ÇOK DAHA DEMOKRATİK VE KAPSAYICI HALE GETİRDİK
“Milli Eğitimi bir ideolojik çatışma alanı olmaktan çıkaracağız.”
Argümanın tam aykırısı 2002 öncesi eğitim alanı ideolojik çatışma alanıydı. Son 20 yılda uyguladığımız siyasetlerle eğitim sistemini hayli daha demokratik ve kapsayıcı hale getirdik. 28 Şubat’tan kalan başörtüsü yasakları ve katsayı uygulaması üzere antidemokratik ve ideolojik uygulamaları bu vakitte sonlandırdık. İmam Hatip ortaokulunun kapatılmasını sağlayan ideolojik dayatmayı sonlandırarak bu okulları tekrar açtık. Müslüman toplumun Kur’an-ı Kerim, Hz. Peygamberimizin hayatı ve dini ayrıntıları öğrenme taleplerini birinci sefer tüm okullarda karşılayabilme imkanı getirdik. Eğitimi toplumun tüm bölümlerinin beklentilerini yansıtan bir yapıya kavuşturduk. Türkiye’de eğitim sistemini 2000’li yıllar öncesindeki ideolojik çatışma ve dayatmalardan kurtardık. özetlemek gerekirse, birinci kere eğitim sistemi toplumsal taleplere hassas ve demokratik hale geldi ve geçmişin ideolojik dayatmalarından kurtarıldı. Eğitim sistemi son 20 yılda daha eşit, kapsayıcı ve kaliteli hale geldi.
EĞİTİM KARTI ÇOCUKLARIN ETİKENLENMESİNE YOL AÇAR
“Eğitim Takviye Kartı ile anaokulundan üniversiteye kadar devlet okullarındaki muhtaçlık sahibi öğrencilerin kırtasiye, çanta, kıyafet muhtaçlıklarını ve internete erişimlerini fiyatsız karşılayacağız.”
aslına bakarsan gereksinim sahibi tüm öğrencilerimizi fiyatsız ders kitapları ve yardımcı kaynaklara ilaveten burslarla destekliyoruz. Öteki taraftan her türlü gereksinimlerini da karşılıyoruz. Lakin kart, karne üzere uygulamalar çocukların etiketlenmesine yol açtığı için aslına bakarsanız sıkıntılıdır. Takviye muhtaçlığı olan çocuklarımızın gereksinimlerini son 20 yıldır onları ayrıştırmadan aslına bakarsan gerçekleştiriyoruz. Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığımız da bu mevzuda epey sayıda takviye programı uyguluyor.
4 MİLYAR KİTABI FİYATSIZ DAĞITTIK
“Okul öncesi, ilköğretim ve orta öğretimdeki tüm öğrencilere yardımcı kitaba muhtaçlık duymayacak biçimde ders kitaplarını mahallî esnafa ve iktisada katkıda bulunacak biçimde fiyatsız temin edeceğiz.”
Bu sav o kadar belirsizlikler içeriyor ki sıkıntıdan fazla örtülü farklı bir gündem varmış hissi uyandırıyor. aslına bakarsanız tüm ders kitapları ve yardımcı kaynakları fiyatsız temin ediyoruz. 20 yıldan beri tüm kademelerdeki öğrencilerimize ders kitaplarını fiyatsız sağlıyoruz. Bu müddette 4 milyara yakın kitap öğrencilerimize fiyatsız dağıtıldı. Öbür taraftan eğitime temel olan ders kitaplarının yanında bu yıl 160 milyona yakın yardımcı kaynağı da fiyatsız biçimde tüm öğrencilerimize ulaştırdık. Bu yolla tüm öğrenci ve öğretmenlerimize yeni kaynaklar üretiyor ve fiyatsız dağıtıyoruz. Ve bunu yaparken hiç bir öğrenci ayrımı da yapmıyoruz, ders kitapları ve yardımcı kaynakları tüm öğrencilerimize dağıtıyoruz. Burada ne sorun görmüşler ki muğlak tabirlerle güya tahlil üretmeye çalışmışlar.
TÜRKİYE DİJİTALLEŞMEDE ÖRNEK ÜLKE POZİSYONUNA ULAŞTI
“MEB’i dijitalleştirecek ve eğitim teknolojilerinin geliştirilmesinde öncü ve ön açıcı bir kurum haline getireceğiz.”
Türkiye, eğitimde dijitalleşme konusunda son 20 yılda aslına bakarsan örnek bir ülke pozisyonuna ulaştı. Salgın devrinde eğitimlerimizi dijital platformlar aracılığıyla kesintisiz sürdürebilen birkaç ülkeden birisi olduk. Eğitim Bilişim Ağı (EBA) na ilaveten son bir yılda üç yeni dijital platform geliştirdik. Öğrencilerden daha sonra geliştirdiğimiz yeni Öğretmen Bilişim Ağı (ÖBA) ile artık öğretmenlerimizin mesleksel ve şahsi gelişimlerini de dijital platformlardan destekliyoruz. Bu uygulama yardımıyla 2020 yılında öğretmen başına düşen 44 saatlik eğitim saatini 2022 yılında 250 saate yükselttik. Başka taraftan bilhassa tüm dünyada kişiselleştirilmiş eğitime odaklanılırken bu alanda da yeni bir dijital platform olan Öğrenci/Öğretmen Dayanak Sistemi (ÖDS) ni geliştirerek 2022 yılında uygulamaya koyduk. Ayda 15 milyon öğrenci ve öğretmenin kullandığı ÖDS’yi daima geliştirmeye devam ediyoruz. Öbür taraftan 2022 yılında geliştirdiğimiz Matematik Dijital Platformu ile matematiğin çarçabuk öğrenilmesine dayanak oluyoruz. 2023 yılında üç yeni dijital platform daha geliştirerek eğitim sistemimize kazandıracağız. Bunlar Türkçe Dijital Platformu, İngilizce Dijital Platformu ve tüm halk eğitim kurslarına uzaktan erişim imkanı getirecek olan Halk Eğitim Merkezi Bilişim Ağı (HEMBA) dır. özetlemek gerekirse yeni kurduğumuz yeni dijital platformlarla da yalnız öğrencilerimizi değil öğretmen ve velilerimizi de destekliyoruz. Tüm eğitim kademelerimizde en kuvvetli dijital altyapı ve varlıklı içeriklere sahip ülkelerden biri pozisyonundayız.
ÇALIŞAN, ÇALIŞMAYAN AYRIMI YAPILMIYOR
“Okul öncesi eğitimi çalışan ebeveynlerin gereksinimlerini da gözeterek “tam gün tam destek” prensibi çerçevesinde düzenleyeceğiz.”
Okul öncesi eğitim en kritik eğitim kademelerinin başında gelmektedir. Okul öncesi eğitim yalnızca bilişsel maharetleri değil ayrıyeten bilişsel olmayan marifetleri de geliştiren ve güçlendiren bir eğitim kademesi olduğu için uzun vadeli getirisi azamî yatırım maliyeti en az olan bir eğitim kademesidir. Bu niçinle Bakanlık olarak son bir yılda öncelik verdiğimiz alanların başında okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması gelmektedir. Bakanlığımız çalışan-çalışmayan ebeveyn ayrımı yapmaksızın tüm çocuklarımızın okul öncesi eğitime ulaşması maksadıyla çalışmalarını yürütmektedir. Hal bu biçimdeyken, erken çocukluk eğitiminin yalnızca “çalışan ailelerin çocuklarının bakım yeri” olarak görülmesi bu eğitim kademesi için yapılacak en büyük haksızlıktır.
