Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Avrupa’da yayın yapan EU Reporter’a verdiği röportajda, Türkiye İktisat Modeli’nin Türk iktisadının dinamiklerini ve ülkeye mahsus faktörleri dikkate alan heterodoks bir yaklaşım sergilediğine dikkati çekti.
Söz konusu modeli tasarlarken, Kovid-19 salgınında ve salgın daha sonrasında yeni global ekonomik ortamın ortaya çıkardığı iç ve dış dinamikleri, jeostratejik şartları, geçmiş tecrübeleri ve fırsatlar üzere biroldukca parametreyi dikkate aldıklarını belirten Nebati, “Hedeflerimize ulaşmak için aksiyona geçerken özgür piyasa iktisadı prensiplerini gözetiyoruz” tabirlerini kullandı.
‘Türkiye’yi global tedarik zincirlerinde üst sıralara taşıyacak siyasetleri içeriyor’
Türkiye İktisat Modeli’nin hem makroekonomik finansal ve fiyat istikrarını eş vakitli olarak sağlamayı tıpkı vakitte Türk iktisadının sürdürülebilir ve sağlıklı büyümesini sağlamayı amaçladığını söz eden Nebati, “Yatırım, istihdam, üretim ve ihracat modelin odak noktalarıdır. Katma bedelli üretimimizi artıracak ve Türkiye’yi global tedarik zincirlerinde üst sıralara taşıyacak siyasetleri içeriyor” dedi.
Nebati, Kovid-19 pandemisinin olumsuz ekonomik tesirlerine karşı genişleyici siyasetler, emtia fiyatlarındaki büyük artışlar ve global tedarik zincirlerindeki problemler niçiniyle biroldukca ülkenin rekor seviyede yüksek enflasyon oranlarıyla karşı karşıya kaldığına işaret ederek, “Sonuç olarak, Fed ve ECB üzere büyük merkez bankaları, enflasyonla çaba için sıkı para siyasetleri uygulamaya başlamış ve siyaset faiz oranlarını yükseltmiştir. Bilhassa Fed’in geçen yılki faiz artırımları son 40 yılın en süratlisi oldu ve oranlar son 15 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Bu durum ekonomik aktivitede yavaşlama ve resesyon mümkünlüğünün artması ile sonuçlanmıştır” ifadesini kullandı.
‘Makine-teçhizat yatırımları 12 çeyrektir artmaya ve ihracat her ay rekor kırmaya devam ediyor’
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Türkiye İktisat Modeli ile enflasyonla çabada insan odaklı bir yaklaşımı hayata geçirdiklerini ve Türkiye’nin enflasyonu üretimle yenmeye çalıştığını vurgulayarak, şunları kaydetti:
“İşsizliği artıracak, ekonomik faaliyetleri yavaşlatacak adımları sıkılaştırmak yerine yatırım, istihdam, üretim ve ihracat odaklı siyasetler uyguluyoruz.. Tüm olumsuz global şartlara karşın modelimizin meyvelerini vermeye başladığını görüyoruz. bu biçimdece ekonomimiz arka arda 9 çeyrektir gösterdiği büyüme performansı ile öbür ekonomilerden olumlu ayrışmıştır. Makine-teçhizat yatırımları 12 çeyrektir artmaya ve ihracat her ay rekor kırmaya devam ediyor.
‘2023’te enflasyondaki düşüş eğilimi hızlanacaktır’
Aldığımız önlemlerle enflasyonla mücadeleye devam ediyoruz. Global emtia fiyatlarındaki olağanlaşma ve döviz kurunda sağlanan istikrarın kur muhafazalı mevduatın katkısıyla yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında kasım ayında gerileyerek yıl sonunda yüzde 64.3 olmuştur. 2023’te enflasyondaki düşüş eğilimi hızlanacaktır.”
Avrupa’da doğal gaz arzına ait belirsizlikler, emtia meblağlarının bir daha yükselmesi, global talepteki yavaşlama ve gelişmiş ülkelerdeki nakdî sıkılaştırmaların bu yıl global ve Türkiye iktisadı üzerinde aşağı istikametli riskler olacağını anımsatan Nebati, bunlara karşın kuvvetli turizmin de katkısıyla Türk iktisadında büyümenin bu yıl yüzde 5 olmasını beklediklerini aktardı.
‘Türkiye’nin dünya ihracatındaki hissesi yüzde 1’i geçti’
Nebati, Türkiye’nin 2053 yılına kadar net sıfır emisyon gayesine ulaşmak için gerekli siyasetleri uyguladığını belirterek, bu mevzuda kesimlerle iş birliği yaparak, şirketleri kapsamlı teşviklerle desteklediklerini söz etti.
