Daire sonucunın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetim tarafınca, Danıştay Sekizinci Dairesince verilen sonucun yol ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen niçinlerin, sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
4721 sayılı Türk Uygar Kanunu’nun 96. unsurunda, federasyonların, kuruluş hedefleri birebir olan en az beş derneğin, emellerini gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir ortaya gelmeleri suretiyle kurulacağı; her federasyonun bir tüzüğünün bulunacağı kararına yer verilmiştir.
5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 2. unsurunda, üst kuruluşun, derneklerin oluşturduğu hukukî kişiliği bulunan federasyonları ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonları tabir ettiği belirtilmiş, tıpkı Kanun’un 36. unsurunda ise, Kanun kararlarının, derneklerin şubeleri, dernek ve vakıfların üst kuruluşları hakkında da ceza kararları ile birlikte uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Buna göre, dernek federasyonlarının, sadece direkt federasyonu ilgilendiren konularda ve kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyeti bulunmaktadır.
Davacı Federasyonun Tüzüğü incelendiğinde, özel gereksinimlilerin eğitimi konusundaki meseleleri tahlile, Türk ulusal eğitim sisteminin gelişmesine katkı sunma, özel eğitim kurumlarının menfaatlerini muhafaza ve bu kurumların eğitim, öğretim ile idare kalitelerini arttırmaya yönelik hizmet verme konularının federasyonun maksatları içinde sayıldığı görülmektedir.
Bu prestijle, davacı Federasyonun, dava konusu sürecin iptalinde yasal, şahsi ve aktüel bir menfaat ilgisinin bulunduğu kararına varıldığından, temyiz isteminin kabulü ile Daire sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki dokümanlar incelendikten daha sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin kesin kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Adabı Kanunu’nun 49. unsurunda yer alan;
“a) bakılırsav ve yetki haricinde bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka karşıt karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında sonucu etkileyebilecek nitelikte yanılgı yahut eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar metot ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen tezler sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1.Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın ehliyet tarafından reddine ait Danıştay Sekizinci Dairesinin temyize mevzu 29/09/2021 tarih ve E:2021/5660, K:2021/4219 sayılı sonucunın ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 14/03/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
Dava konusu edilen işlemler
– Ulusal Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı Güncellenen Eğitim Takviye Programları temalı sürecinin (d) ve (g) unsurlarının iptali
– Ulusal Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Şurasının… tarih ve …sayılı Takviye Eğitim Programları temalı sonucunın iptali
Danıştay İçtihatları Birleştirme Konseyinin 03/03/2006 tarih ve E:2005/1, K:2006/1 sayılı sonucu münasebet gösterildi
4688 sayılı Kanun’un 19/f unsurunun, sendika ve üst kuruluşlara, şahsen taraf oldukları tüzel bağlantılar ötürüsıyla davacı ve davalı oluş sıfatları ile ortak çıkarların korunması için tanınan davacı olabilme sıfatından öteki, tüzel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut bunların mirasçılarını her derecedeki yargı organları önünde temsil etme ve dava açma hakkını tanıdığı, kanun koyucunun anılan husus ile sendika ve üst kuruluşları, öteki hükmî kişiliklere genel kararlar uyarınca tanınan taraf olma ve dava açma ehliyetinin haricinde, üyelerini ve bunların mirasçılarını temsil etme ve ettirme yetkisi ile donattığı, buna nazaran, kelam konusu unsurun sendikalara ve üst kuruluşlarına tanıdığı yetkinin ehliyet değil, temsil bağlamında kıymetlendirilmesi gerektiği, diğer bir anlatımla kanun koyucunun, getirdiği bu düzenleme ile, yönetim tarafınca sendika üyesi kamu vazifelisi hakkında tesis edilen ferdi (subjektif) süreçler niçiniyle bu münasebetin tarafı olmayan sendika ve üst kuruluşa, üyesinin isteğine bağlı olarak uyuşmazlığın tahlilinde taraf olarak kendisini temsil etme yetki ve sorumluluğunu verdiği,
Aktarılan Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyeti sonucundan da anlaşılacağı üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f hususuyla, sırf sendikalara üyesi kamu bakılırsavlisinin menfaatini ihlal eden ferdî sürece karşı, onu temsilen dava açma ytesirinin tanındığı, konfederasyonun üyelerini, kamu bakılırsavlilerinin değil, sendikaların oluşturduğu dikkate alındığında; konfederasyonun, sendika üyesi kamu nazaranvlilerine yönelik düzenleyici süreçlere karşı dava açamayacağının anlaşıldığı, çünkü konfederasyonun, maddeyle verilen özel yetki haricinde, yalnızca kendi hukukî kişiliğine yönelen düzenlemelere karşı dava açmaya ehildir.