HER YÜZ ÇOCUĞUN 99’U OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ALIYOR
“Altyapıları oluşturarak okul öncesi eğitimi 1 yıl mecburî tutarak fiyatsız sağlayacak ve isteğe bağlı olarak 3 yaş ve üzerine erken çocukluk eğitimi imkanı sunacağız.”
2022 yılında bir yıl üzere kısa müddette 6 bin 4 anaokulu kapasitesi oluşturduk ve 5 yaşta okullaşma oranını %65’den %99’a yükselttik. 2000’li senelerda bu oran yalnızca %11’di. ötürüsıyla 5 yaşta isteyen her öğrencimizin en az bir yıl okul öncesi eğitim alabileceği altyapıyı esasen oluşturduk. Türkiye’de okul öncesi eğitim bizim vaktimizde yaygınlaştı. 2000’li yılların başında her 100 çocuğun yalnızca 11’i okul öncesi eğitim alırken bugün 99 çocuğumuz bu eğitimi alıyor. 3 yaş ve 4 yaşta eğitime iştiraki da büyük ölçüde artırdık. ötürüsıyla bu sav da yapılanları ve gelişmeleri göz gerisi eden, aslına bakarsanız yapılmışı yapılacak olarak gösteren bir tez.
YÜZDE 90’I İMTİHANSIZ YERLEŞİYOR
“Ortaöğretime geçişlerde imtihan odaklı değil süreç odaklı bir sistemi geliştirecek, öğrencinin tahsil sürecindeki notlarını, performansını, ilgisini, yeteneğini ve maharetlerini dikkate alarak fırsat eşitliği ve adaleti çerçevesinde bir yönlendirme yapacağız. Liselere Giriş İmtihanlarında yıldan yıla değişen uygulamalara son verecek, LGS imtihanını süreç ortasında kaldıracağız.”
Liseye geçişte aslına bakarsanız öğrencilerin %90’ı imtihansız bir biçimde kayıt bölgelerindeki, yani kendilerine yakın okullara yerleşebiliyor. Liseye geçenlerin yalnızca yaklaşık %10’u imtihan puanı ile bir liseye yerleşiyorlar. Bir öbür deyişle imtihansız okullara yerleşmede memnuniyet arttıkça imtihan esasen giderek bedelini yitiriyor. Son yerleştirmede imtihansız okullara yerleşen öğrencilerin %94’ü birinci üç tercihinden birisine yerleşti. %55’i ise birinci tercihine yerleşti. Aslında bu bilgiler bile geliştirilen sistemin ne kadar başarılı olduğunu gösteriyor. Sistem yıldan yıla değiştirilmediği üzere daima uygunlaştırılarak memnuniyet daima artırılıyor. Burada kelam konusu tezin örtük maksadına da dikkat çekmek isterim. LGS imtihanı kaldırıldığında nasıl bir yerleştirme sistematiği geliştirileceği ve bunun tüm velilerin adalet hissini zedelemeden nasıl başarılacağı karşılıksız bırakılıyor. Bunu açıklasınlar da retoriğin ötesinde gerçeklerle örtüşen nasıl bir formül uygulayacaklarmış bir nazaranlim.
SİSTEMİN BAŞIRISI SÜRECİN KALİTESİNE BAĞLI
“Eğitim kademelerinin müddetleri ile ilgili de esaslı değişiklik öneriliyor: “Zorunlu eğitimi 1 yılı okul öncesi eğitim, 5 yılı ilkokul, 4 yılı ortaokul, 3 yılı ise lise olmak üzere 1+5+4+3 halinde uygulayacağız.”
Eğitim sisteminin başarısı, kademelerin sayısı ya da mühletine değil sürecin kalitesine bağlıdır. Eğitim kademelerinin müddeti ile ilgili tasarruflar ekseriyetle örtük siyasi emellerin tabiri olmuştur. Yakın tarihimizde 8 yıllık kesintisiz eğitim üzere bunun açık örneklerini görmekteyiz. Hem sistemde daima değişiklik yapılmasından şikayet edeceksiniz birebir vakitte kendiniz rasyonel bir karşılığı olmayan esaslı değişiklikler önereceksiniz. Bu tam bir tutarsızlıktır.
LİSELERİN ÜÇ YILA İNDİRİLMESİ 10 YIL ÖĞRETMEN ATANAMAMASINA YOL AÇACAKTIR
“Öğretmen atamaları ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısı ile ilgili de teklifler bulunuyor: Ataması yapılmayan öğretmen havuzunu eriteceğiz. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısını OECD ortalamasına ulaşmayı hedefleyeceğiz.”
Bakanlık olarak her bir kurum için öğretmen normu ve gereksinimini daima takip ediyoruz. MEB her yıl bu bilgileri kullanarak gereksinimi olan branşlarda öğretmen ataması gerçekleştiriyor. Bu kapsamda 2000’li senelerda öğretmen sayısı 500 binler düzeyinde iken 750 bin öğretmen ataması yapılarak bu sayı 1,2 milyona çıkartılmıştır. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı birinci sefer OECD ortalamasına ulaştı. 2002 yılı prestijiyle ilköğretimde 28, ortaöğretimde 22 olan öğretmen başına öğrenci sayısı 2022 yılında ilköğretimde 15’e ortaöğretimde ise 13’e indi. Burada epey kıymetli bir detay var. Ülkemizde son 20 yılda öğrenci sayısında devasa artışa karşın öğretmen başına düşen öğrenci sayısı OECD ortalamasına ulaştırılabilmiştir. Bunu başaran ülke sayısı fazlaca azdır. Türkiye bunu başarmıştır. Öğretmen atama sayılarının siyasi gereç haline getirilmesi en başta bu mesleği yapan öğretmenler için büyük bir haksızlıktır. Ayrıyeten evvelki tekliflerinde bulunan 1+5+4+3 sistemi önerisi öğretmen atamasına dönük planlamaları da kökten sarsacak mahiyettedir. Başka taraftan, teklifler kendi ortasında tutarsızlık göstermektedir. Liselerin dört yıldan üç yıla düşürülmesi bir taraftan yaklaşık 85.000 öğretmeni norm fazlası yaparken başka taraftan en az 10 yıl liselere yeni öğretmen atanamamasına yol açacaktır. Bu durumda sav edilen ataması yapılmayan öğretmen havuzu nasıl eritilecektir? Bu bile geliştirilen tekliflerin bir birleri ile dengeli olmadığını, tekliflerin nelere yol açabileceğinin hesaplanmadığını göstermektedir.
ÜNVANLARI GERİ Mİ ALINACAK?
“Öğretmenlerimizin kurumsal ve toplumsal niteliği ve saygınlığını artırmayı temel önceliğimiz yapacağız. Öğretmenlik Meslek Yasasını değiştirecek, öğretmenlerin özlük haklarını güzelleştirecek, öğretmenleri öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen biçiminde gruplayan uygulamaya son vereceğiz.”