Bakan Nebati, yeşil dönüşümün dijitalleşmeden ayrılamayacağının altını çizerek “Bu niçinle dijital altyapımızı güçlendiriyor, özel dalın büyük bilgi, yapay zeka, objelerin interneti üzere yeni teknolojileri iş süreçlerine entegre etmesine takviye oluyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Kur Muhafazalı Mevduat Sistemi’nin uygulamaya konulduğu periyotta kur oynaklığında Türkiye’nin makroekonomik dinamikleriyle uyumlu olmayan önemli artışların gerçek bölümü de etkilediğini anımsatan Nebati, şu ayrıntıları verdi:
“Finansal istikrarımızı tehdit edecek boyuta ulaşan bu oynaklığın önüne geçmek için 2021 yılının sonlarına hakikat Kur Muhafazalı Mevduat Sistemi’ni hayata geçirdik ve başardık.
Bu finansal araç, Türkiye İktisat Modeli’nin temel direklerinden biri olan Türk lirası tasarruflarının teşvik edilmesinde değerli rol oynamıştır. Sistem vatandaşlarımızdan ağır ilgi gördü ve bütçemize maliyeti hudutlu kaldı.”
Nebati, AB üzere Türkiye’nin kıymetli ticaret ortaklarının yavaşlayan büyümesinin Türkiye’nin ihracatını direkt etkileyebileceğini tabir ederek, “Ancak son yirmi yılda yakaladığımız pazar ve eser çeşitliliği yardımıyla bu tesirin sonlu kalması bekleniyor. Ayrıyeten Türkiye’nin avantajlı istikametlerini ve salgın daha sonrası bir daha şekillenen tedarik zincirlerini kullanarak, Orta Vadeli Program’da öngördüğümüz üzere ihracatımızı 2022’de 254,2 milyar dolar ile rekor düzeye çıkardık. Ayrıyeten Türkiye’nin dünya ihracatındaki hissesi yüzde 1’i geçti” yorumunu yaptı.
Nebati, mali disiplinin her vakit Türk iktisadının kazanımlarının temel direklerinden biri olduğunu ve mali alanda yapabildiği hareketler yardımıyla Türkiye’nin dış şoklardan süratle kurtulmayı başardığını ve başka ekonomilerden olumlu ayrıştığını belirtti.
Nebati, “Mali disiplin ve aktif borçlanma siyasetleri yardımıyla AB tarifli genel idare borç stokunun GSYH’ye oranı 2021’de yüzde 41.8 iken 2022’nin son çeyreği itibariıyla 7 puan azalarak yüzde 34.8’e geriledi. Bu oran yüzde 60 olan Maastricht Kriterlerinin çok altında. Kelam konusu oran AB ülkelerinde ortalama yüzde 85.1’dir” dedi.
Küresel ölçekte Kovid-19 salgınından olumsuz etkilenen turizm kesiminde Türkiye’nin, dünya ortalamasının üzerinde muazzam bir toparlanma performansı sergilediğini vurgulayan Nebati, geçen yıl turizmde 2019’daki rekor 46 milyar dolarlık geliri aşmayı beklediklerini ve 2023 maksadının ise 60 milyon ziyaretçi ve 56 milyar dolar olduğunu aktardı.
‘ Türkiye AB’ye en çok katkı sağlayabilecek ülkeler içinde’
Rusya-Ukrayna Savaşı başta olmak üzere mevcut bölgesel ve global dinamiklerin Türkiye-AB münasebetlerine tesirlerine ait soruyu yanıtlayan Nebati, savaşın güvenlik, savunma, iktisat, göç, güç ve besin güvenliği üzere konularda zorluklar ortaya çıkardığını ve Türkiye tüm bunlarda AB’ye en çok katkı sağlayabilecek ülkeler içinde yer aldığını vurguladı.
Nebati, “Türkiye’nin AB üyeliğinin önündeki pürüzlerin kaldırılması artık her zamankinden daha kıymetli. Yalnızca Türkiye ve AB için değil, epeyce daha geniş bir coğrafya için bu tarihi fırsatın kaçırılmaması ve ortak zorluklarla gayret için iş birliği kurulması hayati değer taşıyor” mesajını verdi.
Gümrük Birliği’nin 1996’dan beri AB ile Türkiye içindeki ekonomik ve ticari entegrasyon için mihenk taşı bakılırsavi gördüğünü vurgulayan Nebati, Gümrük Birliği’nin modernizasyonun ikili ticaret potansiyelini ve daha fazla ekonomik entegrasyonu teşvik edeceğini belirtti.