Dernek federasyonları bunlara dava açamaz
Yasal çerçevesi sendika konfederasyonlarına benzeyen bir üst kuruluş olan dernek federasyonları hakkında da uygulanması gerektiği, öteki bir anlatımla, dernek federasyonlarının, sadece kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyetinin bulunduğu anlaşılmaktadır.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Temel No: 2022/6
Karar No: 2022/825
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Dernekleri Federasyonu
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/09/2021 tarih ve E:2021/5659, K:2021/4218 sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün …tarih ve …sayılı Güncellenen Eğitim Takviye Programları temalı sürecinin (d) ve (g) unsurlarının iptali istenilmiştir.
Daire sonucunın özeti: Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/09/2021 tarih ve E:2021/5659, K:2021/4218 sayılı sonucuyla;
Her idari sürece karşı herkes tarafınca iptal davası açılmasının idari süreçlerde istikrarsızlığa niye olmaması ve idari işleyişin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek süreç ile dava açacak kişi içinde aşikâr ölçüler ortasında menfaat bağlantısı bulunmasını önbakılırsan kanun koyucunun, iptal davaları için “menfaat ihlali”ni, subjektif ehliyet şartı olarak getirdiği,
İdare hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zarurî nitelikte tesis edilen süreçlerin, fakat bu idari süreçle direkt legal, şahsi ve aktüel bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafınca iptal davasına mevzu edilebileceğinin kabulünün mecburî olduğu,
4721 sayılı Türk Uygar Kanunu’nun 96. hususunda, federasyonların, kuruluş hedefleri tıpkı olan en az beş derneğin, hedeflerini gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir ortaya gelmeleri suretiyle kurulacağı ve her federasyonun bir tüzüğünün bulunacağının kurala bağlandığı; 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 2. hususunda ise, üst kuruluşun, derneklerin oluşturduğu hukuksal kişiliği bulunan federasyonlar ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonlar formunda tanımlandığı,
Benzer bir düzenlemenin 4688 sayılı Kamu vazifelileri Sendikaları Kanunu’nun 3/(g) hususunda de yer aldığı, anılan unsurda sendikanın, kamu bakılırsavlilerinin ortak ekonomik, toplumsal ve mesleksel hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için oluşturdukları hukuksal kişiliğe sahip kuruluşlar; konfederasyon ise, değişik hizmet kollarında bu Kanun’a tabi olarak kurulmuş en az beş sendikanın bir ortaya gelerek oluşturdukları hukukî kişiliği olan üst kuruluşlar olarak tanımlandığı, birebir Kanun’un 19. hususunda de, üyelerin yönetim ile ilgili doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerinin izlenmesinde yahut tüzel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut mirasçılarını her seviyede ve derecedeki idare ve yargı organları önünde temsil etmek yahut ettirmek, dava açmak ve bu niçinle açılan davalarda taraf olmak konularının sendika ve konfederasyonların nazaranvlerinin içinde sayıldığı,
Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyetinin 03/03/2006 tarih ve E:2005/1, K:2006/1 sayılı sonucunda da açıklandıği üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f hususunun, sendika ve üst kuruluşlara, şahsen taraf oldukları türel alakalar ötürüsıyla davacı ve davalı oluş sıfatları ile ortak çıkarların korunması için tanınan davacı olabilme sıfatından diğer, hukuksal yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut bunların mirasçılarını her derecedeki yargı organları önünde temsil etme ve dava açma hakkını tanıdığı, kanun koyucunun anılan unsur ile sendika ve üst kuruluşları, başka hukukî kişiliklere genel kararlar uyarınca tanınan taraf olma ve dava açma ehliyetinin haricinde, üyelerini ve bunların mirasçılarını temsil etme ve ettirme yetkisi ile donattığı, buna göre, kelam konusu unsurun sendikalara ve üst kuruluşlarına tanıdığı yetkinin ehliyet değil, temsil bağlamında kıymetlendirilmesi gerektiği, öbür bir anlatımla kanun koyucunun, getirdiği bu düzenleme ile, yönetim tarafınca sendika üyesi kamu nazaranvlisi hakkında tesis edilen kişisel (subjektif) süreçler niçiniyle bu bağın tarafı olmayan sendika ve üst kuruluşa, üyesinin isteğine bağlı olarak uyuşmazlığın tahlilinde taraf olarak kendisini temsil etme yetki ve sorumluluğunu verdiği,