Bu teklifler de retorikten öteye geçmiyor. 14 Şubat 2022’de çıkarılan Öğretmenlik Meslek Kanunu ile öğretmenliğin özel bir ihtisas mesleği olduğu birinci kere vurgulandı ve bir daha birinci sefer öğretmene mahsus özel bir kanun düzenlenerek öğretmenlerimize verilen açık bedel bir kere daha vurgulanmış oldu. Çalışma şartları, işin mahiyeti ve öteki birfazlaca konu açısından devlet memurlarından ayrılan öğretmenlerin tüm süreçlerini kapsayan müstakil bir kanun çıkarıldı. bu biçimdece 60 yıldır birfazlaca siyaset evrakında yer bulan bir gayeye ulaştık. Dünyanın birfazlaca ülkesinde öğretmenlik mesleğine giriş ve meslekte ilerlemeye ait düzenlemeler mevcut. Meslek uygulamasının gayesi öğretmenleri gruplandırmak değil, tam bilakis öğretmenin artan kıdeminin yanında katıldığı mesleksel gelişim çalışmalarını özlük haklarıyla desteklemektir. Kanunla birlikte, 2023 yılında 583 bin 653 öğretmenimiz uzman yahut başöğretmen oldular. 10 yıllık kıdeme sahip uzman öğretmenlerimize yaklaşık 2 bin 400 TL, uzman öğretmen olduktan daha sonra 10 yıllık kıdeme sahip başöğretmenlerimize ise 4 bin 900 TL ek düzgünleştirme yapılmasını sağladık. Öbür taraftan bu sürece %99 iştirakin olması öğretmenlerimizin de bu süreçten ne kadar mutlu olduklarını gösteriyor. İnşallah yeni güzelleştirmelerle öğretmenlerimizi desteklemeye devam edeceğiz.
20 YILDA YAPILANLARIN GÖRMEZDEN GELİNMESİ
“Eğitim kurum ve süreçlerini cinsiyet, etnik köken, din, lisan, yerleşim yeri, sıhhat durumu, sosyo-ekonomik şartları ayırt etmeden, fırsat eşitliği ve adaletini ve her insanın nitelikli eğitim hakkını garanti altına alan kapsayıcı bir anlayışla düzenleyeceğiz.”
Bu sav son 20 yılda bu kapsamda yapılanların görmezden gelinmesinden öbür bir şey değildir. Aslında bu argüman şu anda gelinen noktayı değil, tamda 2000’li yılların başındaki resmi betimliyor. Eğitimde fırsat eşitliği olabilmesinin birinci etabı eğitime erişebilmektir. Açıkça belirtmek gerekir ki, Türkiye 2000’li senelera girerken, eğitimde kitleselleşme ve evrenselleşme açısından bilhassa OECD ülkelerinin çok gerisinde kalmıştır. Birfazlaca OECD ülkesi kelam konusu evrenselleşme sürecini 1950’li senelerda büyük ölçüde tamamlayarak kalite süreçlerine odaklanmaya başlarken Türkiye’nin bu sürece geçişi epey daha geç olmuştur. Bu tez sahipleri evvela Türkiye’nin bu 70 yıllık gecikmesini açıklamalıdır. 2002 yılı ile birlikte başlayan periyot, eğitimde kitleselleşme ve eğitimin OECD ülkeleri ile rekabet edebilir hale gelmesi için dönüşümlerin başladığı ve gerçekleştirildiği tarihi bir periyot olmuştur.
Bu devir boyunca eğitimde çabucak her göstergede epey büyük gelişmeler yaşanmıştır. İlköğretim haricindeki tüm eğitim kademelerinde erişim sorunu olduğu için bu devrin başlangıç evresinde eğitime erişimin artırılmasına yük verilmiştir. Bilhassa okullaşma oranlarının nispeten düşük kaldığı vilayet ve bölgeler evvelandirilerek yeni okullar ve yeni derslikler yapılmıştır. Bu süreçte sorunun kaynağına inme hamaseti gösterilmiş, yatırımlar Türkiye’nin yalnızca bir bölgesinde ağırlaşmamış, tüm bölgeleri kapsayacak biçimde gerçekleştirilmiştir. Geçmişte okullaşma sorunları ile anılan vilayet ve bölgelerde okullaşma oranları öteki bölgelerle benzeri düzeylere ulaşmıştır. bu biçimdece eğitimde kitleselleşmenin yurt sathına homojen bir biçimde yaygınlaştırılması sağlanmıştır.
Türkiye üzere büyük ölçekli bir eğitim sisteminde eğitime erişimin artırılması büyük yatırımların yapılmasını gerektirmektedir. Bu dönüşümü gerçekleştirebilmek ismine okul sayıları ve derslik sayılarını artırmak maksadıyla devasa yatırımlar yapıldı. bu vakitte yapılan yatırımların istikrarlı bir büyüme sağlayacak biçimde yönetilmesi de ayrıyeten kıymetlidir. Bu süreçte yapılan yatırımlar bilhassa dezavantajlı bölgeleri evvelandirerek farkların azalması sağlanmıştır. Bu öylesine dinamik bir devirdir ki yapılan yatırımlar fazlaca kısa bir süre içerisinde sonuçlara da yansımaya başlamıştır. bu biçimdece, okul evvelden yükseköğretime kadar eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranları kıymetli oranda artmıştır. Örneğin, 2000’li senelerda yaklaşık yüzde 11 düzeyinde olan 5 yaş okul öncesi eğitimde okullaşma oranı bugün yüzde 99’a; ilkokulda yüzde 99,63’e; ortaokulda yüzde 99,44’e; yüzde 44 düzeyinde olan ortaöğretimde okullaşma oranı ise bugün yüzde 97’ye ulaşmıştır. Cumhuriyet tarihinde birinci kere eğitim kademelerinin tamamında okullaşma oranları %97’nin üzerine çıkmıştır. Şayet son 20 yılda yapılan yatırımlar yapılmamış olsaydı ülkemiz Cumhuriyetin ikinci yüzyılını, yani Türkiye Yüzyılını ıskalayacaktı.
KIZLARIN OKULLAŞMA ORANI YÜZDE 99
“Kız çocuklarının eğitimle buluşturulmasına özel vurgu yapılıyor: “Kız çocukların okullaşma ve okula devam oranını artıracak her türlü çabayı gösterecek, gerekli dayanak ve teşvikleri sağlayacağız.”