Bakan Nebati, “Müzakerelere geç kalmanın maliyeti her iki taraf için de fazlaca değerli olacağından, AB’yi müzakereleri bir an evvel başlatmaya davet ediyoruz” diyerek kelamlarını tamamladı.
Söz konusu modeli tasarlarken, Kovid-19 salgınında ve salgın daha sonrasında yeni global ekonomik ortamın ortaya çıkardığı iç ve dış dinamikleri, jeostratejik şartları, geçmiş tecrübeleri ve fırsatlar üzere biroldukca parametreyi dikkate aldıklarını belirten Nebati, “Hedeflerimize ulaşmak için aksiyona geçerken özgür piyasa iktisadı prensiplerini gözetiyoruz” tabirlerini kullandı.
‘Türkiye’yi global tedarik zincirlerinde üst sıralara taşıyacak siyasetleri içeriyor’
Türkiye İktisat Modeli’nin hem makroekonomik finansal ve fiyat istikrarını eş vakitli olarak sağlamayı tıpkı vakitte Türk iktisadının sürdürülebilir ve sağlıklı büyümesini sağlamayı amaçladığını söz eden Nebati, “Yatırım, istihdam, üretim ve ihracat modelin odak noktalarıdır. Katma bedelli üretimimizi artıracak ve Türkiye’yi global tedarik zincirlerinde üst sıralara taşıyacak siyasetleri içeriyor” dedi.
Nebati, Kovid-19 pandemisinin olumsuz ekonomik tesirlerine karşı genişleyici siyasetler, emtia fiyatlarındaki büyük artışlar ve global tedarik zincirlerindeki problemler niçiniyle biroldukca ülkenin rekor seviyede yüksek enflasyon oranlarıyla karşı karşıya kaldığına işaret ederek, “Sonuç olarak, Fed ve ECB üzere büyük merkez bankaları, enflasyonla çaba için sıkı para siyasetleri uygulamaya başlamış ve siyaset faiz oranlarını yükseltmiştir. Bilhassa Fed’in geçen yılki faiz artırımları son 40 yılın en süratlisi oldu ve oranlar son 15 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Bu durum ekonomik aktivitede yavaşlama ve resesyon mümkünlüğünün artması ile sonuçlanmıştır” ifadesini kullandı.
‘Makine-teçhizat yatırımları 12 çeyrektir artmaya ve ihracat her ay rekor kırmaya devam ediyor’
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Türkiye İktisat Modeli ile enflasyonla çabada insan odaklı bir yaklaşımı hayata geçirdiklerini ve Türkiye’nin enflasyonu üretimle yenmeye çalıştığını vurgulayarak, şunları kaydetti:
“İşsizliği artıracak, ekonomik faaliyetleri yavaşlatacak adımları sıkılaştırmak yerine yatırım, istihdam, üretim ve ihracat odaklı siyasetler uyguluyoruz.. Tüm olumsuz global şartlara karşın modelimizin meyvelerini vermeye başladığını görüyoruz. bu biçimdece ekonomimiz arka arda 9 çeyrektir gösterdiği büyüme performansı ile öbür ekonomilerden olumlu ayrışmıştır. Makine-teçhizat yatırımları 12 çeyrektir artmaya ve ihracat her ay rekor kırmaya devam ediyor.
‘2023’te enflasyondaki düşüş eğilimi hızlanacaktır’
Aldığımız önlemlerle enflasyonla mücadeleye devam ediyoruz. Global emtia fiyatlarındaki olağanlaşma ve döviz kurunda sağlanan istikrarın kur muhafazalı mevduatın katkısıyla yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında kasım ayında gerileyerek yıl sonunda yüzde 64.3 olmuştur. 2023’te enflasyondaki düşüş eğilimi hızlanacaktır.”
Avrupa’da doğal gaz arzına ait belirsizlikler, emtia meblağlarının bir daha yükselmesi, global talepteki yavaşlama ve gelişmiş ülkelerdeki nakdî sıkılaştırmaların bu yıl global ve Türkiye iktisadı üzerinde aşağı istikametli riskler olacağını anımsatan Nebati, bunlara karşın kuvvetli turizmin de katkısıyla Türk iktisadında büyümenin bu yıl yüzde 5 olmasını beklediklerini aktardı.
‘Türkiye’nin dünya ihracatındaki hissesi yüzde 1’i geçti’
Nebati, Türkiye’nin 2053 yılına kadar net sıfır emisyon gayesine ulaşmak için gerekli siyasetleri uyguladığını belirterek, bu mevzuda kesimlerle iş birliği yaparak, şirketleri kapsamlı teşviklerle desteklediklerini söz etti.
