Türkiye idaresi, Ukrayna krizinde ‘tarafsız’ ve arabuluculuk arayışında olan tavrıyla dikkatleri üzerine toplarken, gelişmeler son senelerda ABD ile bağları de etkiliyor. Ukrayna krizi sürerken ABD Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşlerden Sorumlu Müsteşarı Victoria Nuland Türkiye’ye bir ziyaret gerçekleştirdi. Eşzamanlı olarak ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Kongre’ye gönderilen mektupta Türkiye’ye F-16 savaş uçağı satışının ABD’nin ulusal güvenlik çıkarlarıyla uyumlu olacağına ve hem de NATO’nun uzun vadeli birliğine hizmet edeceğine inanıldığının vurgulanması dikkat cekti.
Türkiye’nin Ukrayna krizindeki duruşu, ABD’nin Rusya’ya karşı Ukrayna’yı vekalet gücü olarak kullanarak başlatmış olduğu savaşın bölgeye ve dünyaya tesirlerini emekli Tuğamiral, stratejist ve muharrir Türker Ertürk ile konuştuk.
‘Türkiye’nin stratejik kıymetli fazla, mevcut durumda nispeten istikrar siyaseti izliyor’
Türker Ertürk’e bakılırsa, Türkiye hem ABD hem Rusya için stratejik değerde. Nuland’ın ziyaretini ‘yemleme’ olarak nitelendiren Ertürk, Türkiye’nin darbe teşebbüsü daha sonrası Rusya ile bağlarının derinleştiğine işaret etti. Ertürk, Ukrayna krizinin ABD ve İngiltere istediği için uzayabileceği görüşünde:
“Bu nispi bir olay. Amerika için Türkiye’nin stratejik ehemmiyeti var. Rusya’yı kuşatabilmek, boğazını sıkabilmek, bilhassa Ukrayna üzerinden sürdürülen bu vekalet savaşında epeyce kritik bir ülke, coğrafyası bunu bize gösteriyor, haritaya bakmak kâfi. Rusya için de stratejik. Bu boğazını sıkma operasyonuna karşı direnebilmek, nefes borusu olmak açısından stratejik değere sahip. İktidarın eline büyük bir fırsat geçti. bu biçimde bir fırsatı da kolluyordu. İki taraf da Türkiye’yi kendi tarafına çekebilmek istiyor. Bunun için atılımlar yapıyor. Nuland’ın Türkiye’yi ziyareti, F-16… Rockefeller’ın bir lafı olduğu için kullanıyorum ‘Türkiye’yi yemliyorlar’. Soğuk Savaş sırasında yemlenmesine muhtaçlık yok diyorlardı lakin artık var. Bugün iktidar nispeten daha istikrarlı bir siyaset uyguluyor. Bunun sebebi büyük resmi anlamış olması, ‘Türkiye’yi bu krizin haricinde tutalım da az ziyan görsün’ manasında değil. 15 Temmuz darbe teşebbüsünden daha sonra Türkiye ister istemez darbe başkanı ABD’de olduğu ve hususa ABD duyarsız kaldığı için Rusya tarafına savruldu. Biden bu biçimde lider yardımcısıydı, neler yaptığını hepimiz gördük. Çeşitli angajmanlara girdi lakin bugünkü durumda yeniden ABD tarafına yanlışsız kuvvetle savrulabilmenin imkanını kaybetmişti. Zira Ruslarla gereğince angajmana girmişti, hayli büyük ziyan verebilirlerdi. Suriye’de bir manada Rusya’nın müsadesiyle oraya girmiştik, iktidar bunu gördüğü için daha istikrarlı bir siyaset uyguluyor. Bugüne kadar 20 yıllık mühlet ortasında unsurlu kıymetler manzumesi ortasında davranmayan, makyavelist, fırsatçı, çarçabuk bir tarafa savrulan siyaseti de bildiğimiz için Türkiye’de de yeterli makûs seçime hakikat bir gidiş var, kamuoyu yoklamaları iktidar için âlâ şeyler göstermiyor. Ekonomik manada iflas etmiş durumdayız. İktidar bir çıkış ararken, buna savaş bile dahil bu biçimde bir fırsat eline geçti. Bu fırsatı değerlendirmeye çalışıyor sanırım. İkili oynamakla tarafsız ve istikrarlı olmak içinde gidip gelen, pazarlık gücünü her iki tarafa da kullanmaya çalışan ince bir çizgide ilerliyor. Şimdilik büyük ziyan görmeden bunu gdolayıyor. Lakin bu savaş uzadıkça uzayacak. Zira ABD, İngiltere bu savaşın devam etmesini istiyor. Uzun soluklu bir yıpratma savaşı olarak motamot Afganistan’da olduğu üzere bir savaş planlamışlar.”