Hakikaten inanılır üzere değil. Tüm bu tezler son 20 yılda ülkemizde eğitimde gerçekleşen dönüşüme gözlerini kapatmış. Ya kasıtlı bir biçimde ya da daha acınası bir biçimde gördükleri biçimde görmemezlikten gelme eforundan öteki bir şey değil bu tez. Bu argüman son 20 yılda bu hedefle gece gündüz demeden çalışan eğitim topluluğumuzun emeklerine karşı da saygısızlıktır. Tüm bu sıkıntılar son 20 yılda çözüldü. Bunu OECD raporları görüyor, fakat içerdeki kimi kesitler görmezlikten geliyor. Son 20 yıldaki eğitim seferberliği cinsiyetler içindeki farklılıkların da azalmasına fazlaca kıymetli katkı sağladı. Gerçekten 2000’li yılların başlarında ilkokul çağında yaklaşık 1 milyon kız çocuğu okul haricinde kalmıştır. Erkeklerle ortalarında yaklaşık yüzde 7’lik fark bulunurken bölge ve vilayet bazlı bakıldığında daha vahim bir tablo ortaya çıkmaktadır: birtakım vilayetlerde 6-14 yaş içindeki kız çocuklarının yüzde 50’sinin okul haricinde olduğu görülmektedir. Bu sorunun tahlili için devrin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti hükümetleri tarafınca hareket planları, ulusal ve milletlerarası projeler ve çeşitli toplumsal siyaset uygulamaları hayata geçirildi. Bir taraftan yeni okullar ve derslikler inşa edilirken başka taraftan farkındalığı artırmak ismine bahisle ilgili toplumsal seferberlik çalışmaları yürütüldü. En kıymetlisi başörtüsü yasakları kaldırıldı. Yürürlüğe alınan hayli sayıda toplumsal siyasetin istikrarlı bir biçimde uygulamada kalması sağlandı. Bu kapsamda mesela ekonomik münasebetlerle kız çocuklarını okula gönderemeyen ailelere Kurallı Eğitim Yardımı (ŞYT)yapıldı. Dezavantajlı çocuklarımızın ve kız çocuklarımızın eğitime erişimlerini desteklemek ve eğitimde fırsat eşitliğini güçlendirmek için 20 yılda 525 Milyar TL toplumsal yardım yapıldı. Öbür taraftan 2012 yılında 4+4+4 eğitim reformuyla bir arada mecburî eğitimin 12 yıla çıkarılması sonucunda bugün ilköğretimden ortaöğretime kız çocuklarının okullaşma sorunu büyük ölçüde çözüldü. Bugün ilköğretimde kız çocuklarının okullaşması yüzde 99’lar düzeyindedir. Ortaöğretimde 2000’lerin başında yalnızca yüzde 39,2 olan kız çocuklarının okullaşma oranı bugün yüzde 96’lara ulaşmıştır. Yükseköğretimde de gibisi bir güzelleşme yaşandı. Örneğin, 2007 yılında 18-22 yaş adamların net yükseköğretim okullaşma oranı yüzde 22,4 ve kızların oranı ise yüzde 19,7 idi. Bugün bu oranlar erkekler için yüzde 40,5 iken, kızlar için yüzde 46,3 düzebir daha yükselmiştir. Bulgular, tüm eğitim kademelerinde kız çocuklarının okullaşma oranlarının pek yükseldiğini göstermektedir. Kız çocuklarının okullaşmasına yönelik yapılan çalışmaların olumlu sonuçlarıni ulusal ve memleketler arası performans imtihanlarında da görüyoruz. Hem ulusal olarak gerçekleştirilen LGS ve YKS tıpkı vakitte milletlerarası olarak yapılan TIMSS ve PISA üzere imtihanlarda kız öğrencilerin performansının daima yükseldiği, dahası bu imtihanlarda kız çocukların erkek çocuklarına nazaran başarılı performanslarındaki süreklilik dikkat çekmektedir. Bu durum Türkiye’de geçmiş senelerda dezavantajlı durumda bırakılan kız çocuklarına yönelik son 20 yılda uygulanan siyasetlerin artık bu ülkede kız çocuklarının eğitim meselesini kökünden çözdüğünü göstermektedir.
ÜCRETSİZ YEMEK UYGULAMASI KESİNTİSİZ DEVAM EDİYOR
“Devlet okullarındaki öğrencilere fiyatsız süt, su ve öğlen yemeği vereceğiz.”
Eğitimde fırsat eşitliği hayli kapsayıcı toplumsal siyasetleri gerektirir. Bunlarla ilgili somut bir teklif geliştirmeden yalnızca süt, su ve yemek konusu ile ilgili problemlerden bahsetmek alandan ne kadar kopuk olduklarının da bir öteki işareti. Son 20 yılda yukarda değindiğim yatırımlar ve dönüşümlerin odak noktasını eğitimde fırsat eşitliği oluşturmaktadır. Eğitimde fırsat eşitsizliklerinden en çok etkilenenler sosyoekonomik düzeyleri dezavantajlı olanlar ve kız çocuklarıdır. İşte bu sorun son 20 yılın ana siyaset alanını oluşturmuştur. Bilhassa bu kümeleri desteklemek üzere Kaideli Eğitim Yardımlarından burs imkanlarına, fiyatsız taşımadan fiyatsız yemek imkanlarına, fiyatsız ders kitaplarından fiyatsız yardımcı kaynaklara kadar fazlaca sayıda toplumsal siyaset son 20 yılda kesintisiz bir biçimde uygulanmıştır. Bu dayanakların bugünkü maliyeti biraz öncede değindiğim üzere 525 Milyar TL’dir. Bu toplumsal siyasetlerin istikrarlı bir biçimde uygulanmasıyla eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranları %97’nin üzerine çıkartılmıştır. Öteki taraftan şu anda 1,8 milyon öğrenci fiyatsız yemek imkanından yararlanırken bu sayıyı 2023 yılında 5 milyona çıkartacağımızı söz etmiştik. Bunun birinci kademesini 6 Şubat’ta ikinci devrin başlamasıyla birinci sefer tüm okul öncesi eğitim öğrencilerine fiyatsız öğlen yemeği vererek başlıyoruz. daha sonra bu imkanı kademeli bir biçimde yaygınlaştıracağız.
2 BİN 325 KÖY OKULU AÇTIK
“Kapatılan köy okullarını bir daha açacak, taşımalı eğitim uygulamasına son vereceğiz.”
Bu teklif de yapılanları görmezlikten gelen ve aslına bakarsanız yapılanı bir daha yapılacaklar listesinde göstermeye çalışan bir durum. 2022 yılında esasen köy okullarını açmaya başladık ve 2.325 köy okulunu açtık. Öteki taraftan köy okullarına bir ek yaparak tüm köy okullarına halk eğitim merkezi kurarak köydeki vatandaşlarımızın tarımdan hayvancılığa, el sanatlarından istihdam marifetlerini artırmaya yönelik istedikleri kursları alabilmelerini sağladık. Yalnızca 2022 yılında bu kurslardan 170 bin vatandaşımız yararlandı. Bu okulların açılışını da Sayın Cumhurbaşkanımızın teşrifleriyle Külliyede gerçekleştirdik. Yani duymamaları, görmemeleri mümkün değil. 2023 yılında Mart ayının sonunda da 10 hane ve üzeri yerleşime sahip tüm köy okullarını açacağız. Bir öteki deyişle bunlar yeni teklif olamaz, esasen yaptık, yapıyoruz.
2022 YILINDA 7 MİLYAR BÜTÇE GÖNDERDİK
“Her okula Ulusal Eğitim Bakanlığınca denetlenecek okul temelli bir bütçe verecek, okullara öğrenci başına kaynak aktaracağız. Okul Aile Birliği ismi altında bağış, yardım ve gibisi suistimale açık ödemeleri kaldıracağız.”
Bu teklif de öbür teklifler üzere esasen yapılanı yapılacak üzere gösterme eforundan öbür bir şey değil. Her eğitim-öğretim yılında aslına bakarsanız okullarımıza bütçe gönderiliyordu. 2022 yılında okul temelli bütçeye dayalı yeni bir sistematik geliştirerek okullarımızın paklık, kırtasiye, küçük tamir ve donatım gereksinimlerini karşılamak üzere birinci sefer tüm okullarımıza muhtaçlığı fazla olana daha fazla olmak üzere direkt bütçe gönderdik. 2022 yılında bu kapsamda 7 Milyar TL bütçe gönderdik ve okullarımızı hayli daha kuvvetli hale getirdik. Bağış yardım üzere savlar da giderek azaldı. Bu kapsamdaki tüm argümanları da ayrıntılı bir biçimde inceleyerek gerekli süreçleri yaptık. Bu uygulamamızı devam ettirerek okullarımızın kendi muhtaçlıklarını karşılama kapasitesini artırmaya devam ediyoruz.
MESLEK LİSELERİNİN ÜRETİM KAPASİTESİ 10 KAT ARTTI
“Bütün Organize Sanayi Bölgelerine dalların gereksinimleri doğrultusunda yatılı Mesleksel ve Teknik Liseler açacak, bu okulları, Ulusal Eğitim Bakanlığı ve Organize Sanayi Bölgesi idaresiyle işbirliği ortasında yöneteceğiz.”