Bakan Nebati, yeşil dönüşümün dijitalleşmeden ayrılamayacağının altını çizerek “Bu niçinle dijital altyapımızı güçlendiriyor, özel dalın büyük bilgi, yapay zeka, objelerin interneti üzere yeni teknolojileri iş süreçlerine entegre etmesine takviye oluyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Kur Muhafazalı Mevduat Sistemi’nin uygulamaya konulduğu periyotta kur oynaklığında Türkiye’nin makroekonomik dinamikleriyle uyumlu olmayan önemli artışların gerçek bölümü de etkilediğini anımsatan Nebati, şu ayrıntıları verdi:
“Finansal istikrarımızı tehdit edecek boyuta ulaşan bu oynaklığın önüne geçmek için 2021 yılının sonlarına hakikat Kur Muhafazalı Mevduat Sistemi’ni hayata geçirdik ve başardık.
Bu finansal araç, Türkiye İktisat Modeli’nin temel direklerinden biri olan Türk lirası tasarruflarının teşvik edilmesinde değerli rol oynamıştır. Sistem vatandaşlarımızdan ağır ilgi gördü ve bütçemize maliyeti hudutlu kaldı.”
Nebati, AB üzere Türkiye’nin kıymetli ticaret ortaklarının yavaşlayan büyümesinin Türkiye’nin ihracatını direkt etkileyebileceğini tabir ederek, “Ancak son yirmi yılda yakaladığımız pazar ve eser çeşitliliği yardımıyla bu tesirin sonlu kalması bekleniyor. Ayrıyeten Türkiye’nin avantajlı istikametlerini ve salgın daha sonrası bir daha şekillenen tedarik zincirlerini kullanarak, Orta Vadeli Program’da öngördüğümüz üzere ihracatımızı 2022’de 254,2 milyar dolar ile rekor düzeye çıkardık. Ayrıyeten Türkiye’nin dünya ihracatındaki hissesi yüzde 1’i geçti” yorumunu yaptı.
Nebati, mali disiplinin her vakit Türk iktisadının kazanımlarının temel direklerinden biri olduğunu ve mali alanda yapabildiği hareketler yardımıyla Türkiye’nin dış şoklardan süratle kurtulmayı başardığını ve başka ekonomilerden olumlu ayrıştığını belirtti.
Nebati, “Mali disiplin ve aktif borçlanma siyasetleri yardımıyla AB tarifli genel idare borç stokunun GSYH’ye oranı 2021’de yüzde 41.8 iken 2022’nin son çeyreği itibariıyla 7 puan azalarak yüzde 34.8’e geriledi. Bu oran yüzde 60 olan Maastricht Kriterlerinin çok altında. Kelam konusu oran AB ülkelerinde ortalama yüzde 85.1’dir” dedi.
Küresel ölçekte Kovid-19 salgınından olumsuz etkilenen turizm kesiminde Türkiye’nin, dünya ortalamasının üzerinde muazzam bir toparlanma performansı sergilediğini vurgulayan Nebati, geçen yıl turizmde 2019’daki rekor 46 milyar dolarlık geliri aşmayı beklediklerini ve 2023 maksadının ise 60 milyon ziyaretçi ve 56 milyar dolar olduğunu aktardı.
‘ Türkiye AB’ye en çok katkı sağlayabilecek ülkeler içinde’
Rusya-Ukrayna Savaşı başta olmak üzere mevcut bölgesel ve global dinamiklerin Türkiye-AB münasebetlerine tesirlerine ait soruyu yanıtlayan Nebati, savaşın güvenlik, savunma, iktisat, göç, güç ve besin güvenliği üzere konularda zorluklar ortaya çıkardığını ve Türkiye tüm bunlarda AB’ye en çok katkı sağlayabilecek ülkeler içinde yer aldığını vurguladı.
Nebati, “Türkiye’nin AB üyeliğinin önündeki pürüzlerin kaldırılması artık her zamankinden daha kıymetli. Yalnızca Türkiye ve AB için değil, epeyce daha geniş bir coğrafya için bu tarihi fırsatın kaçırılmaması ve ortak zorluklarla gayret için iş birliği kurulması hayati değer taşıyor” mesajını verdi.
Gümrük Birliği’nin 1996’dan beri AB ile Türkiye içindeki ekonomik ve ticari entegrasyon için mihenk taşı bakılırsavi gördüğünü vurgulayan Nebati, Gümrük Birliği’nin modernizasyonun ikili ticaret potansiyelini ve daha fazla ekonomik entegrasyonu teşvik edeceğini belirtti.
Bakan Nebati, “Müzakerelere geç kalmanın maliyeti her iki taraf için de fazlaca değerli olacağından, AB’yi müzakereleri bir an evvel başlatmaya davet ediyoruz” diyerek kelamlarını tamamladı.