‘ABD’nin 90’larda Kiev’de 9 askeri ataşesi vardı, bu çapta bir ülkeye 2 tane askeri ateşe yeter’
ABD’nin 1990’larda Kiev’de 9 askeri ataşesi olduğunu aktaran Ertürk, Ukrayna üzere bir ülkeye 2 tane askeri ataşenin yetebileceğini ve bu biçimdeda bile bunu sorguladığını belirtti. ABD’nin ülkeye büyük yatırım yaptığını söyleyen Ertürk, bu yatırımların ‘renkli devrimlere’ niye olduğunu aktardı:
“Amerika, çıkarlarıyla paralel hareket ediyor, bu ayağına gelmiş bir fırsattı. Rusya daha barışı zorlayan Donbass’ın ötesine geçmeyen diplomatik zorlayıcı önlemleri uygulayacak işleri yapabilmeliydi. Daha dikkatli davranmalıydı lakin sonunda Ruslar da bizim üzere doğulu bir toplum. İster istemez daha otoriter bir rejim var. Putin’in yönettiği bir ulusal güvenlik kurulunu basına açık vermişlerdi. Devlet sistemi ortasında çalıştığım için bu cins halleri anlayabiliyorum, şunu gördüm. Devlet aklı kesinlikle Rusya’da var. Lakin davranışlarda epey belirleyici, istihbaratın başındakine davranış biçimini görüyorum. Otoriter rejimin zorlamasıyla bu işin içine girmiş. Donbass bölgesi ve batısıyla içindeki irtibatları kesmek, empati kurmaya çalışıyorum, daha âlâ olurdu üzere geliyor. Zira ABD’nin arayıp da bulamadığını verdi. İstihbarat değerlendirmesi açısından büyük kusurları vardı, Ukrayna’daki hazırlığı nazaranmediler. O coğrafyayı biliyorum. 1997-98-99 ABD o denli bir yatırımlar yaptı ki. Nuland, Ukrayna kökenli. Bu işler planlı. Kiev’de 90’larda ABD’nin 9 tane askeri ataşesi var. Bu çapta bir ülkeye 2 tane askeri ateşe kâfi. Ne için, bu biçimde bile sorguluyordum. O ateşelerin hepsi Ukrayna kökenli. Buraya ABD büyük yatırım yaptı, o yatırımın yapıtı olarak Soros renkli ihtilali kotarıldı. Gerisinden Maidan darbesi. Rusya bu fotoğrafın hazırlıkları goremedi, istihbarat değerlendiremedi.”
‘ABD, Soğuk Savaş bitiminden daha sonra tek kutuplu dünya nizamını sürdürmek istiyor’
Ertürk’e nazaran, ABD, Soğuk Savaş bitiminden daha sonra tek kutuplu dünya nizamını sürdürmek istiyor. Yaptırımların uzun vadede Avrupa’yı vuracağını belirten Ertürk, uzun periyotta ayrışma yaşanacağı görüşünde:
“ABD, Soğuk Savaş bitiminden daha sonra tek kutuplu dünya sistemini sürdürmek istiyor. Her geçen gün aleyhine gelişmeleri de görüyor. ABD bence ‘Ya bunu artık yaparım ya da bu projeyi tekrar unuturum’ durumuna geldi. Bu Ukrayna savaşının birinci raundunu ABD kazandı. Batı ve NATO ortasındaki ayrışmayı bitirdi. Avrupa’yı dizayn etti, bütün dünyayı bir biçimde harekete geçirdi. Katliamlar görüyoruz, hükümran olan ABD, Batı ve CIA. İstedikleri üzere yönlendiriyorlar. Uzun vadede bu yaptırımlar bu bumerang üzere Almanya, Fransa, Avrupa’yı vuracak. Bence uzun periyotta bu ayrışma başlayacak. Fakat ABD şöyleki düşünüyor; bu savaşı mümkün olduğunca sürdürelim, Rusya’yı istikrarsızlaştıralım. Kazanamazlar lakin Rusya’ya sahiden iktisaden bedel ödetirler. Ancak bu bedel ne kadar olur tartışılabilir. Putin’i itibarsızlaştırmak istiyorlar. Rus nüfusu Putin’e karşı ayaklandırmak istiyorlar. Bu fırsattan istifade Avrupa’yı şekillendirerek Rusya’ya karşı olan bağımlılığını bitirmek istiyorlar, kolay olmuyor ancak epey kısıtlıyorlar. Bunun Çin bacağı da var.”