“Milli Eğitimi bir ideolojik çatışma alanı olmaktan çıkaracağız.”
Argümanın tam aykırısı 2002 öncesi eğitim alanı ideolojik çatışma alanıydı. Son 20 yılda uyguladığımız siyasetlerle eğitim sistemini hayli daha demokratik ve kapsayıcı hale getirdik. 28 Şubat’tan kalan başörtüsü yasakları ve katsayı uygulaması üzere antidemokratik ve ideolojik uygulamaları bu vakitte sonlandırdık. İmam Hatip ortaokulunun kapatılmasını sağlayan ideolojik dayatmayı sonlandırarak bu okulları tekrar açtık. Müslüman toplumun Kur’an-ı Kerim, Hz. Peygamberimizin hayatı ve dini ayrıntıları öğrenme taleplerini birinci sefer tüm okullarda karşılayabilme imkanı getirdik. Eğitimi toplumun tüm bölümlerinin beklentilerini yansıtan bir yapıya kavuşturduk. Türkiye’de eğitim sistemini 2000’li yıllar öncesindeki ideolojik çatışma ve dayatmalardan kurtardık. özetlemek gerekirse, birinci kere eğitim sistemi toplumsal taleplere hassas ve demokratik hale geldi ve geçmişin ideolojik dayatmalarından kurtarıldı. Eğitim sistemi son 20 yılda daha eşit, kapsayıcı ve kaliteli hale geldi.
EĞİTİM KARTI ÇOCUKLARIN ETİKENLENMESİNE YOL AÇAR
“Eğitim Takviye Kartı ile anaokulundan üniversiteye kadar devlet okullarındaki muhtaçlık sahibi öğrencilerin kırtasiye, çanta, kıyafet muhtaçlıklarını ve internete erişimlerini fiyatsız karşılayacağız.”
aslına bakarsan gereksinim sahibi tüm öğrencilerimizi fiyatsız ders kitapları ve yardımcı kaynaklara ilaveten burslarla destekliyoruz. Öteki taraftan her türlü gereksinimlerini da karşılıyoruz. Lakin kart, karne üzere uygulamalar çocukların etiketlenmesine yol açtığı için aslına bakarsanız sıkıntılıdır. Takviye muhtaçlığı olan çocuklarımızın gereksinimlerini son 20 yıldır onları ayrıştırmadan aslına bakarsan gerçekleştiriyoruz. Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığımız da bu mevzuda epey sayıda takviye programı uyguluyor.
4 MİLYAR KİTABI FİYATSIZ DAĞITTIK
“Okul öncesi, ilköğretim ve orta öğretimdeki tüm öğrencilere yardımcı kitaba muhtaçlık duymayacak biçimde ders kitaplarını mahallî esnafa ve iktisada katkıda bulunacak biçimde fiyatsız temin edeceğiz.”
Bu sav o kadar belirsizlikler içeriyor ki sıkıntıdan fazla örtülü farklı bir gündem varmış hissi uyandırıyor. aslına bakarsanız tüm ders kitapları ve yardımcı kaynakları fiyatsız temin ediyoruz. 20 yıldan beri tüm kademelerdeki öğrencilerimize ders kitaplarını fiyatsız sağlıyoruz. Bu müddette 4 milyara yakın kitap öğrencilerimize fiyatsız dağıtıldı. Öbür taraftan eğitime temel olan ders kitaplarının yanında bu yıl 160 milyona yakın yardımcı kaynağı da fiyatsız biçimde tüm öğrencilerimize ulaştırdık. Bu yolla tüm öğrenci ve öğretmenlerimize yeni kaynaklar üretiyor ve fiyatsız dağıtıyoruz. Ve bunu yaparken hiç bir öğrenci ayrımı da yapmıyoruz, ders kitapları ve yardımcı kaynakları tüm öğrencilerimize dağıtıyoruz. Burada ne sorun görmüşler ki muğlak tabirlerle güya tahlil üretmeye çalışmışlar.
TÜRKİYE DİJİTALLEŞMEDE ÖRNEK ÜLKE POZİSYONUNA ULAŞTI
“MEB’i dijitalleştirecek ve eğitim teknolojilerinin geliştirilmesinde öncü ve ön açıcı bir kurum haline getireceğiz.”
Türkiye, eğitimde dijitalleşme konusunda son 20 yılda aslına bakarsan örnek bir ülke pozisyonuna ulaştı. Salgın devrinde eğitimlerimizi dijital platformlar aracılığıyla kesintisiz sürdürebilen birkaç ülkeden birisi olduk. Eğitim Bilişim Ağı (EBA) na ilaveten son bir yılda üç yeni dijital platform geliştirdik. Öğrencilerden daha sonra geliştirdiğimiz yeni Öğretmen Bilişim Ağı (ÖBA) ile artık öğretmenlerimizin mesleksel ve şahsi gelişimlerini de dijital platformlardan destekliyoruz. Bu uygulama yardımıyla 2020 yılında öğretmen başına düşen 44 saatlik eğitim saatini 2022 yılında 250 saate yükselttik. Başka taraftan bilhassa tüm dünyada kişiselleştirilmiş eğitime odaklanılırken bu alanda da yeni bir dijital platform olan Öğrenci/Öğretmen Dayanak Sistemi (ÖDS) ni geliştirerek 2022 yılında uygulamaya koyduk. Ayda 15 milyon öğrenci ve öğretmenin kullandığı ÖDS’yi daima geliştirmeye devam ediyoruz. Öbür taraftan 2022 yılında geliştirdiğimiz Matematik Dijital Platformu ile matematiğin çarçabuk öğrenilmesine dayanak oluyoruz. 2023 yılında üç yeni dijital platform daha geliştirerek eğitim sistemimize kazandıracağız. Bunlar Türkçe Dijital Platformu, İngilizce Dijital Platformu ve tüm halk eğitim kurslarına uzaktan erişim imkanı getirecek olan Halk Eğitim Merkezi Bilişim Ağı (HEMBA) dır. özetlemek gerekirse yeni kurduğumuz yeni dijital platformlarla da yalnız öğrencilerimizi değil öğretmen ve velilerimizi de destekliyoruz. Tüm eğitim kademelerimizde en kuvvetli dijital altyapı ve varlıklı içeriklere sahip ülkelerden biri pozisyonundayız.
ÇALIŞAN, ÇALIŞMAYAN AYRIMI YAPILMIYOR
“Okul öncesi eğitimi çalışan ebeveynlerin gereksinimlerini da gözeterek “tam gün tam destek” prensibi çerçevesinde düzenleyeceğiz.”
Okul öncesi eğitim en kritik eğitim kademelerinin başında gelmektedir. Okul öncesi eğitim yalnızca bilişsel maharetleri değil ayrıyeten bilişsel olmayan marifetleri de geliştiren ve güçlendiren bir eğitim kademesi olduğu için uzun vadeli getirisi azamî yatırım maliyeti en az olan bir eğitim kademesidir. Bu niçinle Bakanlık olarak son bir yılda öncelik verdiğimiz alanların başında okul öncesi eğitimin yaygınlaştırılması gelmektedir. Bakanlığımız çalışan-çalışmayan ebeveyn ayrımı yapmaksızın tüm çocuklarımızın okul öncesi eğitime ulaşması maksadıyla çalışmalarını yürütmektedir. Hal bu biçimdeyken, erken çocukluk eğitiminin yalnızca “çalışan ailelerin çocuklarının bakım yeri” olarak görülmesi bu eğitim kademesi için yapılacak en büyük haksızlıktır.