Aktarılan Danıştay İçtihatları Birleştirme Konseyi sonucundan da anlaşılacağı üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f hususuyla, sırf sendikalara üyesi kamu gorevlisinin menfaatini ihlal eden ferdi sürece karşı, onu temsilen dava açma ytesirinin tanındığı, konfederasyonun üyelerini, kamu bakılırsavlilerinin değil, sendikaların oluşturduğu dikkate alındığında; konfederasyonun, sendika üyesi kamu bakılırsavlilerine yönelik düzenleyici süreçlere karşı dava açamayacağının anlaşıldığı, çünkü konfederasyonun, kanunla verilen özel yetki haricinde, yalnızca kendi hukuksal kişiliğine yönelen düzenlemelere karşı dava açmaya ehil olduğu,
Hakikaten Danıştay İdari Dava Daireleri Şurasının bu istikamette verilmiş kararlarının bulunduğu,
Aynı yaklaşımın, yasal çerçevesi sendika konfederasyonlarına benzeyen bir üst kuruluş olan dernek federasyonları hakkında da uygulanması gerektiği, başka bir anlatımla, dernek federasyonlarının, sırf kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyetinin bulunduğu,
Evrakın incelenmesinden; Ulusal Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün …tarihindeki E-…sayılı Güncellenen Eğitim Dayanak Programları temalı sürecinin (d) ve (g) unsurlarının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı,
Dava konusu olayda, en az beş derneğin bir ortaya gelerek oluşturduğu davacı Federasyonun, kendi üyesi derneklere uygulanma imkanı bulunmayan dava konusu sürecin iptalini istemekte direkt bir menfaatinin bulunmadığı nedeni öne sürülerek, davanın ehliyet istikametinden reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN TEZLERİ:
Davacı tarafınca, temyize husus Daire sonucunda yer verilen Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyeti sonucunın sendika üst kuruluşlarına ait olduğu, dernek üst kuruluşları ile ilgili Türk Uygar Kanunu ve Dernekler Kanunu’nda, Sendikalar Kanunu’na rastgele bir atıfta bulunulmadığı, buna karşın, anılan sonucun karara temel alınmasının isabetli olmadığı, hakikaten, Dernekler Kanunu’nun 36. unsurunda 2020 yılında yapılan değişiklikle, federasyonların derneklerle ile birlikte tıpkı kararlara tabi tutulduğu, derneklerde olduğu üzere mülki yönetim amirince incelenip uygun bulunan Federasyon Tüzüğünün 5. hususunda, özel gereksinimlilerin eğitimi konusundaki meseleleri tahlile, Türk ulusal eğitim sisteminin gelişmesine katkı sunma, özel eğitim kurumlarının menfaatlerini muhafaza ve bu kurumların eğitim, öğretim ile idare kalitelerini arttırmaya yönelik hizmet verme konularının federasyonun gayeleri içinde sayıldığı, anılan Tüzüğün “Çalışma Mevzuları ve Çalışma Biçimleri” başlıklı 7. hususunda ise, federasyonun özel gereksinimlilerin eğitimi konusunda her türlü yasal müracaatta bulunup, dava açacağının öngörüldüğü, bu bağlamda temyize husus Daire sonucunın örgütlenme ve hak arama hürriyetlerinin özünü zedelediği belirtilerek, Daire sonucunın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetim tarafınca savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
4721 sayılı Türk Uygar Kanunu’nun 96. unsurunda, federasyonların, kuruluş hedefleri birebir olan en az beş derneğin, hedeflerini gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir ortaya gelmeleri suretiyle kurulacağı; her federasyonun bir tüzüğünün bulunacağı kararına yer verilmiştir.