‘Almanya’yı yakın bir gelecekte Avrupa’nın baskın gücü olarak bakılırsabiliriz’
Kutuplaşmanın Çin’in işine yaramayacağını söyleyen Ertürk, ABD’nin yapmak istediği tek kutuplu dünyanın Çin’i ticareten ekonomik olarak vuracağını belirtti. ABD’nin ‘Rus tehdidi’ ile Avrupa’yı dizayn ettiğini ve tıpkı vakitte savunma harcamalarını artırdıklarını tabir eden Ertürk, ülkenin yakın gelecekte Avrupa’nın baskın gücü olabileceğine işaret etti.
“ABD, dünya savaşını zorlamak istemiyor, kendi taraflarında bunu hassas cerrahi bir operasyon olarak düşünüyorlar. O bahse kadar tırmandırmak istemiyorlar. Kutuplaşma Çin’in işine yaramaz. Nesil Yol’u maniler, Avrupa ile ticaretini mahzurlar. Çin genelde sessiz ve derinden gidiyordu. Rusya üzere ortaya çıkmıyordu. Bu kutuplaşmayla, Soğuk Savaş’ı tırmandırmakla Çin’i ticareten ekonomik olarak vuracaklar. Uzun periyotta Çin’in bundan ziyan nazaranceğini, Rusya’ya olan takviyesini çekebileceğini değerlendiriyorlar. Oyunu bu biçimde kurgularsınız lakin farklı biçimde gelişebilir. Artık tek kutuplu dünya nizamının, globalleşmenin artık tabutuna son çivi çakılıyor. Dünya fazlaca kutupluluğa yanlışsız ilerliyor. Bu temelinde hem yerküre hem bölge hem Türkiye’nin çıkarına büyük fotoğraf açısından dünyanın hayli kutupluluğa evrilmesini destekleyecek teşebbüslerin peşinde olmalıyız diye düşünüyorum. NATO’da herkes eşit üzere gözükse de ABD eşitler içinde birinci. Tehditler ortadan kalkmasına karşın NATO evvel radikal İslamı daha sonra Rusya’yı maksat seçti. Ne yapmaya çalışıyor? Bu paktı Rusya ve Çin’e karşı yarın kullanabileceği önlemleri getirmeye çalışıyor. Avrupa ile sorunu vardı zira tehdit ortadan kalkınca Avrupa savunma harcamalarını azaltmıştı. Biri Almanya. Fakat bir biçimde ‘Rusya tehdidiyle’ hem Avrupa’yı dizayn etti hem savunma harcamaları arttı. Geçmişin kaygıları niçiniyle bir türlü savunma harcamalarına artış sağlayamayan Almanya’yı yakın bir gelecekte Avrupa’nın baskın gücü olarak gorebiliriz diye de düşünüyorum. Bu hem de Fransa’nın da bakış açısını değiştirebilecek gelişmeleri tetikleyebilir diye düşünüyorum.”
‘Türkiye bu krizde bir nefes borusu ve bu rotada devam etmeli’
Ertürk’e göre, Türkiye nefes borusu ve bu rotada devam etmeli ve hiç bir biçimde bu krizin içine girmemeli:
Türkiye nefes borusu ve bu rotada devam etmeli. Türkiye nefes borusunu kapatır zira Amerika şu anda Türkiye’nin üzerine gitmek istemiyor, ‘Ben onu uzun vadede bu tarafa yanlışsız çekerim’ diyor. Pekala, uzun vadede bu tarafa çekti, Türkiye’ye yaslandı, nefes borusu kapatıldı. Rusya epey köşeye sıkışırsa berbat şeyler yapabilir. Global savaş, nükleer tehdit, bu işi kurgulayanlar Pentagon’da, Almanya’da… bu biçimde bir tehlikenin de Avrupa’yı beklediğini bilmeli. Amerika nispeten daha kolay. Farklı bir kıtada. Ukrayna, Kıbrıs değil. Türkiye bu işi içine asla girmemeli. hiç bir ülke buna atlamadı. İnsan bir oturur, devlet aklıyla kıymetlendirir, asker, dışişleri, aydınlar ne diyor. Türkiye çabucak atladı. Nasıl olsa bizi kabul etmezler, atlayalım tahminen birilerine yaranırız diye mi bu biçimde yaptılar anlamakta zorluk çekiyorum.”