HER YÜZ ÇOCUĞUN 99’U OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ALIYOR
“Altyapıları oluşturarak okul öncesi eğitimi 1 yıl mecburî tutarak fiyatsız sağlayacak ve isteğe bağlı olarak 3 yaş ve üzerine erken çocukluk eğitimi imkanı sunacağız.”
2022 yılında bir yıl üzere kısa müddette 6 bin 4 anaokulu kapasitesi oluşturduk ve 5 yaşta okullaşma oranını %65’den %99’a yükselttik. 2000’li senelerda bu oran yalnızca %11’di. ötürüsıyla 5 yaşta isteyen her öğrencimizin en az bir yıl okul öncesi eğitim alabileceği altyapıyı esasen oluşturduk. Türkiye’de okul öncesi eğitim bizim vaktimizde yaygınlaştı. 2000’li yılların başında her 100 çocuğun yalnızca 11’i okul öncesi eğitim alırken bugün 99 çocuğumuz bu eğitimi alıyor. 3 yaş ve 4 yaşta eğitime iştiraki da büyük ölçüde artırdık. ötürüsıyla bu sav da yapılanları ve gelişmeleri göz gerisi eden, aslına bakarsanız yapılmışı yapılacak olarak gösteren bir tez.
YÜZDE 90’I İMTİHANSIZ YERLEŞİYOR
“Ortaöğretime geçişlerde imtihan odaklı değil süreç odaklı bir sistemi geliştirecek, öğrencinin tahsil sürecindeki notlarını, performansını, ilgisini, yeteneğini ve maharetlerini dikkate alarak fırsat eşitliği ve adaleti çerçevesinde bir yönlendirme yapacağız. Liselere Giriş İmtihanlarında yıldan yıla değişen uygulamalara son verecek, LGS imtihanını süreç ortasında kaldıracağız.”
Liseye geçişte aslına bakarsanız öğrencilerin %90’ı imtihansız bir biçimde kayıt bölgelerindeki, yani kendilerine yakın okullara yerleşebiliyor. Liseye geçenlerin yalnızca yaklaşık %10’u imtihan puanı ile bir liseye yerleşiyorlar. Bir öbür deyişle imtihansız okullara yerleşmede memnuniyet arttıkça imtihan esasen giderek bedelini yitiriyor. Son yerleştirmede imtihansız okullara yerleşen öğrencilerin %94’ü birinci üç tercihinden birisine yerleşti. %55’i ise birinci tercihine yerleşti. Aslında bu bilgiler bile geliştirilen sistemin ne kadar başarılı olduğunu gösteriyor. Sistem yıldan yıla değiştirilmediği üzere daima uygunlaştırılarak memnuniyet daima artırılıyor. Burada kelam konusu tezin örtük maksadına da dikkat çekmek isterim. LGS imtihanı kaldırıldığında nasıl bir yerleştirme sistematiği geliştirileceği ve bunun tüm velilerin adalet hissini zedelemeden nasıl başarılacağı karşılıksız bırakılıyor. Bunu açıklasınlar da retoriğin ötesinde gerçeklerle örtüşen nasıl bir formül uygulayacaklarmış bir nazaranlim.
SİSTEMİN BAŞIRISI SÜRECİN KALİTESİNE BAĞLI
“Eğitim kademelerinin müddetleri ile ilgili de esaslı değişiklik öneriliyor: “Zorunlu eğitimi 1 yılı okul öncesi eğitim, 5 yılı ilkokul, 4 yılı ortaokul, 3 yılı ise lise olmak üzere 1+5+4+3 halinde uygulayacağız.”
Eğitim sisteminin başarısı, kademelerin sayısı ya da mühletine değil sürecin kalitesine bağlıdır. Eğitim kademelerinin müddeti ile ilgili tasarruflar ekseriyetle örtük siyasi emellerin tabiri olmuştur. Yakın tarihimizde 8 yıllık kesintisiz eğitim üzere bunun açık örneklerini görmekteyiz. Hem sistemde daima değişiklik yapılmasından şikayet edeceksiniz birebir vakitte kendiniz rasyonel bir karşılığı olmayan esaslı değişiklikler önereceksiniz. Bu tam bir tutarsızlıktır.
LİSELERİN ÜÇ YILA İNDİRİLMESİ 10 YIL ÖĞRETMEN ATANAMAMASINA YOL AÇACAKTIR
“Öğretmen atamaları ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısı ile ilgili de teklifler bulunuyor: Ataması yapılmayan öğretmen havuzunu eriteceğiz. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısını OECD ortalamasına ulaşmayı hedefleyeceğiz.”
Bakanlık olarak her bir kurum için öğretmen normu ve gereksinimini daima takip ediyoruz. MEB her yıl bu bilgileri kullanarak gereksinimi olan branşlarda öğretmen ataması gerçekleştiriyor. Bu kapsamda 2000’li senelerda öğretmen sayısı 500 binler düzeyinde iken 750 bin öğretmen ataması yapılarak bu sayı 1,2 milyona çıkartılmıştır. Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı birinci sefer OECD ortalamasına ulaştı. 2002 yılı prestijiyle ilköğretimde 28, ortaöğretimde 22 olan öğretmen başına öğrenci sayısı 2022 yılında ilköğretimde 15’e ortaöğretimde ise 13’e indi. Burada epey kıymetli bir detay var. Ülkemizde son 20 yılda öğrenci sayısında devasa artışa karşın öğretmen başına düşen öğrenci sayısı OECD ortalamasına ulaştırılabilmiştir. Bunu başaran ülke sayısı fazlaca azdır. Türkiye bunu başarmıştır. Öğretmen atama sayılarının siyasi gereç haline getirilmesi en başta bu mesleği yapan öğretmenler için büyük bir haksızlıktır. Ayrıyeten evvelki tekliflerinde bulunan 1+5+4+3 sistemi önerisi öğretmen atamasına dönük planlamaları da kökten sarsacak mahiyettedir. Başka taraftan, teklifler kendi ortasında tutarsızlık göstermektedir. Liselerin dört yıldan üç yıla düşürülmesi bir taraftan yaklaşık 85.000 öğretmeni norm fazlası yaparken başka taraftan en az 10 yıl liselere yeni öğretmen atanamamasına yol açacaktır. Bu durumda sav edilen ataması yapılmayan öğretmen havuzu nasıl eritilecektir? Bu bile geliştirilen tekliflerin bir birleri ile dengeli olmadığını, tekliflerin nelere yol açabileceğinin hesaplanmadığını göstermektedir.
ÜNVANLARI GERİ Mİ ALINACAK?
“Öğretmenlerimizin kurumsal ve toplumsal niteliği ve saygınlığını artırmayı temel önceliğimiz yapacağız. Öğretmenlik Meslek Yasasını değiştirecek, öğretmenlerin özlük haklarını güzelleştirecek, öğretmenleri öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen biçiminde gruplayan uygulamaya son vereceğiz.”