5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 2. unsurunda, üst kuruluşun, derneklerin oluşturduğu hukukî kişiliği bulunan federasyonları ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonları tabir ettiği belirtilmiş, birebir Kanun’un 36. hususunda ise, Kanun kararlarının, derneklerin şubeleri, dernek ve vakıfların üst kuruluşları hakkında da ceza kararları ile bir arada uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Buna nazaran, dernek federasyonlarının, sadece direkt federasyonu ilgilendiren konularda ve kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyeti bulunmaktadır.
Davacı Federasyonun Tüzüğü incelendiğinde, özel gereksinimlilerin eğitimi konusundaki problemleri tahlile, Türk ulusal eğitim sisteminin gelişmesine katkı sunma, özel eğitim kurumlarının menfaatlerini muhafaza ve bu kurumların eğitim, öğretim ile idare kalitelerini arttırmaya yönelik hizmet verme konularının federasyonun hedefleri içinde sayıldığı görülmektedir.
Bu prestijle, davacı Federasyonun, dava konusu sürecin iptalinde yasal, şahsi ve şimdiki bir menfaat ilgisinin bulunduğu kararına varıldığından, temyiz isteminin kabulü ile Daire sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten daha sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin kesin kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Tarzı Kanunu’nun 49. unsurunda yer alan;
“a) vazife ve yetki haricinde bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka muhalif karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında sonucu etkileyebilecek nitelikte yanılgı yahut eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar tarz ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen savlar sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın ehliyet tarafından reddine ait Danıştay Sekizinci Dairesinin temyize mevzu 29/09/2021 tarih ve E:2021/5659, K:2021/4218 sayılı sonucunın ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 14/03/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.
T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Temel No: 2022/7
Karar No: 2022/826
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …Dernekleri Federasyonu
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …
İSTEMİN KONUSU:
Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/09/2021 tarih ve E:2021/5660, K:2021/4219 sayılı sonucunın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem:
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Heyetinin… tarih ve …sayılı Takviye Eğitim Programları temalı sonucunın iptali istenilmiştir.
Daire sonucunın özeti: Danıştay Sekizinci Dairesinin 29/09/2021 tarih ve E:2021/5660, K:2021/4219 sayılı sonucuyla;
Her idari sürece karşı herkes tarafınca iptal davası açılmasının idari süreçlerde istikrarsızlığa niye olmaması ve idari işleyişin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek süreç ile dava açacak kişi içinde muhakkak ölçüler ortasında menfaat bağı bulunmasını önbakılırsan kanun koyucunun, iptal davaları için “menfaat ihlali”ni, subjektif ehliyet şartı olarak getirdiği,
İdare hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zarurî nitelikte tesis edilen süreçlerin, lakin bu idari süreçle direkt yasal, şahsi ve aktüel bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafınca iptal davasına husus edilebileceğinin kabulünün zarurî olduğu,
4721 sayılı Türk Uygar Kanunu’nun 96. unsurunda, federasyonların, kuruluş hedefleri birebir olan en az beş derneğin, gayelerini gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir ortaya gelmeleri suretiyle kurulacağı ve her federasyonun bir tüzüğünün bulunacağının kurala bağlandığı; 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 2. unsurunda ise, üst kuruluşun, derneklerin oluşturduğu hükmî kişiliği bulunan federasyonlar ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonlar biçiminde tanımlandığı,