Türkiye’nin Ukrayna krizindeki duruşu, ABD’nin Rusya’ya karşı Ukrayna’yı vekalet gücü olarak kullanarak başlatmış olduğu savaşın bölgeye ve dünyaya tesirlerini emekli Tuğamiral, stratejist ve muharrir Türker Ertürk ile konuştuk.
‘Türkiye’nin stratejik kıymetli fazla, mevcut durumda nispeten istikrar siyaseti izliyor’
Türker Ertürk’e bakılırsa, Türkiye hem ABD hem Rusya için stratejik değerde. Nuland’ın ziyaretini ‘yemleme’ olarak nitelendiren Ertürk, Türkiye’nin darbe teşebbüsü daha sonrası Rusya ile bağlarının derinleştiğine işaret etti. Ertürk, Ukrayna krizinin ABD ve İngiltere istediği için uzayabileceği görüşünde:
“Bu nispi bir olay. Amerika için Türkiye’nin stratejik ehemmiyeti var. Rusya’yı kuşatabilmek, boğazını sıkabilmek, bilhassa Ukrayna üzerinden sürdürülen bu vekalet savaşında epeyce kritik bir ülke, coğrafyası bunu bize gösteriyor, haritaya bakmak kâfi. Rusya için de stratejik. Bu boğazını sıkma operasyonuna karşı direnebilmek, nefes borusu olmak açısından stratejik değere sahip. İktidarın eline büyük bir fırsat geçti. bu biçimde bir fırsatı da kolluyordu. İki taraf da Türkiye’yi kendi tarafına çekebilmek istiyor. Bunun için atılımlar yapıyor. Nuland’ın Türkiye’yi ziyareti, F-16… Rockefeller’ın bir lafı olduğu için kullanıyorum ‘Türkiye’yi yemliyorlar’. Soğuk Savaş sırasında yemlenmesine muhtaçlık yok diyorlardı lakin artık var. Bugün iktidar nispeten daha istikrarlı bir siyaset uyguluyor. Bunun sebebi büyük resmi anlamış olması, ‘Türkiye’yi bu krizin haricinde tutalım da az ziyan görsün’ manasında değil. 15 Temmuz darbe teşebbüsünden daha sonra Türkiye ister istemez darbe başkanı ABD’de olduğu ve hususa ABD duyarsız kaldığı için Rusya tarafına savruldu. Biden bu biçimde lider yardımcısıydı, neler yaptığını hepimiz gördük. Çeşitli angajmanlara girdi lakin bugünkü durumda yeniden ABD tarafına yanlışsız kuvvetle savrulabilmenin imkanını kaybetmişti. Zira Ruslarla gereğince angajmana girmişti, hayli büyük ziyan verebilirlerdi. Suriye’de bir manada Rusya’nın müsadesiyle oraya girmiştik, iktidar bunu gördüğü için daha istikrarlı bir siyaset uyguluyor. Bugüne kadar 20 yıllık mühlet ortasında unsurlu kıymetler manzumesi ortasında davranmayan, makyavelist, fırsatçı, çarçabuk bir tarafa savrulan siyaseti de bildiğimiz için Türkiye’de de yeterli makûs seçime hakikat bir gidiş var, kamuoyu yoklamaları iktidar için âlâ şeyler göstermiyor. Ekonomik manada iflas etmiş durumdayız. İktidar bir çıkış ararken, buna savaş bile dahil bu biçimde bir fırsat eline geçti. Bu fırsatı değerlendirmeye çalışıyor sanırım. İkili oynamakla tarafsız ve istikrarlı olmak içinde gidip gelen, pazarlık gücünü her iki tarafa da kullanmaya çalışan ince bir çizgide ilerliyor. Şimdilik büyük ziyan görmeden bunu gdolayıyor. Lakin bu savaş uzadıkça uzayacak. Zira ABD, İngiltere bu savaşın devam etmesini istiyor. Uzun soluklu bir yıpratma savaşı olarak motamot Afganistan’da olduğu üzere bir savaş planlamışlar.”