Bu teklifler de retorikten öteye geçmiyor. 14 Şubat 2022’de çıkarılan Öğretmenlik Meslek Kanunu ile öğretmenliğin özel bir ihtisas mesleği olduğu birinci kere vurgulandı ve bir daha birinci sefer öğretmene mahsus özel bir kanun düzenlenerek öğretmenlerimize verilen açık bedel bir kere daha vurgulanmış oldu. Çalışma şartları, işin mahiyeti ve öteki birfazlaca konu açısından devlet memurlarından ayrılan öğretmenlerin tüm süreçlerini kapsayan müstakil bir kanun çıkarıldı. bu biçimdece 60 yıldır birfazlaca siyaset evrakında yer bulan bir gayeye ulaştık. Dünyanın birfazlaca ülkesinde öğretmenlik mesleğine giriş ve meslekte ilerlemeye ait düzenlemeler mevcut. Meslek uygulamasının gayesi öğretmenleri gruplandırmak değil, tam bilakis öğretmenin artan kıdeminin yanında katıldığı mesleksel gelişim çalışmalarını özlük haklarıyla desteklemektir. Kanunla birlikte, 2023 yılında 583 bin 653 öğretmenimiz uzman yahut başöğretmen oldular. 10 yıllık kıdeme sahip uzman öğretmenlerimize yaklaşık 2 bin 400 TL, uzman öğretmen olduktan daha sonra 10 yıllık kıdeme sahip başöğretmenlerimize ise 4 bin 900 TL ek düzgünleştirme yapılmasını sağladık. Öbür taraftan bu sürece %99 iştirakin olması öğretmenlerimizin de bu süreçten ne kadar mutlu olduklarını gösteriyor. İnşallah yeni güzelleştirmelerle öğretmenlerimizi desteklemeye devam edeceğiz.
20 YILDA YAPILANLARIN GÖRMEZDEN GELİNMESİ
“Eğitim kurum ve süreçlerini cinsiyet, etnik köken, din, lisan, yerleşim yeri, sıhhat durumu, sosyo-ekonomik şartları ayırt etmeden, fırsat eşitliği ve adaletini ve her insanın nitelikli eğitim hakkını garanti altına alan kapsayıcı bir anlayışla düzenleyeceğiz.”
Bu sav son 20 yılda bu kapsamda yapılanların görmezden gelinmesinden öbür bir şey değildir. Aslında bu argüman şu anda gelinen noktayı değil, tamda 2000’li yılların başındaki resmi betimliyor. Eğitimde fırsat eşitliği olabilmesinin birinci etabı eğitime erişebilmektir. Açıkça belirtmek gerekir ki, Türkiye 2000’li senelera girerken, eğitimde kitleselleşme ve evrenselleşme açısından bilhassa OECD ülkelerinin çok gerisinde kalmıştır. Birfazlaca OECD ülkesi kelam konusu evrenselleşme sürecini 1950’li senelerda büyük ölçüde tamamlayarak kalite süreçlerine odaklanmaya başlarken Türkiye’nin bu sürece geçişi epey daha geç olmuştur. Bu tez sahipleri evvela Türkiye’nin bu 70 yıllık gecikmesini açıklamalıdır. 2002 yılı ile birlikte başlayan periyot, eğitimde kitleselleşme ve eğitimin OECD ülkeleri ile rekabet edebilir hale gelmesi için dönüşümlerin başladığı ve gerçekleştirildiği tarihi bir periyot olmuştur.
Bu devir boyunca eğitimde çabucak her göstergede epey büyük gelişmeler yaşanmıştır. İlköğretim haricindeki tüm eğitim kademelerinde erişim sorunu olduğu için bu devrin başlangıç evresinde eğitime erişimin artırılmasına yük verilmiştir. Bilhassa okullaşma oranlarının nispeten düşük kaldığı vilayet ve bölgeler evvelandirilerek yeni okullar ve yeni derslikler yapılmıştır. Bu süreçte sorunun kaynağına inme hamaseti gösterilmiş, yatırımlar Türkiye’nin yalnızca bir bölgesinde ağırlaşmamış, tüm bölgeleri kapsayacak biçimde gerçekleştirilmiştir. Geçmişte okullaşma sorunları ile anılan vilayet ve bölgelerde okullaşma oranları öteki bölgelerle benzeri düzeylere ulaşmıştır. bu biçimdece eğitimde kitleselleşmenin yurt sathına homojen bir biçimde yaygınlaştırılması sağlanmıştır.
Türkiye üzere büyük ölçekli bir eğitim sisteminde eğitime erişimin artırılması büyük yatırımların yapılmasını gerektirmektedir. Bu dönüşümü gerçekleştirebilmek ismine okul sayıları ve derslik sayılarını artırmak maksadıyla devasa yatırımlar yapıldı. bu vakitte yapılan yatırımların istikrarlı bir büyüme sağlayacak biçimde yönetilmesi de ayrıyeten kıymetlidir. Bu süreçte yapılan yatırımlar bilhassa dezavantajlı bölgeleri evvelandirerek farkların azalması sağlanmıştır. Bu öylesine dinamik bir devirdir ki yapılan yatırımlar fazlaca kısa bir süre içerisinde sonuçlara da yansımaya başlamıştır. bu biçimdece, okul evvelden yükseköğretime kadar eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranları kıymetli oranda artmıştır. Örneğin, 2000’li senelerda yaklaşık yüzde 11 düzeyinde olan 5 yaş okul öncesi eğitimde okullaşma oranı bugün yüzde 99’a; ilkokulda yüzde 99,63’e; ortaokulda yüzde 99,44’e; yüzde 44 düzeyinde olan ortaöğretimde okullaşma oranı ise bugün yüzde 97’ye ulaşmıştır. Cumhuriyet tarihinde birinci kere eğitim kademelerinin tamamında okullaşma oranları %97’nin üzerine çıkmıştır. Şayet son 20 yılda yapılan yatırımlar yapılmamış olsaydı ülkemiz Cumhuriyetin ikinci yüzyılını, yani Türkiye Yüzyılını ıskalayacaktı.
KIZLARIN OKULLAŞMA ORANI YÜZDE 99
“Kız çocuklarının eğitimle buluşturulmasına özel vurgu yapılıyor: “Kız çocukların okullaşma ve okula devam oranını artıracak her türlü çabayı gösterecek, gerekli dayanak ve teşvikleri sağlayacağız.”