Benzer bir düzenlemenin 4688 sayılı Kamu bakılırsavlileri Sendikaları Kanunu’nun 3/(g) unsurunda de yer aldığı, anılan hususta sendikanın, kamu vazifelilerinin ortak ekonomik, toplumsal ve mesleksel hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için oluşturdukları hukukî kişiliğe sahip kuruluşlar; konfederasyon ise, değişik hizmet kollarında bu Kanun’a tabi olarak kurulmuş en az beş sendikanın bir ortaya gelerek oluşturdukları hukuksal kişiliği olan üst kuruluşlar olarak tanımlandığı, tıpkı Kanun’un 19. hususunda de, üyelerin yönetim ile ilgili doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerinin izlenmesinde yahut tüzel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut mirasçılarını her seviyede ve derecedeki idare ve yargı organları önünde temsil etmek yahut ettirmek, dava açmak ve bu niçinle açılan davalarda taraf olmak konularının sendika ve konfederasyonların bakılırsavlerinin içinde sayıldığı,
Danıştay İçtihatları Birleştirme Konseyinin 03/03/2006 tarih ve E:2005/1, K:2006/1 sayılı sonucunda da açıklandıği üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f hususunun, sendika ve üst kuruluşlara, şahsen taraf oldukları tüzel bağlantılar ötürüsıyla davacı ve davalı oluş sıfatları ile ortak çıkarların korunması için tanınan davacı olabilme sıfatından öteki, türel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut bunların mirasçılarını her derecedeki yargı organları önünde temsil etme ve dava açma hakkını tanıdığı, kanun koyucunun anılan unsur ile sendika ve üst kuruluşları, öteki hukuksal kişiliklere genel kararlar uyarınca tanınan taraf olma ve dava açma ehliyetinin haricinde, üyelerini ve bunların mirasçılarını temsil etme ve ettirme yetkisi ile donattığı, buna nazaran, kelam konusu unsurun sendikalara ve üst kuruluşlarına tanıdığı yetkinin ehliyet değil, temsil bağlamında kıymetlendirilmesi gerektiği, diğer bir anlatımla kanun koyucunun, getirdiği bu düzenleme ile, yönetim tarafınca sendika üyesi kamu nazaranvlisi hakkında tesis edilen ferdî (subjektif) süreçler niçiniyle bu bağlantının tarafı olmayan sendika ve üst kuruluşa, üyesinin isteğine bağlı olarak uyuşmazlığın tahlilinde taraf olarak kendisini temsil etme yetki ve sorumluluğunu verdiği,
Aktarılan Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyeti sonucundan da anlaşılacağı üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19/f unsuruyla, sırf sendikalara üyesi kamu gorevlisinin menfaatini ihlal eden ferdî sürece karşı, onu temsilen dava açma ytesirinin tanındığı, konfederasyonun üyelerini, kamu vazifelilerinin değil, sendikaların oluşturduğu dikkate alındığında; konfederasyonun, sendika üyesi kamu gorevlilerine yönelik düzenleyici süreçlere karşı dava açamayacağının anlaşıldığı, çünkü konfederasyonun, kanunla verilen özel yetki haricinde, yalnızca kendi hukuksal kişiliğine yönelen düzenlemelere karşı dava açmaya ehil olduğu,
Gerçekten Danıştay İdari Dava Daireleri Şurasının bu tarafta verilmiş kararlarının bulunduğu,
Aynı yaklaşımın, yasal çerçevesi sendika konfederasyonlarına benzeyen bir üst kuruluş olan dernek federasyonları hakkında da uygulanması gerektiği, öteki bir anlatımla, dernek federasyonlarının, sırf kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyetinin bulunduğu,
Belgenin incelenmesinden; Ulusal Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Konseyinin …tarih ve …sayılı Dayanak Eğitim Programları temalı sonucunın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı,
Dava konusu hadisede, en az beş derneğin bir ortaya gelerek oluşturduğu davacı Federasyonun, kendi üyesi derneklere uygulanma imkanı bulunmayan dava konusu sürecin iptalini istemekte direkt bir menfaatinin bulunmadığı sebebi öne sürülerek davanın ehliyet tarafından reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN SAVLARI:
Davacı tarafınca, temyize husus Daire sonucunda yer verilen Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyeti sonucunın sendika üst kuruluşlarına ait olduğu, dernek üst kuruluşları ile ilgili Türk Uygar Kanunu ve Dernekler Kanunu’nda, Sendikalar Kanunu’na rastgele bir atıfta bulunulmadığı, buna karşın, anılan sonucun karara temel alınmasının isabetli olmadığı, gerçekten, Dernekler Kanunu’nun 36. unsurunda 2020 yılında yapılan değişiklikle, federasyonların derneklerle ile birlikte tıpkı kararlara tabi tutulduğu, derneklerde olduğu üzere mülki yönetim amirince incelenip uygun bulunan Federasyon Tüzüğünün 5. unsurunda, özel gereksinimlilerin eğitimi konusundaki meseleleri tahlile, Türk ulusal eğitim sisteminin gelişmesine katkı sunma, özel eğitim kurumlarının menfaatlerini müdafaa ve bu kurumların eğitim, öğretim ile idare kalitelerini arttırmaya yönelik hizmet verme konularının federasyonun gayeleri içinde sayıldığı, anılan Tüzüğün “Çalışma Mevzuları ve Çalışma Biçimleri” başlıklı 7. hususunda ise, federasyonun özel gereksinimlilerin eğitimi konusunda her türlü yasal müracaatta bulunup, dava açacağının öngörüldüğü, bu bağlamda temyize mevzu Daire sonucunın örgütlenme ve hak arama hürriyetlerinin özünü zedelediği belirtilerek, Daire sonucunın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Davalı yönetim tarafınca, Danıştay Sekizinci Dairesince verilen sonucun yol ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen niçinlerin, sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ NİYETİ:
4721 sayılı Türk Uygar Kanunu’nun 96. unsurunda, federasyonların, kuruluş hedefleri birebir olan en az beş derneğin, emellerini gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir ortaya gelmeleri suretiyle kurulacağı; her federasyonun bir tüzüğünün bulunacağı kararına yer verilmiştir.
5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 2. unsurunda, üst kuruluşun, derneklerin oluşturduğu hukukî kişiliği bulunan federasyonları ve federasyonların oluşturduğu konfederasyonları tabir ettiği belirtilmiş, tıpkı Kanun’un 36. unsurunda ise, Kanun kararlarının, derneklerin şubeleri, dernek ve vakıfların üst kuruluşları hakkında da ceza kararları ile birlikte uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Buna göre, dernek federasyonlarının, sadece direkt federasyonu ilgilendiren konularda ve kendi üyesi olan derneklerin ortak menfaatini ihlal eden düzenlemelere karşı dava açma ehliyeti bulunmaktadır.
Davacı Federasyonun Tüzüğü incelendiğinde, özel gereksinimlilerin eğitimi konusundaki meseleleri tahlile, Türk ulusal eğitim sisteminin gelişmesine katkı sunma, özel eğitim kurumlarının menfaatlerini muhafaza ve bu kurumların eğitim, öğretim ile idare kalitelerini arttırmaya yönelik hizmet verme konularının federasyonun maksatları içinde sayıldığı görülmektedir.
Bu prestijle, davacı Federasyonun, dava konusu sürecin iptalinde yasal, şahsi ve aktüel bir menfaat ilgisinin bulunduğu kararına varıldığından, temyiz isteminin kabulü ile Daire sonucunın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Yargıcının açıklamaları dinlendikten ve evraktaki dokümanlar incelendikten daha sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ KIYMETLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin kesin kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Adabı Kanunu’nun 49. unsurunda yer alan;
“a) bakılırsav ve yetki haricinde bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka karşıt karar verilmesi,
c)Usul kararlarının uygulanmasında sonucu etkileyebilecek nitelikte yanılgı yahut eksikliklerin bulunması” sebeplerinden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar metot ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen tezler sonucun bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR kararı:
Açıklanan niçinlerle;
1.Davacının temyiz isteminin reddine,
2.Davanın ehliyet tarafından reddine ait Danıştay Sekizinci Dairesinin temyize mevzu 29/09/2021 tarih ve E:2021/5660, K:2021/4219 sayılı sonucunın ONANMASINA,
3.Kesin olarak, 14/03/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.