‘ABD’nin 90’larda Kiev’de 9 askeri ataşesi vardı, bu çapta bir ülkeye 2 tane askeri ateşe yeter’
ABD’nin 1990’larda Kiev’de 9 askeri ataşesi olduğunu aktaran Ertürk, Ukrayna üzere bir ülkeye 2 tane askeri ataşenin yetebileceğini ve bu biçimdeda bile bunu sorguladığını belirtti. ABD’nin ülkeye büyük yatırım yaptığını söyleyen Ertürk, bu yatırımların ‘renkli devrimlere’ niye olduğunu aktardı:
“Amerika, çıkarlarıyla paralel hareket ediyor, bu ayağına gelmiş bir fırsattı. Rusya daha barışı zorlayan Donbass’ın ötesine geçmeyen diplomatik zorlayıcı önlemleri uygulayacak işleri yapabilmeliydi. Daha dikkatli davranmalıydı lakin sonunda Ruslar da bizim üzere doğulu bir toplum. İster istemez daha otoriter bir rejim var. Putin’in yönettiği bir ulusal güvenlik kurulunu basına açık vermişlerdi. Devlet sistemi ortasında çalıştığım için bu cins halleri anlayabiliyorum, şunu gördüm. Devlet aklı kesinlikle Rusya’da var. Lakin davranışlarda epey belirleyici, istihbaratın başındakine davranış biçimini görüyorum. Otoriter rejimin zorlamasıyla bu işin içine girmiş. Donbass bölgesi ve batısıyla içindeki irtibatları kesmek, empati kurmaya çalışıyorum, daha âlâ olurdu üzere geliyor. Zira ABD’nin arayıp da bulamadığını verdi. İstihbarat değerlendirmesi açısından büyük kusurları vardı, Ukrayna’daki hazırlığı nazaranmediler. O coğrafyayı biliyorum. 1997-98-99 ABD o denli bir yatırımlar yaptı ki. Nuland, Ukrayna kökenli. Bu işler planlı. Kiev’de 90’larda ABD’nin 9 tane askeri ataşesi var. Bu çapta bir ülkeye 2 tane askeri ateşe kâfi. Ne için, bu biçimde bile sorguluyordum. O ateşelerin hepsi Ukrayna kökenli. Buraya ABD büyük yatırım yaptı, o yatırımın yapıtı olarak Soros renkli ihtilali kotarıldı. Gerisinden Maidan darbesi. Rusya bu fotoğrafın hazırlıkları goremedi, istihbarat değerlendiremedi.”
‘ABD, Soğuk Savaş bitiminden daha sonra tek kutuplu dünya nizamını sürdürmek istiyor’
Ertürk’e nazaran, ABD, Soğuk Savaş bitiminden daha sonra tek kutuplu dünya nizamını sürdürmek istiyor. Yaptırımların uzun vadede Avrupa’yı vuracağını belirten Ertürk, uzun periyotta ayrışma yaşanacağı görüşünde:
“ABD, Soğuk Savaş bitiminden daha sonra tek kutuplu dünya sistemini sürdürmek istiyor. Her geçen gün aleyhine gelişmeleri de görüyor. ABD bence ‘Ya bunu artık yaparım ya da bu projeyi tekrar unuturum’ durumuna geldi. Bu Ukrayna savaşının birinci raundunu ABD kazandı. Batı ve NATO ortasındaki ayrışmayı bitirdi. Avrupa’yı dizayn etti, bütün dünyayı bir biçimde harekete geçirdi. Katliamlar görüyoruz, hükümran olan ABD, Batı ve CIA. İstedikleri üzere yönlendiriyorlar. Uzun vadede bu yaptırımlar bu bumerang üzere Almanya, Fransa, Avrupa’yı vuracak. Bence uzun periyotta bu ayrışma başlayacak. Fakat ABD şöyleki düşünüyor; bu savaşı mümkün olduğunca sürdürelim, Rusya’yı istikrarsızlaştıralım. Kazanamazlar lakin Rusya’ya sahiden iktisaden bedel ödetirler. Ancak bu bedel ne kadar olur tartışılabilir. Putin’i itibarsızlaştırmak istiyorlar. Rus nüfusu Putin’e karşı ayaklandırmak istiyorlar. Bu fırsattan istifade Avrupa’yı şekillendirerek Rusya’ya karşı olan bağımlılığını bitirmek istiyorlar, kolay olmuyor ancak epey kısıtlıyorlar. Bunun Çin bacağı da var.”