Hakikaten inanılır üzere değil. Tüm bu tezler son 20 yılda ülkemizde eğitimde gerçekleşen dönüşüme gözlerini kapatmış. Ya kasıtlı bir biçimde ya da daha acınası bir biçimde gördükleri biçimde görmemezlikten gelme eforundan öteki bir şey değil bu tez. Bu argüman son 20 yılda bu hedefle gece gündüz demeden çalışan eğitim topluluğumuzun emeklerine karşı da saygısızlıktır. Tüm bu sıkıntılar son 20 yılda çözüldü. Bunu OECD raporları görüyor, fakat içerdeki kimi kesitler görmezlikten geliyor. Son 20 yıldaki eğitim seferberliği cinsiyetler içindeki farklılıkların da azalmasına fazlaca kıymetli katkı sağladı. Gerçekten 2000’li yılların başlarında ilkokul çağında yaklaşık 1 milyon kız çocuğu okul haricinde kalmıştır. Erkeklerle ortalarında yaklaşık yüzde 7’lik fark bulunurken bölge ve vilayet bazlı bakıldığında daha vahim bir tablo ortaya çıkmaktadır: birtakım vilayetlerde 6-14 yaş içindeki kız çocuklarının yüzde 50’sinin okul haricinde olduğu görülmektedir. Bu sorunun tahlili için devrin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti hükümetleri tarafınca hareket planları, ulusal ve milletlerarası projeler ve çeşitli toplumsal siyaset uygulamaları hayata geçirildi. Bir taraftan yeni okullar ve derslikler inşa edilirken başka taraftan farkındalığı artırmak ismine bahisle ilgili toplumsal seferberlik çalışmaları yürütüldü. En kıymetlisi başörtüsü yasakları kaldırıldı. Yürürlüğe alınan hayli sayıda toplumsal siyasetin istikrarlı bir biçimde uygulamada kalması sağlandı. Bu kapsamda mesela ekonomik münasebetlerle kız çocuklarını okula gönderemeyen ailelere Kurallı Eğitim Yardımı (ŞYT)yapıldı. Dezavantajlı çocuklarımızın ve kız çocuklarımızın eğitime erişimlerini desteklemek ve eğitimde fırsat eşitliğini güçlendirmek için 20 yılda 525 Milyar TL toplumsal yardım yapıldı. Öbür taraftan 2012 yılında 4+4+4 eğitim reformuyla bir arada mecburî eğitimin 12 yıla çıkarılması sonucunda bugün ilköğretimden ortaöğretime kız çocuklarının okullaşma sorunu büyük ölçüde çözüldü. Bugün ilköğretimde kız çocuklarının okullaşması yüzde 99’lar düzeyindedir. Ortaöğretimde 2000’lerin başında yalnızca yüzde 39,2 olan kız çocuklarının okullaşma oranı bugün yüzde 96’lara ulaşmıştır. Yükseköğretimde de gibisi bir güzelleşme yaşandı. Örneğin, 2007 yılında 18-22 yaş adamların net yükseköğretim okullaşma oranı yüzde 22,4 ve kızların oranı ise yüzde 19,7 idi. Bugün bu oranlar erkekler için yüzde 40,5 iken, kızlar için yüzde 46,3 düzebir daha yükselmiştir. Bulgular, tüm eğitim kademelerinde kız çocuklarının okullaşma oranlarının pek yükseldiğini göstermektedir. Kız çocuklarının okullaşmasına yönelik yapılan çalışmaların olumlu sonuçlarıni ulusal ve memleketler arası performans imtihanlarında da görüyoruz. Hem ulusal olarak gerçekleştirilen LGS ve YKS tıpkı vakitte milletlerarası olarak yapılan TIMSS ve PISA üzere imtihanlarda kız öğrencilerin performansının daima yükseldiği, dahası bu imtihanlarda kız çocukların erkek çocuklarına nazaran başarılı performanslarındaki süreklilik dikkat çekmektedir. Bu durum Türkiye’de geçmiş senelerda dezavantajlı durumda bırakılan kız çocuklarına yönelik son 20 yılda uygulanan siyasetlerin artık bu ülkede kız çocuklarının eğitim meselesini kökünden çözdüğünü göstermektedir.
ÜCRETSİZ YEMEK UYGULAMASI KESİNTİSİZ DEVAM EDİYOR
“Devlet okullarındaki öğrencilere fiyatsız süt, su ve öğlen yemeği vereceğiz.”
Eğitimde fırsat eşitliği hayli kapsayıcı toplumsal siyasetleri gerektirir. Bunlarla ilgili somut bir teklif geliştirmeden yalnızca süt, su ve yemek konusu ile ilgili problemlerden bahsetmek alandan ne kadar kopuk olduklarının da bir öteki işareti. Son 20 yılda yukarda değindiğim yatırımlar ve dönüşümlerin odak noktasını eğitimde fırsat eşitliği oluşturmaktadır. Eğitimde fırsat eşitsizliklerinden en çok etkilenenler sosyoekonomik düzeyleri dezavantajlı olanlar ve kız çocuklarıdır. İşte bu sorun son 20 yılın ana siyaset alanını oluşturmuştur. Bilhassa bu kümeleri desteklemek üzere Kaideli Eğitim Yardımlarından burs imkanlarına, fiyatsız taşımadan fiyatsız yemek imkanlarına, fiyatsız ders kitaplarından fiyatsız yardımcı kaynaklara kadar fazlaca sayıda toplumsal siyaset son 20 yılda kesintisiz bir biçimde uygulanmıştır. Bu dayanakların bugünkü maliyeti biraz öncede değindiğim üzere 525 Milyar TL’dir. Bu toplumsal siyasetlerin istikrarlı bir biçimde uygulanmasıyla eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranları %97’nin üzerine çıkartılmıştır. Öteki taraftan şu anda 1,8 milyon öğrenci fiyatsız yemek imkanından yararlanırken bu sayıyı 2023 yılında 5 milyona çıkartacağımızı söz etmiştik. Bunun birinci kademesini 6 Şubat’ta ikinci devrin başlamasıyla birinci sefer tüm okul öncesi eğitim öğrencilerine fiyatsız öğlen yemeği vererek başlıyoruz. daha sonra bu imkanı kademeli bir biçimde yaygınlaştıracağız.
2 BİN 325 KÖY OKULU AÇTIK
“Kapatılan köy okullarını bir daha açacak, taşımalı eğitim uygulamasına son vereceğiz.”
Bu teklif de yapılanları görmezlikten gelen ve aslına bakarsanız yapılanı bir daha yapılacaklar listesinde göstermeye çalışan bir durum. 2022 yılında esasen köy okullarını açmaya başladık ve 2.325 köy okulunu açtık. Öteki taraftan köy okullarına bir ek yaparak tüm köy okullarına halk eğitim merkezi kurarak köydeki vatandaşlarımızın tarımdan hayvancılığa, el sanatlarından istihdam marifetlerini artırmaya yönelik istedikleri kursları alabilmelerini sağladık. Yalnızca 2022 yılında bu kurslardan 170 bin vatandaşımız yararlandı. Bu okulların açılışını da Sayın Cumhurbaşkanımızın teşrifleriyle Külliyede gerçekleştirdik. Yani duymamaları, görmemeleri mümkün değil. 2023 yılında Mart ayının sonunda da 10 hane ve üzeri yerleşime sahip tüm köy okullarını açacağız. Bir öteki deyişle bunlar yeni teklif olamaz, esasen yaptık, yapıyoruz.
2022 YILINDA 7 MİLYAR BÜTÇE GÖNDERDİK
“Her okula Ulusal Eğitim Bakanlığınca denetlenecek okul temelli bir bütçe verecek, okullara öğrenci başına kaynak aktaracağız. Okul Aile Birliği ismi altında bağış, yardım ve gibisi suistimale açık ödemeleri kaldıracağız.”
Bu teklif de öbür teklifler üzere esasen yapılanı yapılacak üzere gösterme eforundan öbür bir şey değil. Her eğitim-öğretim yılında aslına bakarsanız okullarımıza bütçe gönderiliyordu. 2022 yılında okul temelli bütçeye dayalı yeni bir sistematik geliştirerek okullarımızın paklık, kırtasiye, küçük tamir ve donatım gereksinimlerini karşılamak üzere birinci sefer tüm okullarımıza muhtaçlığı fazla olana daha fazla olmak üzere direkt bütçe gönderdik. 2022 yılında bu kapsamda 7 Milyar TL bütçe gönderdik ve okullarımızı hayli daha kuvvetli hale getirdik. Bağış yardım üzere savlar da giderek azaldı. Bu kapsamdaki tüm argümanları da ayrıntılı bir biçimde inceleyerek gerekli süreçleri yaptık. Bu uygulamamızı devam ettirerek okullarımızın kendi muhtaçlıklarını karşılama kapasitesini artırmaya devam ediyoruz.
MESLEK LİSELERİNİN ÜRETİM KAPASİTESİ 10 KAT ARTTI
“Bütün Organize Sanayi Bölgelerine dalların gereksinimleri doğrultusunda yatılı Mesleksel ve Teknik Liseler açacak, bu okulları, Ulusal Eğitim Bakanlığı ve Organize Sanayi Bölgesi idaresiyle işbirliği ortasında yöneteceğiz.”