‘Almanya’yı yakın bir gelecekte Avrupa’nın baskın gücü olarak bakılırsabiliriz’
Kutuplaşmanın Çin’in işine yaramayacağını söyleyen Ertürk, ABD’nin yapmak istediği tek kutuplu dünyanın Çin’i ticareten ekonomik olarak vuracağını belirtti. ABD’nin ‘Rus tehdidi’ ile Avrupa’yı dizayn ettiğini ve tıpkı vakitte savunma harcamalarını artırdıklarını tabir eden Ertürk, ülkenin yakın gelecekte Avrupa’nın baskın gücü olabileceğine işaret etti.
“ABD, dünya savaşını zorlamak istemiyor, kendi taraflarında bunu hassas cerrahi bir operasyon olarak düşünüyorlar. O bahse kadar tırmandırmak istemiyorlar. Kutuplaşma Çin’in işine yaramaz. Nesil Yol’u maniler, Avrupa ile ticaretini mahzurlar. Çin genelde sessiz ve derinden gidiyordu. Rusya üzere ortaya çıkmıyordu. Bu kutuplaşmayla, Soğuk Savaş’ı tırmandırmakla Çin’i ticareten ekonomik olarak vuracaklar. Uzun periyotta Çin’in bundan ziyan nazaranceğini, Rusya’ya olan takviyesini çekebileceğini değerlendiriyorlar. Oyunu bu biçimde kurgularsınız lakin farklı biçimde gelişebilir. Artık tek kutuplu dünya nizamının, globalleşmenin artık tabutuna son çivi çakılıyor. Dünya fazlaca kutupluluğa yanlışsız ilerliyor. Bu temelinde hem yerküre hem bölge hem Türkiye’nin çıkarına büyük fotoğraf açısından dünyanın hayli kutupluluğa evrilmesini destekleyecek teşebbüslerin peşinde olmalıyız diye düşünüyorum. NATO’da herkes eşit üzere gözükse de ABD eşitler içinde birinci. Tehditler ortadan kalkmasına karşın NATO evvel radikal İslamı daha sonra Rusya’yı maksat seçti. Ne yapmaya çalışıyor? Bu paktı Rusya ve Çin’e karşı yarın kullanabileceği önlemleri getirmeye çalışıyor. Avrupa ile sorunu vardı zira tehdit ortadan kalkınca Avrupa savunma harcamalarını azaltmıştı. Biri Almanya. Fakat bir biçimde ‘Rusya tehdidiyle’ hem Avrupa’yı dizayn etti hem savunma harcamaları arttı. Geçmişin kaygıları niçiniyle bir türlü savunma harcamalarına artış sağlayamayan Almanya’yı yakın bir gelecekte Avrupa’nın baskın gücü olarak gorebiliriz diye de düşünüyorum. Bu hem de Fransa’nın da bakış açısını değiştirebilecek gelişmeleri tetikleyebilir diye düşünüyorum.”
‘Türkiye bu krizde bir nefes borusu ve bu rotada devam etmeli’
Ertürk’e göre, Türkiye nefes borusu ve bu rotada devam etmeli ve hiç bir biçimde bu krizin içine girmemeli:
Türkiye nefes borusu ve bu rotada devam etmeli. Türkiye nefes borusunu kapatır zira Amerika şu anda Türkiye’nin üzerine gitmek istemiyor, ‘Ben onu uzun vadede bu tarafa yanlışsız çekerim’ diyor. Pekala, uzun vadede bu tarafa çekti, Türkiye’ye yaslandı, nefes borusu kapatıldı. Rusya epey köşeye sıkışırsa berbat şeyler yapabilir. Global savaş, nükleer tehdit, bu işi kurgulayanlar Pentagon’da, Almanya’da… bu biçimde bir tehlikenin de Avrupa’yı beklediğini bilmeli. Amerika nispeten daha kolay. Farklı bir kıtada. Ukrayna, Kıbrıs değil. Türkiye bu işi içine asla girmemeli. hiç bir ülke buna atlamadı. İnsan bir oturur, devlet aklıyla kıymetlendirir, asker, dışişleri, aydınlar ne diyor. Türkiye çabucak atladı. Nasıl olsa bizi kabul etmezler, atlayalım tahminen birilerine yaranırız diye mi bu biçimde yaptılar anlamakta zorluk çekiyorum.”